رئیس جمهور:
باید در دیپلماسی صدای واحد شنیده شود
قالیباف به‌جای رئیس‌جمهور مصوبه «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» را ابلاغ کرد
اقدام قالیباف در ابلاغ این قانون به‌جای حسن روحانی، به استناد ماده یک قانون مدنی و تبصره آن صورت گرفته است؛ ماده‌ای که تاکید می‌کند مصوبات مجلس شورای اسلامی پس از طی مراحل قانونی و ابلاغ به رئیس‌جمهوری، باید ظرف مدت پنج روز از سوی رئیس‌جمهوری امضا و به مجریان ابلاغ شود. همچنین باید رئیس‌جمهوری دستور انتشار آن را صادر کند و روزنامه رسمی هم موظف است در مدت ۷۲ ساعت پس از ابلاغ، آن را منتشر کند. در تبصره این ماده نیز تصریح شده که در صورت استنکاف رئیس‌جمهور از امضا یا ابلاغ در مدت یادشده، روزنامه رسمی موظف است به دستور رئیس مجلس، ظرف مدت ۷۲ ساعت مصوبه را چاپ و منتشر کند. قوانین، ۱۵ روز پس از انتشار در روزنامه رسمی، در سراسر کشور لازم‌الاجرا است. اکنون قالیباف نیز با تمسک به این ماده قانون در نامه‌ای خطاب به رئیس هیات‌مدیره و مدیرعامل روزنامه رسمی کشور به تاریخ روز ۱۸ آذر، نوشت: «با توجه به انقضای مهلت مقرر در ماده یک قانون مدنی و در اجرای تبصره ذیل ماده یک قانون مذکور «قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» برای چاپ و انتشار در روزنامه رسمی ابلاغ می‌شود.» قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» پس از تصویب دو فوریت آن در روز یکشنبه نهم آذر و بررسی و تصویب جزئیات در روز سه‌شنبه ۱۱ آذر، نهایتا با رفع ایراد شورای‌نگهبان در روز چهارشنبه ۱۲ آذر نهایی شد. به موجب این قانون، ایران موظف است در صورت عدم اجرای کامل تعهدات کشورهای ۱+۴ در قبال ایران و عادی نشدن روابط کامل بانکی و عدم رفع کامل موانع صادرات و فروش کامل نفت و فرآورده‌های نفتی ایران و برگشت کامل و سریع ارز منابع حاصل از فروش، دو ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون در مجلس شورای اسلامی، نظارت‌های فراتر از پادمان از جمله اجرای داوطلبانه سند (پروتکل) الحاقی را متوقف کند.
تعهد در برابر تعهد
این قانون در حالی در کشور لازم‌الاجرا خواهد شد که کمتر از ۵۰ روز دیگر جو بایدن در کاخ‌سفید جانشین دونالد ترامپ خواهد شد؛ رئیس‌جمهوری که در سال ۲۰۱۸ با خروج یک‌جانبه از برجام باعث شد تا نه‌تنها کشورهای اروپایی نیز به تعهدات خود پایبند نباشند بلکه یک‌سال پس از خروج ترامپ از برجام، ایران نیز کاهش تعهدات برجامی خود را کلید زد. اکنون نیز تصویب قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» به مثابه دادن زمان به کشورهای اروپایی و آمریکا قلمداد می‌شود تا در این مدت اگر می‌توانند گام‌هایی را جهت بازگشت به تعهدات برجامی‌شان بردارند. در این رابطه مقامات ایرانی بارها تاکید کرده‌اند که اگر آمریکا و اروپا تعهدات برجامی خود را اجرا کنند ایران نیز به تمام تعهداتش بازمی‌گردد و پایبند خواهد بود. همچنانکه وزیرخارجه ایران در تاریخ ۱۳ آذرماه در نشست مجازی «گفت‌وگوهای مدیترانه‌ای» تاکید کرد که اگر اروپا و آمریکا به برجام برگردند، مصوبه مجلس اجرایی نمی‌شود؛ وی افزود: «اقدامات قبلی هم برمی‌گردد و برجام به‌صورت کامل اجرا می‌شود. اما اگر اروپا به تعهداتش عمل نکند، ما باید قانون را پس از اینکه مراحل تصویب را طی کرد اجرا کنیم.»
