بازگشت سخت بورس به مدار تعادلی
پینگ‌پنگ شاخص در کانال حساس
عكس:علی محمدی
اما در روز گذشته نماگرهای سهامی نمایش متفاوتی نسبت به بازارهای موازی نشان دادند. به این ترتیب با توقف شاخص‌‌‌کل، آینده بازار سهام یک‌بار دیگر در ابهام قرار گرفت. اگرچه ریزش روز سه‌شنبه، افتی نامحسوس تلقی می‌شود، اما با توجه به اینکه شاخص کل همچنان زیر محدوده حساس ۲میلیون واحد قرار دارد، نگرانی‌ها درخصوص از دست رفتن سطوح بیشتر همچنان به قوت خود باقی است. بررسی‌‌‌های آماری نشان می‌دهد که پینگ‌پنگ شاخص کل بین دو کانال یکمیلیون و ۹۰۰هزار واحدی و ۲میلیون واحدی، به یکی از اتفاقات تکراری بورس تهران در سال‌جاری تبدیل شده؛ به طوری که در هشت‌ماه نخست امسال، نماگر اصلی ۵بار کانال ۲میلیون واحدی را از دست داده است. برهمین اساس روند مذکور را باید به مثابه واضح‌ترین سیگنال مبنی بر «بازگشت سخت به وضعیت تعادلی» دانست که بر ابهامات روزافزون دامن زده است.
همان‌طور که در روزهای گذشته «دنیای‌اقتصاد» به بررسی رفتار متفاوت بازارها در مواجهه با رخدادهایی همچون جنگ به تفصیل پرداخته است، به دنبال تشدید تنش‌های خاورمیانه، فعالان اقتصادی تغییر استراتژی بازارها را به‌نظاره نشسته‌‌‌اند. بررسی‌‌‌های تاریخی نیز موید این است که موضوع «نقدشوندگی بازارها» از مهم‌ترین عواملی است که مسیر حرکتی دارایی‌‌‌های نقدی در مواجهه با اتفاقات غیر‌منتظره‌‌‌ای همچون شرایط جنگی را با تغییرات شگرف همراه می‌کند. به همین دلیل در یک‌ماه گذشته و با «فراز و فرود درگیری‌‌‌های خاورمیانه» چند بار تغییر ریل قیمتی بازارها را مشاهده کرده‌‌‌ایم. تجربه چنین شرایطی بیانگر آن است که شرایط فوق در همه بازارهای سرمایه‌گذاری دنیا به صورت مشترک تکرار شده است. بنابراین از رفتار مشترک بازارها در رویارویی با «شوک‌های نوظهور» می‌توان دریافت که اوضاع به نفع بازارهایی خواهد بود که از سرعت نقدشوندگی بالایی برخوردارند. بررسی عملکرد بازارهای دارایی در یک‌ماه اخیر نیز به‌وضوح بر این امر تاکید می‌کند. به همین دلیل با آغاز جنگ جدید، بازارهای طلا، سکه و ارز با توجه به اینکه ازسرعت نقدشوندگی بالایی برخوردارند، اوضاع را به نفع خود رقم زدند. سرمایه‌گذاران نیز براساس جهت افزایش نرخ اونس طلای جهانی، نفت و کامودیتی‌‌‌ها سیر می‌کنند که از جمله محرک‌‌‌های افزایشی در بازار طلای داخلی طی یک‌ماه گذشته بوده است. شاید بیراه نباشد که یکی از دلایل اصلی ریزش‌های فرسایشی در بازار سهام طی یک‌ماه اخیر را به این مهم و «نقدشوندگی زمان‌بر سهام» مرتبط بدانیم.
بازار از لنز آمار
روز سه‌شنبه اکثر بازارهای دارایی به غیر از بازار سهام نوسانات مثبت را به ثبت رساندند. به نظر می‌رسد انتشار اخبار بین‌المللی درخصوص نزدیک شدن تانک‌‌‌های اسرائیلی به شهر غزه و اوج گرفتن درگیری‌‌‌ها در این منطقه، بازارهای دارایی را مورد هدف قرار داده است. در این روز نماگر اصلی بازار سهام با کاهش جزئی در سطح یکمیلیون و ۹۸۱هزار واحد قرار گرفت. اما نماگر هم‌‌‌وزن بازار برخلاف شاخص‌‌‌کل با افزایش ۰.۰۲درصدی در سطح ۶۷۰هزار واحد ایستاد. در جریان معاملات روز سه‌شنبه نیز بازار سرمایه به واسطه رفتار خنثای حقوقی‌‌‌ها و رشد نرخ‌ها در بازارهای موازی نتوانست به مسیر صعودی دو روز قبل خود ادامه دهد. با توجه با اینکه نبود جریان نقدینگی قدرتمند در بازار حس می‌شود، برخی تردیدها نسبت به از دست رفتن سطح بیشتر وجود دارد. در چنین شرایطی بسیاری از کارشناسان بورسی معتقدند که رویدادهای سیاسی غیر‌قابل پیش‌بینی بر این وضعیت دامن زده و حتی ممکن است بر سرعت خروج پول افزوده شود. به گفته تحلیلگران بازار سهام، تقریبا این بازار از تعادل خارج شده است. با عنایت به اینکه طی روزها و ماه‌‌‌های گذشته خبری از محرک نیرومند در جهت ورود پول نبوده است، وزن اخبار منفی در حوزه بین‌المللی شرایطی را به وجود آورده که طی آن همراه با افول انتظارات تورمی، خروج پول و در عین حال کاهش ارزش معاملات در این بازار به یکی از سناریوهای تکراری موجود تبدیل شده است. از سوی دیگر فشار سیاستگذار برای کنترل نرخ ارز در چارچوب سیاستهای تثبیتی، سرنوشت بازار سهام را به‌شدت تحت‌‌‌تاثیر قرار داده است که نتیجه‌‌‌ای جز تداوم خروج پول و تثبیت رفت و برگشت‌‌‌های پی در پی در دو کانال ۲میلیون واحدی و ۱.