عوامل بازدارنده پیشروی شاخص کل بازار سهام شناسایی شدند
دو پرده از اصلاح پرقدرت بورس
عكس: صبا طاهریان
به گفته برخی از کارشناسان، تغییر مسیر بورس در روز گذشته می‌تواند نشانه‌ای از اصلاح زودگر در این بازار باشد. بازار سهام که در ۷۰ روز گذشته تحت تاثیر انتظارات تورمی، سیگنال‌های مبهم از مذاکرات احیای برجام و افزایش نرخ ارز در مدار صعودی حرکت کرده است، نیاز به تنفس و استراحتی کوتاه‌مدت دارد.
به همین دلیل با توجه به اینکه اخبار مثبتی در خصوص متغیرهای اثرگذار، به‌ویژه لغو تحریم‌ها و گذر از تلاطم رشد قیمت، منتشر نشده است، تا حدودی باید افت ۷۵/ ۳درصدی نماگر بورس اوراق بهادار در روز گذشته را مقطعی و نه سیگنالی بلندمدت عنوان کرد. روز گذشته میزان نوسان ارز و طلا محدود بود اما افت دسته‌جمعی بازارها در این روز به احتمال بسیار سرمایه‌گذاران را وارد فاز احتیاط خواهد کرد. به نظر می‌رسد اظهارات دوگانه رئیس‌جمهور در روزهای اخیر در مورد زمان ارائه برنامه‌های اقتصادی وزارتخانه‌های مربوطه برای ماه‌های آینده در شکل‌گیری استراتژی احتیاطی صاحبان پول نقش مهمی ایفا کرده است. از این منظر کارشناسان بر این باورند که تاثیر این متغیر مهم بر نوسان بازارها می‌تواند تا تعیین‌تکلیف این موضوع و حداقل تا پایان اردیبهشت به طول بینجامد.
سناریوهای محتمل
در تالار شیشه‌ای هرچند انتظار می‌رود همانند هفته‌های گذشته شاهد رشد تند قیمت سهام باشیم اما سناریوی تداوم ریزش همچنان دور از ذهن نیست. در مورد سناریوی مذکور یکی از نکات قابل‌تامل آن است که اگر نتیجه سیاستگذاری‌های اقتصادی در راستای سیاست‌های کنترل‌گرایانه و دستوری حرکت کند منجر به تغییرات گسترده روند بازارهای دارایی خواهد شد. در همین رابطه مهدی افنانی، کارشناس بازار سرمایه، با بیان اینکه دو سناریو از ریزش بیش از ۳درصدی شاخص کل بورس در دومین روز معاملاتی هفته مطرح است، اظهار کرد: بازار سهام از ابتدای سال جاری با ثبت بازده ۴۷/ ۲۴درصدی در شاخص‌کل بورس جهش متوالی را در رشد دماسنج اصلی بازار به رخ کشیده است. شاخص‌کل اگرچه در روز یکشنبه نتوانست به پیشروی خود در بالای محدوده ۵/ ۲میلیون واحد ادامه دهد، اما باید دید چه عواملی در روند مذکور بیش از متغیرهای دیگر موثر واقع شده‌اند.
به نظر می‌رسد اظهارات رئیس‌جهور مبنی‌بر زمان ارائه برنامه اقتصادی وزرا برای سال جاری یکی از متغیرهای اثرگذار بر روند معکوس روز گذشته بازارها بوده است. اما آنطور که شواهد نشان می‌دهد دو سناریوی محتمل ریزش ۷۵/ ۳درصدی بورس را به تصویر می‌کشند. برآوردها از میزان ورود و خروج پول به بازار سهام در روز گذشته حاکی از آن است که این ریزش می‌تواند مقطعی باشد. اگر در روزهای آتی ریزش تداوم داشته باشد، بازار سهام از فاز اصلاحی خارج شده و وارد فاز ریزشی خواهد شد. بنابراین باید دید در روزهای آینده سهامداران به کدام متغیر اثرگذار بهای بیشتری می‌دهند. از سوی دیگر با توجه به اینکه روند بازار سهام از ابتدای سال نسبت به بازارهای رقیب صعودی‌تر بوده است، بعید نیست بورس تا پایان اردیبهشت وارد فاز استراحت و اصلاح کوتاه‌مدت شود.
دست‌به‌دست شدن سهام
به گفته این کارشناس، جاماندگی بازار سهام از نرخ تورم مساله‌ای است که نمی‌گذارد بورس به صورت طولانی‌مدت در فاز مذکور باقی بماند. برخی برآوردها از میزان خرید حقیقی‌ها در روز گذشته موید آن است که بازار بتواند مجددا با اقبال این گروه از سهامداران نسبت به سهام شاخص‌ساز روبه‌رو شود. در هفته‌های قبل سهام کوچک از سوی سهامداران مورد استقبال واقع شد؛ با این حال به نظر می‌رسد اصلاح مذکور توجه سهامداران به سمت سهام بزرگ را جلب کند. از ابتدای سال نیز بارها به این نکته اشاره شد که دست به دست شدن سهام به رونق پایدار بازار می‌انجامد. او در ادامه گفت: در استراتژی معاملاتی آنچه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است آن است که سهامداران از رفتارهای هیجانی پرهیز کنند.
