در همایش شرکت بورس مطرح شد
لزوم قانونی‌شدن حاکمیت شرکتی
عكس: صبا طاهریان
مجید عشقی ریاست سازمان بورس اوراق‌بهادار در این همایش گفت: یکی از بحث‌های جدی سازمان بورس اوراق‌بهادار در سال‌های اخیر تعادل بین منافع ذی‌نفعان شرکت‌ها در بازار سرمایه است. عشقی عنوان کرد که سازمان بورس اوراق‌بهادار در سه حوزه اصلی نظارتی که شامل نظارت بر نهادهای مالی، نظارت بر بازار و نظارت بر ناشران در بورس‌ها است، فعالیت می‌کند. یکی از دغدغه‌‌‌‌‌های جدی، موضوع اجرای حاکمیت شرکتی است که هم بر ناشران و هم در حوزه نهادهای مالی معنا مییابد. این بحث سالیان سال‌در بازار سرمایه مغفول‌مانده و در مقاطع مختلف مشاهده شده‌است که ذی‌نفعان به دلایل متعددی که موجب قدرت‌یافتن یک شرکت می‌شود، منابع ذی‌نفعان را به چالش بکشند.
در دنیا بیش از ۵۰ سال‌است که موضوع حاکمیت شرکتی مطرح‌شده و در مقاطع مختلف به‌ویژه در زمان‌‌‌‌‌های بحران قوانین و مقررات جدید وضع شده‌است. رئیس سازمان بورس ادامه داد: خصوصا در ۱۰الی۱۵ سال‌گذشته بعد از رسوایی‌‌‌‌‌های مالی سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۸ تغییرات قوانین و مقررات حاکمیت شرکتی به اوج خود رسید و پس از این تغییر، حاکمیت شرکتی معنا و مفهوم دیگری یافت و بسیار جدی گرفته شد. در بازار سرمایه ایران نیز مقرراتی وضع شده؛ اما لازم است که سازمان و ارکان بازار سرمایه و نهادهای مالی و کانون‌ها در این زمینه کار بیشتری انجام دهند تا بتوان گفتمان اجرای حاکمیت شرکتی را اجرا کرد. مجید عشقی در ادامه عنوان کرد: لازم است اجرای صحیح حاکمیت شرکتی پیگیری شود و بتوان به فراخور وظایفی که به سازمان موکول شده‌است، مقوله تنظیم روابط بین ذی‌نفعان را به‌خوبی در شرکت‌ها به اجرا درآورد. بحث حاکمیت شرکتی اگر به‌درستی پیاده‌‌‌‌‌سازی شود و در شرکت‌ها تعادل بین منافع ذی‌نفعان برقرار شود، موجب حفاظت از منافع سرمایه‌‌‌‌‌گذاران، افزایش شفافیت و اطلاعات درست، پایداری شرکت و کاهش ریسک‌های شرکت‌های فعال می‌شود و در مجموع سلامت بازار را تضمین خواهد کرد. عشقی در ادامه با تاکید بر حاکمیت شرکتی عنوان کرد؛ اجرای صحیح و نظارت درست بر حاکمیت شرکتی می‌تواند بحث مسوولیت‌پذیری ذی‌نفعان شرکت در قبال پایداری و استمرار فعالیت شرکت در محیط اجتماعی را به‌دنبال داشته باشد. از مزیت‌های دیگر حاکمیت شرکتی می‌توان به بحث کاهش هزینه‌های مالی اشاره کرد که از اهمیت بالایی برخوردار است، خصوصا در حال‌حاضر که نرخ‌های بهره چه در داخل کشور و چه در سطح اقتصاد جهانی به‌شدت بالاست، این امر می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌های تامین مالی شرکت‌ها شود. طی سالیان گذشته یکی از مقوله‌‌‌‌‌هایی که همواره در سازمان بورس مطرح شده‌است بحث اصلاح دستورالعمل حاکمیت شرکتی است؛ چراکه با فضای اقتصادی و فضای قانون تجارت کشور ایران سازگار نبوده‌است. اصلاحاتی بر مبنای واقعیات اقتصادی کشور اتفاق افتاد که در حدود ۴ الی ۵سال به‌رغم اینکه تصویب‌شده بود، قابل‌اجرا نبود و هر سال بنا به دلایلی به تعویق افتاده است. عشقی عنوان کرد با پیگیری‌‌‌‌‌های مستمر در سازمان بورس اوراق‌بهادار این اصلاحات به تعویق افتاده و اکنون ابلاغ شده و به انجام رسیده‌است. در حال‌حاضر نیاز است تا یک سلسله آموزش‌های مربوط به حاکمیت شرکتی را برای ذی‌نفعان مختلف شرکت‌ها به‌ویژه هیات‌مدیره که مرکزیت اجرایی حاکمیت شرکتی است، برگزار شود.