لزوم شنیده‌شدن صدای واحد
مجادلات بر سر مصوبه جنجالی راجع‌به برجام بین رئیس قوه‌مقننه و رئیس قوه‌مجریه از هفته گذشته بالا گرفت؛ آنجا که حسن روحانی در مراسم افتتاح طرح‌های وزارت نیرو در صبح پنج‌شنبه ۱۳ آذر ماه خطاب به سایر قوا از جمله مجلس، قوه‌قضائیه و نیروهای مسلح خواستار همکاری برای ایجاد ثبات در کشور شد و گفت: «هیچ عجله نکنیم و هول نشویم که کاری انجام دهیم. اشکالی ندارد اگر دولت موفقیتی به‌دست آورد، آن موفقیت را تقدیم شما می‌کند. غصه نخورید که دولت مسائل را حل کرده و تمام می‌کند.» صحبت‌هایی که واکنش قالیباف را به‌دنبال داشت و رئیس مجلس پنج‌شنبه شب در یک گفت‌وگوی زنده تلویزیونی گفت: «خواهش من از رئیس‌جمهوری اسلامی ایران این است در مسائل ملی و منافع ملی کشور همه یک زبان و همدل باشند و هیچ‌کس در این مساله هول نشده، بلکه ما هفت سال است منتظریم چه کاری انجام می‌شود.» حسن روحانی بار دیگر روز گذشته بر شنیده‌شدن صدای واحد از داخل کشور تاکید کرد؛رئیس‌جمهور ایران با اشاره به ایجاد فضا و فرصت بهتر و هموارتر شدن جاده فعالیت دیپلمات‌های کشور در ماه‌های گذشته در زمینه سیاست خارجی و دیپلماسی و همکاری با کشورهای همسایه، منطقه و جهان تاکید کرد: «برای پیشرفت و رسیدن به نتیجه در دیپلماسی نیازمند شنیده‌شدن صدای واحد و یکی شدن سلیقه‌ها هستیم که البته این به معنای تبعیت مجلس از دولت نیست.» پیش‌تر محمدجواد ظریف، وزیرخارجه ایران نیز در مصاحبه‌ای از جناحی شدن مسائل و گرا‌دادن به غرب از سوی برخی جناح‌ها گله کرده بود. ظریف در مصاحبه‌ای با پایگاه خبری انتخاب که در تاریخ ۹ آذر منتشر شد، با اشاره به اینکه آقایان صراحتا گفته‌اند اگر ترامپ انتخاب می‌شد، پیروزی ما در انتخابات ۱۴۰۰ قطعی بود، ولی الان [این قطعیت] زیرسوال رفته است، گفته بود: «اینکه ما انتخابات‌مان را براساس اتفاقی در خارج از ایران برنامه‌ریزی کنیم، بد است.» ظریف ادامه داد: «بعضی دوستان می‌روند و به آمریکا «گرا» می‌دهند که با ما بهتر می‌توانید کار کنید. ما که سکوت می‌کنیم، دلیل نمی‌شود که متوجه این گراها نیستیم. »
نصب سانتریفیوژها، امر جدیدی نیست
همچنین بخشی از صحبت‌های روز چهارشنبه روحانی در هیات دولت پاسخ به کشورهای اروپایی بود که از نصب سانتریفیوژهای جدید در ایران ابراز نگرانی کرده و آن را مغایر با روند دیپلماسی عنوان کرده بودند. روحانی با اشاره به سیاست کاهش تعهدات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران در سال ۹۸ تاکید کرد: «کشورهایی که در برجام ماندند، به تعهدات خود درست عمل نکردند. الان نصب سانتریفیوژهای مدرن و جدید IR-۲M در نطنز نیز امر جدیدی نیست که عده‌ای از اروپایی‌ها نوحه و عزا به پا کردند و سینه‌زنی می‌کنند، چراکه قبلا اعلام کردیم.»