از سوی دیگر افت ۷۵/ ۳درصدی شاخص ممکن است به دلیل ترس سهامداران تا آخر هفته بازار را با چالش مواجه کند. یکی از نکات مهم در مورد روند بازار سهام از ابتدای سال این است که سهامداران به دلیل کسب بازدهی مطلوب ترجیح می‌دهند در ادامه مسیر معاملاتی خود با دقت بیشتری حرکت کنند. همین امر سبب خواهد شد برخی از سهام افت کنند و برخی دیگر در فهرست خریدهای جدید قرار بگیرند. افزون بر این، یکی از پرسش‌های مطرح‌شده در روزهای اخیر حول این محور چرخیده است که آیا افزایش نرخ ایجادشده در قیمت سهام با عملکرد گزارش‌ها همخوانی دارد یا ندارد؟ با انتشار عملکرد بنگاه‌های بورسی به مرور به این پرسش کلیدی پاسخ داده خواهد شد.
افنانی ضمن اشاره به این موضوع که استراحت سهامداران و آماده شدن آنها برای رالی بعدی، سناریوی خوشبینانه‌ای محسوب می‌شود، به این نکته اشاره کرد که به دلیل تجربه تلخ سال ۹۹، برخی سیاستگذاری‌های دستوری باید با تغییر نگرش مواجه شوند، در غیر این صورت شاهد خروج پول از بورس به سمت بازارهای دیگر خواهیم بود.
بررسی بازده سهام در دو ماه نخست سال جاری حکایت از آن دارد که به‌رغم امیدوار‌شدن به انتظارات تورمی و نوسان قیمت دلار در محدوده کانال ۵۰هزار تومان، امکان تکرار روند صعودی رخ‌داده در سال ۹۹ تا پایان سال امکان‌پذیر است. اگرچه رشد شاخص کل با بازده ۱۴۸درصدی عملکرد بهاره بورس ۹۹ فاصله معناداری دارد، اما با توجه به پیشروی ۲۴درصدی شاخص در دو ماه نخست بهار و برخی خوش‌بینی‌ها نسبت به تداوم این وضعیت، ممکن است چنین رکوردی در ماه‌های آینده محقق شود.
نقش متغیرهای اثرگذار
بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که مذاکرات برجام که از اواخر مردادماه در بن‌بست قرار گرفته، هم‌اکنون معلق مانده و از دستور کار اروپایی‌ها و ایالات متحده خارج شده است. شواهد نیز گویای آن است که فعلا قرار نیست تعاملات مفید و مثبت بین ایران و غرب اتفاق بیفتد. با وجود برخی تلاش‌ها برای مدیریت تنش از سوی تهران، اما اخبار موثقی از منابع خارجی در خصوص پیشرفت مذاکرات ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منتشر نشده است. با توجه به اینکه فعالان اقتصادی در ایران متاثر از این متغیر در رویکرد معاملاتی خود تغییرات مهمی را لحاظ می‌کنند، فضای رخوت‌انگیز موجود بین تهران و اروپا و آمریکا از روند مذکور بر ثبات انتظارات تورمی تاکید می‌کند. این مهم در کنار نبود سیاست منسجم در حوزه سیاست‌های پولی و مدیریت انتظارات تورمی بر امکان تنش‌های اقتصادی می‌افزاید. از سوی دیگر انتظار می‌رود با سیاستگذاری‌های جدید و تحولات بازارهای جهانی بازار سهام چهره متفاوتی از آنچه تاکنون به نمایش گذاشته، از خود نشان دهد.
قضاوت زودهنگام؟
حسن رضایی‌پور، کارشناس بازار سرمایه، نیز درمورد عقبگرد روز گذشته بازار سهام معتقد است که قضاوت در مورد ریزش اخیر بورس تا حدودی زود است، چراکه تحلیل رفتار یک‌روزه سهامداران را نباید به تغییر استراتژی آنان نسبت داد. اما رفتار حقیقی‌ها در روزهای آینده می‌تواند وضعیت بازارهای دیگر را نیز متاثر سازد. با توجه به اینکه نگه داشتن ریال در وضعیت کنونی مورد استقبال فعالان اقتصادی نیست، افراد با بررسی بازارهای کم‌ریسک به دنبال حداکثر بازدهی می‌گردند.
از سوی دیگر انتشار برخی اخبار جریان‌ساز در خصوص تغییر در سیاست‌های احتمالی بازار‌ساز نسبت به کنترل بازار، این سیگنال را به فعالان اقتصادی می‌دهد که نوسانات جدید در قیمت ارز بسیار اندک است. با توجه به این امر بازار سهام همچنان در صدر بازارهای پرطرفدار است. بازار سهام و عملکرد بهاری آن به اندازه‌ای جذاب بوده که نباید این عملکرد را صرفا با روز گذشته آن سنجید. در شرایطی که قیمت کالاهای اساسی در سطح جهان طی هفته‌های اخیر رشد قابل‌توجهی به ثبت نرسانده است و بعضا کاهشی بوده‌اند؛ سهام کوچک مورد اقبال سهامداران ایرانی قرار گرفته است. این افزایش تمایل سبب شده همه نمادها با توجه و اقبال فعالان بازار روبه‌رو شوند، به طوری که برخی از نمادها از اسفند تا کنون بازده مناسبی نصیب سهامداران خود کرده‌اند.
