در همین ارتباط، سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت‌خارجه ایران ضمن ابراز تاسف از رویکرد عربستان سعودی در سوءاستفاده از شرایط میزبانی اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی در مکه مکرمه، بیانیه‌ صادره از سوی سران برخی کشورهای عرب و خلیج‌فارس را که در آن اتهامات بی‌اساسی علیه تهران مطرح شده است، رد و محکوم کرد. اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس بامداد دیروز بعد از اتمام نشست خود در شهر مکه قطعنامه‌ای صادر و حملات پهپادی نیروهای ارتش یمن به تاسیسات نفتی عربستان سعودی را محکوم کرده و آن را تهدیدی برای صلح در منطقه و اقتصاد جهان توصیف کردند. در یکی از بندهای سند مکه از ایران خواسته شده به اصول منشور ملل متحد و قوانین بین‌المللی، حسن همجواری، احترام به حق حاکمیت کشورهای دیگر، عدم دخالت در امور کشورهای دیگر و عدم استفاده از قوای نظامی متعهد باشد. اعضای شورا از جامعه بین‌المللی خواسته‌اند از دستیابی ایران به توانمندی‌های هسته‌ای جلوگیری کرده و محدودیت‌های شدیدتری علیه برنامه موشکی ایران به کار بگیرند.

در واکنش به این بیانیه، سخنگوی وزارت خارجه ایران با اشاره به اینکه تهران اطمینان دارد این‌گونه بیانیه‌ها نظر واقعی و دیدگاه همه اعضا نیست، گفت: عربستان از فرصت ماه مبارک رمضان و مکان مقدس مکه مکرمه استفاده سیاسی و ابزاری کرده تا اتهاماتی را از زبان برخی شرکت‌کنندگان در این اجلاس متوجه ایران‌ اسلامی کند و به جای استفاده از فرصت روز جهانی قدس و بهره‌گیری از این روز و نشست سران کشورهای اسلامی و عربی برای طرح و پیگیری حقوق مردم فلسطین و مساله قدس شریف، با رویکردی اشتباه، به مسیر ایجاد اختلاف در بین کشورهای اسلامی و منطقه که خواست رژیم صهیونیستی است، ادامه داده است.  اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس در این بیانیه همچنین از راهبرد دولت آمریکا علیه ایران حمایت کرده‌اند. عربستان روزهای پنج‌شنبه و جمعه میزبان سه نشست سران «عرب»، «شورای همکاری» و «اسلامی» بود. مقامات عربستان و برخی دیگر از کشورهای عربی می‌گویند موضوع نشست، حملات اخیر به چهار کشتی تجاری و نفتکش در نزدیکی بندر فجیره امارات، همچنین حملات به تاسیسات نفتی عربستان در نزدیکی پایتخت این کشور، ریاض است.

حاشیه‌های نشست

این نشست‌ها در میانه اختلافات دولت‌های عربی با یکدیگر برگزار شد. در همین ارتباط عراق به بیانیه پایانی نشست سران کشورهای عضو اتحادیه عرب در مکه، که خواستار اتحاد کشورهای عربی در برابر «مداخله‌های ایران» شده بود، اعتراض و تاکید کرد که در تدوین بیانیه پایانی مذکور مشارکت نخواهد کرد. «محمد بن‌زاید» ولیعهد ابوظبی ریاست هیات کشورش را برعهده داشت در حالی‌که معمولا چنین هیات‌هایی را «محمد بن راشد» حاکم دبی سرپرستی می‌کند. عمان سطح حضور خود در نشست را کاهش داده بود. سوریه نیز از غایبان بزرگ نشست‌های سران عرب در مکه به شمار می‌رود.

«محمد ششم» پادشاه موریتانی و «شیخ تمیم بن حمد» امیر قطر نیز از غایبان در این نشست‌ها بودند. به جای امیر قطر، نخست‌وزیر این کشور در این نشست‌ها حضور داشت. درحالی‌که «سعد الحریری» نخست‌وزیر لبنان مورد استقبال گرم ولیعهد سعودی بود ولی «میشل عون» رئیس‌جمهوری لبنان که در نشست اخیر اتحادیه عرب در تونس حضور داشت، از غایبان نشست مکه بود. شاه مغرب نیز در این نشست‌ها حاضر نشد و «رباط» ‌در سطح پایین‌تر در اجلاس فوق‌العاده سران عرب شرکت کرد.

نامه روحانی به سران اسلامی

این تحولات در شرایطی است که حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران در نامه به سران کشورهای اسلامی در اجلاس مکه گفته است که اختلافات درون خانواده جهان اسلام را کنار بگذارید. روحانی در این نامه نوشته است: در شرایطی که جهان اسلام، نیازمند حداکثر انسجام، همگرایی و همکاری در برابر دشمن مشترک است، متاسفانه شاهد برخی اقدامات تفرقه‌افکن در جهت انحراف افکار عمومی جهان اسلام از قضیه فلسطین به‌عنوان مساله اصلی جهان اسلام هستیم؛ موضوعی که بیش از هر زمان نیاز به توجه و حمایت یکپارچه دنیای اسلام و رهبران آن دارد.»

کشورهای منطقه آماده بررسی طرح ایران هستند

از سوی دیگر وزیر امور خارجه روسیه گفت، برخی کشورهای منطقه خلیج‌فارس حاضر هستند تا ابتکارعمل ایران درباره امضای پیمان عدم تعرض را بررسی کنند و مقامات مسکو نیز آمادگی دارند تا به این روند کمک کنند. به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از «تاس»، «سرگئی لاوروف»، وزیر امورخارجه روسیه روز جمعه در پایان مذاکراتش با همتای ژاپنی خود در توکیو اعلام کرد، برخی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس اعلام آمادگی کرده‌اند تا ابتکارعمل ایران درباره امضای پیمان عدم تعرض بین کشورهای منطقه را بررسی کنند. پیش از این، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در جریان سفرش به بغداد به کشورهای منطقه خلیج‌فارس پیشنهاد کرد تا در شرایط کنونی که اوضاع منطقه پیچیده و وخیم شده، توافقنامه‌ای درباره عدم استفاده از توان نظامی علیه یکدیگر امضا کنند.

لاوروف در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران در این باره گفت: «من پیش از این درباره روابط بین ایران و همسایه‌های عرب آن در منطقه خلیج‌فارس توضیح داده‌ام. چندین سال قبل روسیه از زبان رئیس‌جمهور، ولادیمیر پوتین، پیشنهاد داد تا روند تقویت اعتماد متقابل و شکل‌گیری سیستم امنیتی مشترکی بین کشورهای منطقه خلیج‌فارس آغاز شود. من می‌دانم که هرچند نه همه، ولی برخی کشورهای شرکت‌کننده در شورای همکاری‌های خلیج‌فارس اعلام آمادگی کرده‌اند تا ابتکار عمل جدید ایران درباره امضای پیمان عدم تعرض را بررسی کنند. ما نیز حاضر هستیم تا به این روند کمک کنیم.» قطر نیز پیش‌تر و در جریان سفر سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزارت‌خارجه ایران به دوحه از این طرح استقبال کرده بود.

اخبار مرتبط