روز صفر‌درصدی بورس تهران
نقطه صفر شاخص
بازار سهام در آخرین روز هفته شاهد افت کمتر از یک‌صدم‌درصدی شاخص‌کل بورس بود. همین امر سبب شد تا به‌رغم قرمز‌شدن نماگر اصلی بازار سهام میانگین وزنی قیمت‌ها کاهش پیدا نکند. به‌دنبال این اتفاق نادر در روزی که گذشت شاخص یاد‌شده تنها ۲۶واحد نسبت به روز گذشته کاهش داشت. همین امر حکایت از آن دارد که در بین نمادهای شاخص‌ساز بازار نیز در آخرین روز هفته انگیزه چندانی برای کاهش قیمت بیشتر وجود نداشته است. با این حال تراز تقریبی قیمت‌های وزنی در روز چهارشنبه مانع از آن نشد که نمادهای کوچکتر بازار نسبت به نمادهای بزرگ‌تر رویکرد متفاوتی اتخاذ نکنند. بر این اساس در آخرین روز هفته شاخص هموزن به میزان ۰۸/ ۰درصد نسبت به روز سه‌شنبه عقب‌نشینی کرد که به‌زعم بسیاری حمایت روزهای گذشته از بورس تنها فرصت خروج به سرمایه‌گذاران خردی می‌دهد که در هفته‌ها و ماه‌های اخیر یا نسبت به خروج از بازار مردد بوده‌اند یا در صف‌فروش نمادی به دام افتاده بودند.
چنین مفروضاتی از آن جهت در میان اهالی بازار مورد‌توجه قرار گرفته که در روز معاملاتی قبل برای چهارمین روز متوالی خروجی پول حقیقی بیشتر از ورودی آن در بازار سهام بوده است. اینطور که به‌نظر می‌رسد با افزایش نارضایتی‌ها نسبت به روند ریزشی بورس در ماه‌های اخیر پس از مصاحبه تلویزیونی رئیس‌جمهور در هفته گذشته راهکار حمایت از بازار از جانب حقوقی‌ها مورد‌توجه قرار گرفته است. گواه چنین ادعایی را می‌توان در رقم بالای خرید حقیقی‌ها در بازار سهام مشاهده کرد. در روز گذشته خالص تغییر مالکیت در بورس تهران به ۴۰۲میلیارد تومان رسید و در این میان رقم یاد‌شده از آن شرکت‌های حقوقی بود. این به آن معناست که حقیقی‌ها در روز گذشته موفق به فروش سهام خود به شرکت‌های فعال در بازار سهام شده‌اند. چنین جابه‌جایی وسیعی در بازار سهام در حالی صورت می‌گیرد که نه در آمار و ارقام اقتصادی تغییر مهمی روی داده و نه مذاکرات احیای برجام تاکنون به‌جایی رسیده است. قیمت دلار هم که در بازار آزاد تقریبا ثابت مانده است. همین امر سبب شده تا میل زیاد حقوقی‌ها به خرید برای برخی از تحلیلگران تاحدودی عجیب به‌نظر بیاید.
ارزش معاملات همچنان ناچیز
به هر روی قضیه هرچه که باشد روز گذشته ۴۴۰۰میلیارد تومان معاملات انجام شد، آن‌هم در شرایطی که تنها ۲۴۰۷میلیارد تومان از این رقم به معاملات خرد اختصاص داشت. نگاهی به ارزش معاملات خرد در روزهای گذشته حکایت از آن دارد که به‌رغم رشد بیش از ۹۰هزار واحدی شاخص‌کل در روزهای گذشته خوشبینی به وضعیت بازار در حدی نیست که بتوان نشانه‌ای حاکی از اشتیاق را در تقاضا برای خرید سهام مشاهده کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که رشد شاخص‌کل در روزهای ابتدایی شهریور‌ماه سال‌جاری با رشد همزمان ارزش معاملات همراه بوده و توانسته شاخص بورس را تا محدوده یک‌میلیون و ۵۸۰هزار واحد بالا ببرد. این در حالی است که پس از آن، کاهش روزانه ارزش معاملات خرد تقریبا ادامه داشته و پس از رسیدن به محدوده یک‌میلیون و ۳۰۰هزار واحد تا یک‌میلیون و ۲۰۰هزار واحدی هیچ‌گاه نتوانسته از حد ۲هزار میلیارد تومان چندان بالاتر برود. خود این نکته نیز عامل دیگری است که توانسته در روزهای گذشته بر احتمال حمایت دستوری از بازار بیفزاید و خوشبینی به مداوم‌بودن رونق در معاملات را کاهش دهد.
