سیاست خارجی انگلیس تند‌تر می‌شود
سوناک علیه ایران
ریشی سوناک، نخستوزیر جدید بریتانیا که پیش‌تر به عنوان وزیر سابق خزانهداری فعالیت می‌کرد از روز ۲۴ اکتبر یعنی کمتر از سه هفته پیش وارد خانه شماره۱۰ داونینگ استریت شد تا جوان‌‌‌ترین نخست‌‌‌وزیری باشد که در بریتانیا حداقل در ۲۰۰ سال گذشته فعالیت کرده است. نخستوزیر محافظه‌‌‌کار بریتانیا و جانشین خانم لیز تراس، در حوزه داخلی و خارجی مسائل زیادی را باید در دستورکار قرار دهد؛ از جمله مسائل مربوط به برگزیت و جنگ روسیه علیه اوکراین.
اما ایران نیز در زمره مسائل مهم برای وی به شمار می‌رود. زیرا از یک طرف هنوز سرانجام مذاکرات احیای برجام مشخص نشده است؛ مذاکراتی که بریتانیا نیز یکی از اعضای اصلی آن در برابر ایران است. از سوی دیگر جنگ روسیه علیه اوکراین و اتهاماتی که اخیرا درباره تهران درخصوص ارسال پهپاد به روسیه و استفاده از آنها در جنگ مطرح شده، اهمیت مساله ایران را برای این نخستوزیر آسیایی بریتانیا بیش از پیش کرده است. درباره رویکرد سیاست خارجی سوناک تحلیل‌‌‌های متفاوتی ارائه شده است؛ برخی می‌‌‌گویند سوناک نیز همان سیاست‌های کلی حزب محافظه‌‌‌کار را در برابر ایران دنبال خواهد کرد و برخی تحلیل‌‌‌ها، سوناک را در قبال ایران فردی سختتر از بوریس جانسون و خانم لیز تراس ارزیابی کرده‌‌‌اند. حتی عده‌‌‌ای، ریشی سوناک را یک «باز» معرفی کرده‌‌‌اند و می‌‌‌گویند این احتمال می‌رود که او در رابطه با مساله ایران یک دیپلماسی تهاجمی را در شرایط فعلی دنبال کند.
سوناک چه می‌خواهد؟
اکنون که تقریبا دو هفته است سوناک این سمت را برعهده گرفته به تدریج در حال رونمایی از مواضعش در قبال ایران است؛ نخستوزیر بریتانیا روز دوشنبه ۱۶ آبان در اولین دیدار با شیخ محمد بن‌‌‌زاید آل‌‌‌نهیان، حاکم امارات متحده عربی، ادعاهایی درباره رفتار بی‌‌‌ثبات‌کننده جمهوری اسلامی ایران در منطقه مطرح و در خصوص مذاکرات برجام نیز با وی گفتوگو کرد. همچنین وی همان روز در گفتوگو با شبکه خبری العربیه بار دیگر این ادعا را تکرار کرد و گفت که ایران باعث بی‌‌‌ثباتی در منطقه است. به گزارش خبرگزاری فارس، ریشی سوناک با اشاره به اینکه بریتانیا خوش شانس است که روابط مهم و تاریخی با کشورهای حوزه خلیج فارس دارد، افزود: «ما نیازمند رایزنی با شرکا در خصوص ایران هستیم.»
نخستوزیر هندی الاصل بریتانیا درباره برجام نیز مدعی شد که ایران پیش از این با توافق هسته‌‌‌ای موافقت نکرده است. وی در ادامه فرافکنی‌‌‌های خود گفت: «ایران در ماه مارس گذشته توافق هسته‌‌‌ای را رد کرد به همین دلیل تحریم‌هایی را علیه این کشور اعمال کردیم.» سوناک گفت که انگلیس اتخاذ اقدامات بیشتر علیه ایران را بررسی خواهد کرد. پیش‌تر و زمانی که سوناک، وزیر خزانهداری در دولت بوریس جانسون بود، تاکید داشت که تحریم‌های «بسیار شدیدتری» علیه ایران موردنیاز است و اگر نتیجه نداد، باید احتمال اعلام شکست مذاکرات برجام را سنجید. با توجه به چند موضع‌‌‌گیری اخیر سوناک در قبال ایران و همچنین موضوعاتی به غیر از برجام که این روزها به محل درگیری و اختلاف ایران با غرب تبدیل شده از جمله مساله ارسال پهپاد به روسیه و استفاده از آن در جنگ علیه اوکراین و ناآرامی‌‌‌های داخلی ایران این پرسش مطرح می‌شود که نخستوزیر محافظه‌‌‌کار بریتانیا چه سیاستی را در قبال ایران در پیش می‌گیرد؟ آیا همچون اسلاف خویش عمل می‌کند یا به دلیل اضافه شدن برخی فاکتورها، سیاست خارجی جدیدی را برای تهران تعریف خواهد کرد.
