ریزش دسته‌جمعی شاخص‌ها چه پیامی دارد؟
ریسک بزرگ بورس
علی محمدی / دنیای اقتصاد
در عین حال دیروز بازار نظاره‌گر تحولات کم‌افت‌وخیز در بازارهای ارز و سکه بود. البته دلار به جهش اندک روزانه خود ادامه داد. اما بازار سهام دوباره نشان داد قهر سرمایه‌گذاران با سهام جدی است. این امر می‌تواند حامل پیام‌های بدی برای بازار سهام باشد. اظهارات کارشناسان بورسی حاکی از این است که تداوم نگرانی‌های سیاسی و کمبود پول در بازار به یکی از دغدغه‌های جدی این روزهای تالار شیشه‌ای مبدل شده است. بازار سهام همچنان نسبت به ریسک‌های بیرونی واکنش ریزشی را نشان می‌دهد و با خروج پول مستمر دست به گریبان است. رفتار شاخص کل گویای این است که حتی این نماگر از رفتار الاکلنگی نیز تا حدود زیادی فاصله گرفته و عقبگرد را در دستور کار خود قرار داده است. در بازار دیروز اصرار حقیقی‌ها برای فروش نشان داد این وضعیت می‌تواند در روزهای آینده ادامه یابد. این خروج‌ها در حالی ثبت شده که همچنان گمانه‌زنی کارشناسان برای عدم توجیه خرید سهام در این مقطع ادامه دارد و بازار روند منفی را طی کرده است.
از ابتدای سال مبلغی به میزان یازده هزار و ۳۰۶میلیارد تومان از بازار خارج شده است که نشان‌دهنده نبود انگیزه در معامله‌گران ناشی از تداوم شوک‌های پی‌درپی ارزیابی می‌شود. از دیدگاه این افراد، شماری از اخبار مبهم و منفی از ابتدای سال در حوزه بانک و مالیات، مهم‌ترین مقصر در عملکرد ضعیف کنونی بازار هستند. در این روز عرضه بزرگ‌ترها به کوچک‌ترها نیز رسید و بورس تهران، ابتدای هفته را کم‌رمق آغاز کرد. در همین رابطه حسن رضایی‌پور، کارشناس بازار سرمایه، بیان کرد: برخی نگرانی‌ها درخصوص ریسک‌های انتخاباتی نمی‌گذارد شاهد بهبود وضعیت معاملات سهام باشیم. کما اینکه ممکن است بعد از تعیین‌‌تکلیف انتخابات ریاست‌جمهوری و روی کار آمدن تیم اقتصادی جدید، برخی تغییرات ساختاری در بازار سهام را مشاهده کنیم. در واقع سناریوهای مختلف که بعضا از ابهام وضعیت متغیرها حکایت می‌کند، سبب شده روند کم‌رمقی را در بازار نظاره‌گر باشیم.
علاوه بر این موضوعات تعدیل انتظارات تورمی نسبت به شرایط ابتدای سال نیز در احتیاط و عقب‌نشینی سهامداران اثرگذار بوده است. البته بازار سهام در زمانی که بازارهای رقیب خیز قیمتی برداشتند نتوانست همسو با آنها حرکت کند. این در حالی است که بعد از تجربه یک دوره رشد عمومی نسبتا ممتد قیمت دلار و طلا، باز هم بورس نتوانست عقب‌ماندگی خود را جبران کند. در هفته‌های اخیر فضای انتظار و احتیاط مضاعف بر بازار سهام غلبه کرده است. حدود دو هفته است که نماگر اصلی بازار سهام در آستانه قرار گرفتن در کف سطح ۲میلیون واحد است؛ اما همچنان نیروی عبور از این مرز روانی را پیدا نکرده است. مقایسه روند دو شاخص کل و شاخص کل هموزن نشان می‌دهد هر دو شاخص کل و هموزن بار عمده ریزش بازار را به دوش کشیده‌اند. به این ترتیب طی روزهای اخیر از ورود به مسیر صعودی بازمانده‌اند.