طبیعتا دلیل رشد بازار تا محدوده یک‌میلیون و ۳۰۱ هزار واحدی فعلی هرچه که باشد نمی‌توان فرض را بر این گذاشت که ماندگاری رونق در آن بدون حمایت فعالان حقیقی بازار چندان محتمل باشد. اگر فرض را بر این بگذاریم که رشد قیمت سهام در هفته اخیر مسبب اصلی تمایل حقوقی‌ها به خرید سهام باشد، باید این نکته را هم در نظر داشته باشیم که همین فعالان نهادی هم به‌سبب آنکه در اصل فعالان اقتصادی هستند تا ابد به خرید سهام ادامه نخواهند داد. مساله اصلی درخصوص چنین ادعایی این است که آنها هم به‌عنوان فعالان اقتصادی برای تحلیل‌های خود درخصوص ارزندگی سهام حدنصابی قائل هستند که با افزایش بهای سهام تغییر خواهد، چراکه اولا در شرایطی کنونی لایحه بودجه سال آتی به تصویب مجلس نرسیده و از این‌رو مشخص نیست که در چکش‌کاری مسائل مالی با مجلس، دولت تا چه حد دست برتر را داشته باشد و ثانیا هنوز مشخص نشده که آینده مذاکرات اتمی دقیقا چه سرنوشتی خواهد داشت. درحالی‌که در بازارهای داخلی فعالان اقتصادی عمدتا به حصول توافق خوشبین هستند در طرف‌های دیگر توافق اتمی هنوز نشانه جدی از نهایی‌شدن جمع‌بندی‌ها و همگرایی که به توافق منتج شود، مشاهده نشده است.
با این حال نتیجه هرچه که باشد تجربه نشان‌داده که برای بهبود پایدار وضعیت بازار در وهله اول اعمال اصلاحات پایه‌ای در بازار سرمایه و برداشتن قوانین مضر لازم است و در مرحله بعد با هموار‌شدن و امنیت فضا برای سرمایه‌گذاری می‌توان انتظار مشارکت حقیقی‌ها در بازار را داشت.
در آینه ارقام
در روزی که شاخص‌کل بورس تهران با افت ۲۶واحدی مواجه شد، از ۳۴۳نماد معامله‌شده، قیمت پایانی ۱۲۵سهم معادل ۳۶درصد از کل سهام معامله‌شده مثبت بود و در مقابل ۱۹۱سهم یعنی۵۶ درصد، در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۲۱ نماد (۶ درصد) صف خریدی به ارزش ۵۸میلیارد تومان تشکیل دادند، اما در مقابل شاهد شکل‌‌‌‌‌‌‌‌گیری صف‌فروش در ۱۳نماد بورسی (۴درصد) به ارزش ۶۷میلیارد تومان بودیم. خروج ۴۰۲ میلیارد تومانی پول حقیقی در داد و ستدهای این روز طی شرایطی رخ داد که همچنان دلاری‌های بازار رکورددار خروج سرمایه مردم عادی بودند. اینطور که به‌نظر می‌آید دلیل اصلی این اتفاق خوشبینی مردم به‌دستیابی به توافقی تازه سبب این اتفاق شده است. بر این اساس روز گذشته فلزات اساسی، فرآورده‌های نفتی و محصولات شیمیایی سه گروه با بیشترین رویگردانی سرمایه‌گذاران خرد بودند که در کنار بانکی‌ها ۲۸۰میلیارد تومان از سرمایه سرمایه‌گذاران خرد را از دست دادند.