سیاست تقابلی
علیرضا ثمودی، پژوهشگر مسائل اروپا در پاسخ به روزنامه «دنیای‌اقتصاد» گفت: «در بیش از ۴۰ سال گذشته اختلافات ایران و اتحادیه اروپا و انگلیس چند محور خاص و مشخص را شامل می‌‌‌شده است؛ اما در دو دهه اخیر بحث مربوط به هسته‌‌‌ای عامل اختلاف بین این دو کنشگر بوده است.» به گفته ثمودی، بحث‌‌‌های حقوق بشر اگرچه اولویت همیشگی اروپا نبوده است اما می‌تواند این اختلافات و تنش‌‌‌ها را بیشتر کند.
این پژوهشگر درباره سیاست‌های احتمالی سوناک در برابر ایران گفت: «در بریتانیا صرف‌نظر از اینکه حزب کارگر یا محافظه‌‌‌کار روی کار باشد سیاست‌های ثابتی در مورد حقوق بشر دارند؛ همچنین بریتانیا با وجود خروج از اتحادیه اروپا، سیاست‌هایش در قبال ایران با بروکسل یکسان است.» ثمودی در خصوص سیاست دولت جدید بریتانیا پیرامون مساله گفت‌وگوهای احیای برجام توضیح داد: «با توجه به اظهارات اخیر سوناک و اینکه گفته بازی را ایران برهم زده، در دولت جدید نیز سیاست تقابلی خواهد بود مگر اینکه گفت‌وگوهای برجامی آغاز و تنش‌‌‌ها کمتر شود.»
وی در مقایسه سیاست‌های بوریس جانسون و سوناک در مقابل ایران با اشاره به اینکه هنوز نمی‌توان با صراحت درباره مواضع نخستوزیر جدید بریتانیا اظهارنظر کرد، افزود: «باید توجه کرد که موضع کلی حزب محافظه‌‌‌کار تغییر نکرده اما شرایط فعلی با دوره جانسون متفاوت است و موضوع حقوق بشر و مسائل داخلی ایران و مساله پهپادها نیز امروز مطرح است که فضا را تغییر می‌دهد و ممکن است سوناک تحت‌تاثیر این گزاره‌‌‌ها سیاست خارجی تندتری در مقابل تهران در دستورکار قرار دهد.»به گفته این پژوهشگر موضوع اوکراین یک موضوع حیثیتی برای اروپا و انگلیس است و آن را نقض حاکمیت یک کشور اروپایی میدانند؛ وی ادامه داد: «در این بین بریتانیا مهم‌ترین مخالف در میان قدرت‌‌‌های بزرگ اروپایی نسبت به جنگ روسیه محسوب می‌شود.»
همچنین مرتضی مکی، کارشناس مسائل اروپا نیز درباره موضع‌‌‌گیری‌‌‌های اخیر نخستوزیر جدید بریتانیا توضیح داد: «با توجه به موضع‌‌‌گیری‌‌‌های دیگر دولتمردان اروپایی در این روزها و مواضعی که دیگر نخست‌‌‌وزیران پیشین انگلیس اتخاذ کرده‌‌‌اند، مواضع سوناک خیلی موضع جدیدی نیست که بگوییم رویکرد لندن در قبال تهران تغییر کرده است.»مکی با اشاره به اینکه ایران تحت‌تاثیر شدیدترین فشارهای سیاسی و اعمال تحریم‌هاست افزود: «اکنون نیز از یکسو غرب تلاش دارد موضوع بحران اوکراین را با محوریت پهپادها به ایران پیوند دهد و از سوی دیگر رویدادهای دو ماه گذشته در ایران نشانه‌‌‌ای از تغییر موضع همه دولت‌‌‌های اروپایی از جمله انگلیس در قبال ایران بعد از به تعویق درآمدن روند مذاکرات احیای برجام است.»
کارشناس مسائل اروپا درباره مواضع دولت‌‌‌های اروپایی و دولت آمریکا نسبت به جمهوری اسلامی ایران گفت که این مواضع ادامه همان سیاست چماق و هویج است؛ یعنی آنها همچنان به احیای دیپلماسی با ایران امیدوار هستند و در عین حال می‌‌‌کوشند از موضوعاتی چون پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین و ناآرامی‌‌‌ها در داخل به عنوان اهرم فشار استفاده کنند. وی افزود: «بنابراین برخی سخنان سوناک و دیگر سیاستمداران غربی را در همین چارچوب باید مورد تحلیل قرار داد.»