واکنش تروئیکای اروپا
پیش‌تر در تاریخ ۱۴ آذر ماه رویترز در گزارشی مدعی شد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کشورهای عضو گفته است که ایران به اطلاع دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل رسانده است که قصد نصب سه آبشار دیگر از سانتریفیوژهای پیشرفته IR-۲m در نیروگاه زیرزمینی خود در نطنز دارد. مساله‌ای که با واکنش تروئیکای اروپا روبه‌رو شد و انگلیس، فرانسه و آلمان روز دوشنبه ۱۷ آذر ماه با صدور یک بیانیه مشترک از اعلام جدید ایران درخصوص نصب سانتریفیوژهای پیشرفته بیشتر در تاسیسات نطنز و همچنین اقدام پارلمان برای توسعه برنامه هسته‌ای کشور به شدت ابراز نگرانی کردند. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری رویترز، تروئیکای اروپا در بیانیه خود با ادعای اینکه تصمیم ایران برای نصب این سانتریفیوژها نقض توافق هسته‌ای است، آورده‌اند: «اگر ایران درباره حفظ دیپلماسی جدی است، نباید این تصمیمات را اجرایی کند. چنین اقدامی تلاش‌های مشترک ما برای حفظ برجام را از بین می‌برد و فرصت مهم بازگشت به دیپلماسی با دولت جدید آمریکا را در معرض خطر قرار می‌دهد. بازگشت به برجام برای ایران نیز سودمند خواهد بود.» همچنین در این بیانیه ضمن ابراز نگرانی نسبت به قانون اخیر تصویب شده در مجلس ایران، گفته‌اند: «اگر به مرحله اجرا درآید، برنامه هسته‌ای ایران را به میزان قابل‌توجهی توسعه خواهد داد و دسترسی‌های نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را محدود خواهد کرد. این اقدامات، ناسازگار با برجام و تعهدات گسترده تر هسته‌ای ایران است.»
پاسخ صریح روحانی به نگرانی‌های اروپا
این درحالی است که رئیس‌جمهور روز گذشته بار دیگر در جلسه هیات دولت با تاکید براینکه کاهش تعهدات قابل برگشت است و هر زمان طرف‌های برجام به تعهدات خود عمل کردند، ما هم بر می‌گردیم، گفت: «بازگشت به تعهدات اصلا زمان نمی‌برد و تنها یک اراده است همان‌طوری که پای برجام شکسته شد و آن آدم کم‌سواد تاجر‌مسلک یک کاغذ را خط خطی کرد، نفر بعدی یک کاغذ خوب بگذارد و قشنگ امضا کند تا سر جای اول بر‌گردیم و اصلا زمان نمی‌برد.» روحانی افزود: «اقدامات انجام شده از سوی دولت فعلی آمریکا ۱۰۰درصد اشتباه و به ضرر اعتماد جهان به آمریکا، ملت‌ها و ثبات منطقه و ملت ایران بود.»
اختیارات رئیس‌جمهور و دولت
همچنین رئیس‌جمهور در بخش دیگری از سخنانش به اختیارات رئیس‌جمهور و دولت طبق اصل ۱۳۴ قانون‌اساسی اشاره و تصریح کرد: «باید قانون‌های بالادستی یعنی اسلام و قانون‌اساسی به‌عنوان قوانین مهم و اساسی مورد توجه و عنایت و مبنا باشد.» روحانی با اشاره به اینکه تنها رئیس‌جمهور برای دولت خط‌مشی و برنامه تعیین می‌کند، ادامه داد: «به همین دلیل مردم پای صندوق آرا می‌آیند و به شخص رئیس‌جمهور و به برنامه رئیس‌جمهور رای می‌دهند.» رئیس‌جمهور با تاکید بر این موضوع که صدا و سیما خیلی خوب ترویج کرد که مردم پای صندوق می‌آیند، به فرد رای نمی‌دهند بلکه به برنامه رای می‌دهند، گفت: «بنابراین مردم هم به برنامه رای دادند و برنامه‌ای که ۲۴ میلیون نفر به آن رای دادند را نمی‌توان کم یا زیاد کرد و باید در تمام چهار سال به آن عمل کرد چراکه مردم یک روز رای می‌دهند و چهار سال عمل می‌خواهند.»
