مبنای تسعیر نرخ «خوراک» تغییر کرد
رشد شاخص با محرک جدید
عكس: صبا طاهریان
آینه‌نمای بازار
روز گذشته شاخص کل بورس تهران حدود ۱۶/ ۱درصد رو به بالا صعود کرد و در سطح ۲میلیون و ۱۳۶هزار واحدی ایستاد. در حالی در ۱۳ روز نخست شهریورماه بازدهی شاخص کل بورس به ۱۰درصد می‌رسد که این نماگر عملکرد مطلوبی را در ماه‌های گذشته از خود به نمایش نگذاشته است؛ به طوری که این نماگر در نخستین ماه فصل تابستان بازدهی منفی ۷/ ۸ درصدی و در مردادماه بازدهی منفی ۲/ ۲ درصدی را به ثبت رسانده است. چنین به نظر می‌رسد که در صورتی که شاخص کل بتواند روند مثبت این روزهای اخیر را حفظ کند و حمایت ۲ میلیون و ۱۰۰هزار واحدی را از دست ندهد، می‌توان نگاه امیدوارانه‌تری به معاملات روزهای آینده بازار داشت. در این بین روز گذشته نماگر هم‌وزن نیز که سنجه مناسبی جهت واکاوی نمادهای کوچک و بزرگ بازار به صورت یک‌جانبه است، رشد ۰۲/ ۱درصدی داشت و در سطح ۷۲۰هزار و ۹۰۲واحدی آرام گرفت.
شاخص کل هم‌وزن در ۶۲ روز نخست فصل داغ تابستان عملکرد ضعیف منفی ۴/ ۱۱درصدی داشته، در‌حالی‌که این شاخص توانسته در حدود ۱۳روز اخیر ۵/ ۸درصد بازدهی به ارمغان آورد. با این وجود سبزی این روزهای بازار را می‌توان از جنبه‌های مختلفی مورد واکاوی قرار داد. از طرفی نرخ ارز که یکی از متغیر‌های تاثیرگذار بر بازار سرمایه است، در ماه‌های اخیر فراز و فرود خاصی را پشت‌سر نگذاشته است؛ به طوری که کانال ۴۸ تا ۴۹هزار تومانی به محدوده آرامش اسکناس آمریکایی مبدل شده است. با این‌حال رشد بازار در هفته گذشته تلاشی قابل احترام برای رهایی از ورطه ناامیدی بود و بیشتر تحت‌تاثیر اخبار مثبتی بود که پیرامون فرموله کردن نرخ خوراک به بازار تزریق شد. اما از روز یکشنبه نرخ ارز تحرکات رو به بالایی را تجربه کرده که سبب تحریک‌پذیری بازار برای صعود شده است. البته سبزفامی پرطراوت روز گذشته تابلوی معاملاتی را می‌توان به انتشار اخباری درباره تسعیر قیمت خوراک و محصولات پالایشی و پتروشیمی بر مبنای نرخ حواله در مرکز مبادلات نسبت داد.
روز گذشته رئیس کل بانک مرکزی طی نامه‌ای نرخ فروش مرکز مبادله ارز و طلای ایران را مبنای نرخ ارز تسعیر خوراک و قیمت پایه بورس کالا عنوان کرد. همچنین امیرمهدی صبائی، سخنگوی سازمان بورس، در توییتی اعلام کرد که مطابق مفاد‌نامه رئیس کل بانک مرکزی، نرخ فروش حواله مرکز مبادله ارز و طلای ایران، مبنای نرخ تسعیر قیمت خوراک و قیمت پایه محصولات شرکت‌های پالایش نفت و پتروشیمی در بورس‌های کالایی قرار گرفته است.
با این وجود احسان خاندوزی، سخنگوی اقتصادی دولت، پیرامون آخرین تصمیم‌گیری‌ها حول نرخ تسعیر ارز حاصل صادرات پتروشیمی‌ها گفت: برای صادرات کلیه کالاهای صادراتی به جز نفت خام و میعانات که از ارز ۲۸۵۰۰ تومانی استفاده می‌کنند و صرف واردات کالاهای اساسی می‌شود، نرخ ارز سایر کالاهای صادراتی در مرکز مبادله ارزی محاسبه خواهد شد. این خبر در صورت نهایی شدن می‌تواند فصل جدیدی در معاملات بازار ایجاد کند، چراکه نرخ دستوری ۲۸هزار و ۵۰۰ تومانی محصولات پتروشیمی و پالایشی شکاف سنگینی را در میزان سودآوری صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی ایجاد کرده است.
خبری تاثیرگذار بر سبزی بازار
برزو حق‌شناس، کارشناس بازار سرمایه، نسبت به سبزی این روزهای بازار ابراز امیدواری کرد و گفت: بازار سرمایه از ابتدای شهریورماه روزهای درخشان‌تر و بهتری را تجربه کرده است، به‌طوری که تزریق اخبار مثبت گوناگون در کنار افزایش نرخ ارز تا نزدیکی کانال 50 هزار تومانی در روزهای اخیر فضای بازار را تحت‌تاثیر قرار داده است. از این رو می‌توان اظهار کرد که بازار در بازه زمانی میان‌مدت وضعیت مطلوبی را پیش رو داشته باشد. همچنین او درباره انتشار خبر نرخ فروش مرکز مبادله ارز و طلا که مبنای نرخ ارز تسعیر خوراک و قیمت پایه بورس کالا قرار خواهد گرفت بیان کرد: نرخ تسعیر همواره نرخی تاثیرگذار برای صنایع و شرکت‌های صادرات‌محور است.