قوانین حاکمیت شرکتی در دنیا
ریاست سازمان بورس و اوراق‌بهادار در ادامه سخنرانی خود اذعان کرد که در بسیاری از کمیته‌‌‌‌‌های تخلفات و هیات رسیدگی به تخلفات و پرونده‌‌‌‌‌های مطرح‌شده در هیات‌مدیره سازمان یک پدیده جالبی رخ می‌دهد.
زمانی‌که هیات‌مدیره حضور مییابد مواردی از جمله اینکه عضو غیرموظف هیات‌مدیره هستند و اطلاعاتی از تصمیمات اتخاذ شده، نداشته یا اینکه صورت مالی را امضا نکرده و از تصمیمات اتخاذ‌شده اطلاعی نداشته‌‌‌‌‌اند، عنوان می‌کنند. موارد مذکور شاید در ۷۰ یا ۸۰درصد مواقع موجب اتفاق خاصی نشود اما هرگونه تصمیمی که در شرکت گرفته می‌شود با هیات‌مدیره است و هیات‌مدیره ممکن است تبعات بسیار سنگینی را بابت این امضاها یا تصمیمات اتخاذ‌شده متحمل شود، لذا حتما نیاز است که دوره‌‌‌‌‌های آموزشی برای اعضای هیات‌مدیره شرکت‌ها برگزار شود تا مفاد دستورالعمل‌های حاکمیت شرکتی که هم بحث قانون تجارت و دستورالعمل افشا و هم دستورالعمل پذیرش در آن است طی این دوره‌‌‌‌‌های آموزشی به اعضای هیات‌مدیره منتقل شود. ایشان عنوان کرد این دوره‌‌‌‌‌های آموزشی موجب می‌شود تا مدیریت شرکت به‌نحوی باشد تا تمامی منافع ذی‌نفعان در شرکت‌ها رعایت شود.
فعالیت کمیته‌‌‌‌‌های هیات‌مدیره در دستورالعملی که اصلاح‌شده گسترش یافته‌است اما با این حال این دستورالعمل باید ارتقا یابد و این ارتقا همزمان با اجرای دستورالعمل حاکمیت شرکتی نیاز است که به انجام برسد. مجید عشقی در ادامه عنوان کرد که سازمان بورس اوراق‌بهادار به‌دنبال این است که دستورالعمل به شکل یک قانون شود چراکه در بسیاری از کشورها بحث حاکمیت شرکتی به شکل قانون مطرح‌شده و ضمانت اجراهای خاص خود را دارد، بااین‌حال در ایران برای شروع کار در جهت تسریع در اجرایی‌کردن این دستورالعمل موارد عنوان‌شده در سازمان به‌طور لازم‌الاجرا به تصویب رسیده‌است. سازمان بورس اوراق‌بهادار قصد دارد که دستورالعمل حاکمیت شرکتی را به‌نحوی در مجلس هم مطرح کند تا ضمانت‌‌‌‌‌های اجرای بسیار بالاتری برای این موضوع حیاتی برقرار شود. در مجموع فضای حاکم بر بازار سهام در حال‌حاضر به‌نحوی است که به دلیل گستردگی ذی‌نفعان، سهامداران ۶۰میلیونی بازار سرمایه باتوجه به حضور هزار نهاد مالی، هشتصد ناشر که بخش بزرگی از تولید و اقتصاد کشور را در اختیار دارند، اجرای حاکمیت شرکتی گریز ناپذیر است و این موضوع به اثبات رسیده‌است که بدون اجرای مفاد و دستورالعمل حاکمیت شرکتی قطعا بازار سالمی ایجاد نخواهد شد. عشقی ادامه داد: برای به اجرا درآوردن حاکمیت شرکتی یکی از ابتدایی‌ترین کارها بحث سنجش میزان اجرایی حاکمیت شرکتی است. بر این مبنا در سازمان بورس، دستورالعملی در حال تهیه است تا میزان اجرای حاکمیت شرکتی در شرکت‌ها سنجیده شود و بر اساس آن یک رتبه‌‌‌‌‌بندی نیز اعلام شود تا سهامداران هم از میزان اجرای حاکمیت شرکتی در شرکت‌های مختلف مطلع شوند.حتما باید گفتمان حاکمیت شرکتی یک گفتمان سالم در بازار سرمایه شود تا گروه‌هایی که به هر دلیلی در شرکت‌ها نفوذ می‌کنند، نتوانند موجب اخلال در فعالیت شرکت‌ها شوند؛ چراکه بسیاری از مشکلات در بازار سرمایه از خارج بازار تحمیل شده و مطمئنا به عدم‌اجرای صحیح حاکمیت شرکتی بازمی‌‌‌‌‌گردد. سازمان بورس اوراق‌بهادار خواستار این است که با کمک تمام بازیگران و ذی‌نفعان بازار بتواند دستورالعمل حاکمیت شرکتی را به اجرا بگذارد و حتی در تبدیل‌شدن آن به قانون کمک کند تا مفاد حاکمیت شرکتی توسعه یابد و موجب ایجاد بازاری سالم برای تمام سهامداران شود.
