تاریخ شفاهی (۷۴)

کاغذبازی به مذاق ایرانی خوش آمد

 رضا نيازمند : برای تنظیم کارهای گمرکی رفتند و یک بلژیکی را به نام «مسیو نوز» استخدام کردند. مسیو نوز به ایران آمد و دید که اداره گمرکات به هیچ‌وجه نظم و ترتیب و حساب و کتاب ندارد. او برای نخستین بار حسابداری دوبل ایتالیایی را در گمرکات ایران متداول کرد.

دفاتری که ستون‌های بدهکار و بستانکار داشت و اسناد نوشته می‌شد و به حسابداری فرستاده می‌شد و در دفاتر مالی ثبت می‌شد. این نخستین اقدام برای به‌کار گرفتن بوروکراسی در ایران بود. گویی این کاغذبازی‌ و نامه‌نگاری‌ها به مذاق ایرانی خوش آمد و بوروکراسی در سایر ادارات هم متداول شد. به‌طوری که همه خیال می‌کردند این بوروکراسی یعنی نظم و ترتیب و در نتیجه یعنی تمدن. شاید مدیرعاملی من در شرکت نساجی ایران در سال ۱۳۳۸ نخستین قدم باشد برای حذف بوروکراسی و جانشینی مدیریت علمی به جای آن. بدین‌ترتیب می‌توان گفت که تکنوکراسی برای مبارزه با بوروکراسی به کار گرفته شد.