محرک‌های رشد بورس
اکثر کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند که در این شرایط بازار به یک محرک قدرتمند برای از سر گرفتن مسیر صعودی نیاز دارد. علاوه بر این، فضای انتظاری و تردیدهای انتخاباتی در بازار زمینه را برای اثرپذیری منفی از یک سیگنال مثبت فراهم کرده است؛ امری که با افت قیمت و ارزندگی سهام همچنان فشار فروش در اکثر نمادهای بازار را رقم زده است. به همین دلیل بازار با گذشت ۳ماه از سال، ریزش حدود ۶درصدی را به سهامداران تحمیل کرده است. در همین رابطه فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه، با اشاره به مهم‌ترین دلایل وضعیت کنونی بورس، اظهار کرد: در روزهای گذشته بارها در مورد ادامه محدودیت دامنه نوسان هشدار دادیم، اما سیاستگذار بدون توجه به هشدارها بر این امر اصرار ویژه‌ای دارد. به همین دلیل سرمایه‌گذار در مواجهه با چنین وضعیتی دچار تردید بیشتر می‌شود.
اختلاف نظر کارشناسان و متولیان سازمان بورس بر سر برخی مسائل از جمله محدودیت دامنه نوسان حاکی از این است که فضای یکدستی در بازار حاکم نیست. البته باید این موضوع را مدنظر قرار داد که ممکن است با شروع مناظرات انتخاباتی بورس واکنش‌های آنی نشان دهد. اما طبیعتا واکنش‌ها مقطعی خواهد بود. آنچه مسلم است این است که در حال حاضر بورس تحت‌تاثیر ریسک‌های سیاسی قرار دارد. تردید نسبت به ادامه این روند به افزایش احتیاط در بین متقاضیان سهام دامن زده است. حتی افزایش نرخ دلار نیما نیز که تا قبل از مباحث مرتبط با انتخابات محرک جدی برای رشد بورس محسوب می‌شد، در دوئل با التهابات اخیر بازنده محسوب می‌شود. افزون برآن، وضعیت بازار ارز نیز تا حدودی فضا را مبهم کرده است. نوسانات نرخ دلار آزاد به کمترین میزان رسیده است. این عوامل در ایجاد فضای احتیاطی و افت دنباله‌دار قیمت سهام موثر بوده است.
در هفته گذشته تداوم روند نوسانی قیمت کالاها در بازار جهانی با رشد همراه بود. با این اوصاف این رشد عمده قیمت کامودیتی‌ها نتوانسته اثر مثبتی بر بورس بگذارد. اما یک موضوع مشخص از اظهارات کارشناسان بورسی این است که فضای ریزشی حاکم بر بازار سهام موقتی خواهد بود. به بیانی دیگر چرخش فضای منفی بازار و حرکت مجدد قیمت‌ها در مسیر صعودی می‌تواند یکی از گزینه‌های جدی بعد از فروکش کردن تب انتخابات ریاست‌جمهوری باشد. سیاستگذار بورسی نیز ماموریت‌های مهمی در این میان دارد که باید در دوران رکود با انجام دادن آنها به رونق معاملات سهام کمک کند. عملکرد سیاستگذار به دلیل تداوم محدودیت دامنه نوسان مورد انتقاد سهامداران حرفه‌ای‌تر بازار قرار دارد و تازهواردها را در دوره رکود کنونی ترسانده است.
این در حالی است که بورس در حال حاضر به پول تازهواردها نیاز مبرمی دارد. با این حال وضعیت خروج پول حقیقی مانع از ورود تازهواردها به بورس شده است. با این حال برخی تدابیر می‌تواند توجه بسیاری از فعالان اقتصادی را به بورس جلب کند و پول‌های جدید راه بورس تهران را در پیش بگیرند.