۹میلیون واحدی دربرنداشته است. روز گذشته بازار سهام در حالی معاملات خود را به پایان رساند که نماگر اصلی تالار شیشه‌‌‌ای مجددا از تب و تاب قیمتی افتاد. مجموع ارزش معاملات خرد سهام در روز سه‌شنبه رقم ۳هزار و ۴۵میلیارد تومان را به ثبت رساند. علاوه بر این افت، در ادامه روند خروج پول از بازار سرمایه حدود ۳۶۵میلیارد تومان سرمایه حقیقی در روز یادشده از بازار سهام خارج شد، با این حال بازار مذکور در روز دوشنبه ورود ۸۹میلیارد تومان پول را به ثبت رسانده بود. شاخص‌‌‌کل فرابورس نیز با افت ۰.۱۳درصدی همراه شد تا این نماگر نیز در راستای نماگر اصلی بر روند نزولی حرکت کرده باشد.
ایستادن این دونماگر در محدوده سرخ تابلو و خروج پول حقیقی از گردونه معاملات سهام نشان می‌دهد که بازار مذکور تا بازگشت به نقاط تعادلی فاصله زیادی دارد. بررسی‌‌‌های آماری حاکی از آن است که ۳۹درصد صنایع بورس تهران در روز گذشته در محدوده قرمز تابلوی معاملاتی به‌‌‌کار خود پایان دادند، ۵۳درصد از نمادهای بازار نیز در دامنه منفی کار خود را به اتمام رساندند، ۸درصد از نمادها نیز ترجیح دادند روندی بدون‌تغییر را در پیش بگیرند. پرونده بورس تهران در حالی با ارقام فوق بسته شد که در روز گذشته بازارهای ارز، سکه و طلا به سرمایه‌گذاران خود چراغ سبز قیمتی نشان دادند و در مدار صعودی حرکت کردند. در معاملات روز گذشته قیمت دلار با نوسانات افزایش همراه شد و هم طلای خام و هم سکه در مسیر صعودی حرکت کردند. با وجود آنکه سکه امامی زیر کانال ۳۰میلیون تومانی قرار دارد، در روز گذشته قیمت آن با افزایش ۰.۶۵درصدی به ۲۹میلیون و ۲۹۰هزارتومان رسید که بیانگر تحرکات مثبت قیمتی در این بازار است. هر گرم طلای ۱۸عیار نیز با افزایش ۰.۲۸درصدی مجددا خود را بالا کشید و در آستانه ۲میلیون و ۴۷۷هزار تومان قرار گرفت. قیمت سکه رفاه در بورس نیز رشد کرد و به ۲۹میلیون و ۵۲۷هزارتومان رسید.
در هفته‌‌‌های گذشته کارشناسان بازار سرمایه نسبت به خروج این بازار از مدار تعادلی هشدار داده بودند، اما همان‌طور که مشاهده کردیم تغییری در استراتژی سیاستگذاران در قبال این بازار رخ نداده است؛ گویا متولیان امر نیز به وضعیت پرافت و خیز بازار سهام عادت کرده‌‌‌اند و دلیلی برای اتخاذ سیاستهای جدید در راستای عبور از سیاستهای دستوری نمی‌‌‌بینند. این در حالی است که از دومین ماه ۱۴۰۲ بازار سهام به‌سرعت دستخوش تغییرات ناگهانی متاثر از اعمال سیاستهای دستوری شده است و کماکان نیز تاوان اقدامات کنترل‌گرانه را پس می‌دهد. از این رو پرواضح است که با مختصات چنین وضعیتی نباید انتظار داشت تزریق پول خرد و حقیقی با سهولت انجام شود. این عامل سبب شده است تا یکی از مشخصه‌‌‌های بارز این روزهای بورس که بر ارزندگی قیمتی در بازار مزبور تاکید می‌کند در سایه قرار گیرد. تحلیل‌‌‌های آماری گویای آن است که از نظر نموداری P/E بازار در سطوح ارزنده و در عین حال جذاب و باورنکردنی نسبت به سایر بازارها قرار دارد. البته ناگفته نماند که در مقابل، گروهی از تحلیلگران منتقد ارزیابی بازار از این طریق هستند، اما به دلیل آنچه توضیح داده شد رغبت و رمقی برای ورود پول به گردونه دادوستدهای سهامی دیده نمی‌شود.