حال که نرخ فروش حواله مرکز مبادله ارز و طلای ایران، مبنای نرخ تسعیر قیمت خوراک و قیمت پایه محصولات شرکت‌های پالایشی و پتروشیمی در بورس کالا قرار گرفته، شرایط بهتر و مساعدتری برای فروش و سودآوری این شرکت‌ها ایجاد خواهد شد. این کارشناس بازار سرمایه افزود: هرچه شرایط را به این سمت‌و‌سو هدایت کنیم که نرخ ارز تک‌نرخی شود بالطبع شرایط بهتری برای صنایع صادرات‌محور بازار رقم زده خواهد شد. او در پایان گفت: تغییر نرخ تسعیر ارز در کنار اینکه می‌تواند شرایط خوشایندی را در بازار سرمایه حکم‌فرما کند، باید با اتخاذ تمهیدات ویژه‌ای جهت جلوگیری از افزایش اقلام اساسی به اجرا دربیاید.
مصوبه‌ای با پس‌زمینه صعود
احمد اشتیاقی، کارشناس بازار سرمایه، روند این روزهای اخیر بازار را مثبت ارزیابی کرد و گفت: بازار سهام چندین روز است که روند رو‌‌به‌رشد مثبتی را آغاز کرده است. روز گذشته نیز بازار زیر سایه اخبار اثرگذار تغییر نرخ تسعیر ارز شرکت‌های پتروشیمی و پالایشی صعود خوبی را از سر گذراند، به طوری که روز دوشنبه در ابتدای ساعات معاملاتی، گروه‌های پالایشی با افزایش تقاضا روبه‌رو شدند. اما با نزدیک شدن به اواسط ساعات معاملاتی، از حجم تقاضا‌ها کاسته شد و حجم عرضه‌ها بازار را به تعادل سوق داد. اشتیاقی همچنین اظهار کرد: این اقدام می‌تواند خود مقدمه‌ای برای تسعیر نرخ ارز برای بانک‌هایی شود که تراز ارزی مثبتی دارند و نرخ ارز 28 هزار و 500 تومانی تنها برای تامین کالاهای اساسی مورد استفاده قرار بگیرد.
بنابراین این اقدام می‌تواند برای کلیت بازار سهام مثبت قلمداد شود و بازار از چتر قیمت‌گذاری دستوری رها شود. این کارشناس بازار سرمایه درخصوص نحوه کارکرد این مصوبه برای شرکت‌های پالایشگاهی و پتروشیمی گفت: شرکت‌های پالایشگاهی نفت را با قیمت 28 هزار و 500 تومان از دولت خریداری می‌کنند و 5 فرآورده اصلی آنها نیز با همین نرخ محاسبه می‌شود. حال در صورتی که تغییر تسعیر نرخ ارز صورت بگیرد این رقم به 38 هزار و 500تومان افزایش خواهد یافت که موجب افزایش سودآوری شرکت‌های پالایشگاهی خواهد شد. از این رو به نظر می‌رسد اکثر شرکت‌های پالایشگاهی در صورت اجرایی شدن مصوبه اخیر، از این تصمیم جدید منتفع شوند. البته در بررسی شرکت‌های پتروشیمی شرایط کمی متفاوت است؛ به صورتی که باید شرکت‌های مختلف را به صورت جداگانه مورد واکاوی قرار داد. اشتیاقی در پایان بیان کرد: در مجموع این اقدام می‌تواند بازار را از فضای سردرگمی و بلاتکلیفی خارج سازد و از این رو تغییر نرخ تسعیر ارز می‌تواند گام مثبتی در جهت عبور از دلار 28هزار و 500تومانی و نرخ‌های دستوری باشد.
نقش سیاستگذار
بازار سهام از ابتدای شهریور تا حدودی فراتر از انتظار عمل کرده است. اما آنچه مسلم است آن است که بازار سهام متاثر از برخی اخبار توانسته تا حدودی خود را احیا کند. تاثیرپذیری بازار سهام از اخبار اقتصادی و غیر‌اقتصادی به نحوی بوده است که طی آن بارها تغییر مسیر را به‌رغم انتظارات به سهامداران تحمیل کرده است. عملکرد شهریورماه تاکنون نشان می‌دهد برخی از سهامدارانی که از بازار خارج شده بودند، به‌دنبال برخی سیاستگذاری‌های جدید برای ورود به بازار ترغیب شده‌اند. شاید بتوان در این میان افزایش ارتفاع 10درصدی شاخص کل طی روزهای گذشته را به این موضوع مرتبط دانست. با این‌حال برخی از شواهد حاکی از آن است که حتی در روزهایی که بازار با روند صعودی روبه‌رو بوده است مجوزی متقن مبنی‌بر امکان احیا و صعود مستمر نمی‌توان صادر کرد.
در هفته جاری بازار یک روز تعطیل در پیش دارد. این موضوع از سویی می‌تواند به استراحت بازار کمک کند اما از سوی دیگر می‌تواند شرایطی را فراهم آورد تا طی آن از سرعت رشد بازار کاسته شود. با توجه به معلول‌بودن نقش سیاستگذاری‌های اقتصادی بر روند بازار سهام، پیش‌بینی تداوم این روند صعودی تا حدودی مشکل است. اما بر اساس اظهارات اهالی بازار سهام، اگر سیاستگذار به تغییر فرمان سیاست‌های دستوری ادامه دهد، این امر در صورت تحقق، به افزایش مجدد شتاب رشد ورود پول به بازار منجر خواهد شد. تاثیرات نامطلوبی که سیاستگذار بر فضای بازار سهام داشته است بر کسی پوشیده نیست و از جهات مختلف قابل‌بررسی است. با عنایت به آثار مخرب سیاستگذاری‌های اقتصادی، متولیان بازار سرمایه باید در این رابطه به دنبال راهکاری پایدار برای حل این مسائل باشند.
