تاسیسات هستهای جدید ایران در نزدیکی نطنز؟
این گزارش روز دوشنبه ۲۲ مه/ ۱ خرداد در بحبوحه اوج‌گیری تنش‌های ایران و آمریکا و بن بست دیپلماسی بین دو کشور منتشر شده است. کلسی داونپورت، مدیر سیاست منع اشاعه در انجمن کنترل تسلیحات مستقر در واشنگتن، هشدار داد که تکمیل چنین تاسیساتی یک سناریوی کابوس وار خواهد بود که خطر ایجاد یک مارپیچ پلکانی جدید را ایجاد می‌کند. فارغ از اینکه ایران تا چه حد به نقطه گریز نزدیک است، اما در عین حال برای تقویت برنامه‌‌‌های خود بدون از بین بردن خطوط قرمز آمریکا و اسرائیل با دشواری‌هایی روبه‌روست. بنابراین در این مرحله، هر گونه تنش بیشتر خطر درگیری را افزایش می‌دهد.
از زمان خروج ترامپ از توافق هستهای، ایران اعلام کرده که اورانیوم را تا ۶۰درصد غنی‌‌‌سازی می‌کند که نسبت به محدودیت ۶۷/ ۳ درصدی که در برجام مورد توافق قرار گرفت، بیشتر است. بازرسان اخیرا کشف کردند که ایران ذرات اورانیومی با خلوص ۷/ ۸۳ درصد تولید کرده که تنها یک قدم کوتاه تا رسیدن به آستانه اورانیوم ۹۰درصدی فاصله دارد.به گفته رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تا ماه فوریه، بازرسان تخمین می‌‌‌زنند که ذخایر ایران بیش از ۱۰ برابر توافق دوران اوباما شده است.
کاخ سفید در بیانیه‌‌‌ای به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت: «ما معتقدیم دیپلماسی بهترین راه برای دستیابی به این هدف است، اما رئیس‌‌‌جمهور همچنین گفته است که ما هیچ گزینه‌‌‌ای را از روی میز حذف نکرده‌‌‌ایم.» نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد در پاسخ به سوالات آسوشیتدپرس در مورد ساخت‌وساز، گفت: «فعالیت‌‌‌های صلح‌‌‌آمیز هستهای ایران شفاف و تحت پادمان‌‌‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.»ایران می‌گوید بنای جدید جایگزین مرکز تولید سانتریفیوژهای سطح زمین در نطنز خواهد شد که در ماه ژوئیه ۲۰۲۰ در اثر انفجار دچار آتش سوزی شد. تهران در آن زمان این حمله را «تروریسم هسته ای» نامید و اسرائیل را مقصر آن دانست.
اگر مقامات ایران قصد داشته باشند به این تاسیسات اورانیوم وارد کنند، باید این سایت را به آژانس اعلام کنند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مستقر در وین به سوالات مربوط به تاسیسات جدید زیرزمینی پاسخ نداد.به ادعای الجزیره به نقل از آسوشیتدپرس پروژه جدید در حوالی نطنز در حدود ۲۲۵ کیلومتری (۱۴۰ مایلی) جنوب تهران در حال ساخت است. نطنز از زمانی که وجودش در دو دهه پیش آشکار شد، یک نقطه نگرانی بین‌المللی بوده است. این تاسیسات که توسط سامانه‌های ضدهوایی و حصارها محافظت می‌شود، در وسعت ۷/ ۲ کیلومترمربع (یک مایل مربع) در فلات خشک مرکزی ایران قرار دارد. عکس‌‌‌های ماهوارهای که در ماه آوریل توسط Planet Labs PBC گرفته شده و توسط آسوشیتدپرس تحلیل شده است، نشان می‌دهد که ایران در کوه «کلنگ گزلا» یا «کوه کلنگ» که درست فراتر از حصار جنوبی نطنز است، در حال حفاری است.
مجموعه متفاوتی از تصاویر تجزیه و تحلیل شده توسط مرکز مطالعات منع گسترش سلاحهای هستهای جیمز مارتین نشان می‌دهد که چهار ورودی به دامنه کوه حفر شده است، دو ورودی به سمت شرق و دو ورودی دیگر در غرب. هر کدام ۶ متر (۲۰ فوت) عرض و ۸ متر (۲۶ فوت) ارتفاع دارند. مقیاس کار را می‌توان در تپه‌های خاکی بزرگ اندازه‌گیری کرد، دو تا در غرب و یکی در شرق. بر اساس اندازه انباشته‌‌‌ها و سایر داده‌‌‌های ماهوارهای، کارشناسان مرکز جیمز مارتین به آسوشیتدپرس گفتند که ایران احتمالا تاسیساتی را در عمق بین ۸۰ متر (۲۶۰ فوت) تا ۱۰۰متر (۳۲۸ فوت) می‌‌‌سازد.بنابراین عمق تاسیسات نگران‌کننده است، و کار را برای غرب بسیار سخت‌تر خواهد کرد. استیون دلا فوئنته، یکی از همکاران پژوهشی در مرکز که رهبری تجزیه و تحلیل کار تونل را برعهده داشت، گفت: نابود کردن این تاسیسات با استفاده از سلاحهای متعارف، مانند یک بمب مخرب معمولی، بسیار سخت خواهد بود.
تاسیسات جدید نطنز احتمالا حتی عمیق‌‌‌تر از تاسیسات فردوی ایران است که یکی دیگر از سایت‌‌‌های غنی‌‌‌سازی به شمار می‌رود که در سال ۲۰۰۹ توسط ایالات متحده و دیگران افشا شد، این تاسیسات باعث ایجاد ترس و نگرانی در غرب شد چرا که ایران می‌خواست برنامه خود را از حملات هوایی مصون کند.به گفته ارتش ایالات متحده، چنین تاسیسات زیرزمینی ایالات متحده را به ساخت بمب GBU-۵۷ سوق داد که می‌تواند حداقل ۶۰ متر (۲۰۰ فوت) از زمین را قبل از انفجار مورد تخریب قرار دهد. به گزارش آسوشیتدپرس، مقامات ایالات متحده در مورد استفاده متوالی از دو بمب برای اطمینان از تخریب چنین سایتی بحث کرده‌اند.
با این وجود مشخص نیست که چنین بمب‌هایی به تاسیسات در عمق نطنز آسیب برساند.ادعای الجزیره به نقل از آسوشیتدپرس در حالی است که میدل ایست‌ای نیز در گزارشی با اشاره به این تاسیسات نوشته است: ارتش ایالات متحده عکس‌‌‌های بمبی را که برای هدف قرار دادن تونل‌های زیرزمینی طراحی شده بود، از روی پایگاه خود حذف کرده است. تحلیلگران تسلیحاتی که با آسوشیتدپرس صحبت کردند، اطلاعات حساسی در مورد محموله این سلاح فاش کردند.
در ۲ مه، عکس‌هایی از بمب GBU-۵۷، معروف به «سلاح نفوذگر عظیم»، در صفحه فیس بوک پایگاه نیروی هوایی ایالات متحده در میسوری منتشر شد. این پایگاه محل استقرار ناوگان بمب افکن‌های رادارگریز B-۲ است که تنها هواپیمایی است که می‌تواند بمب را حمل کند.ایالات متحده در دهه اول قرن ۲۱ موشک‌های نفوذگر عظیم را با توجه به برنامه هستهای در حال گسترش ایران توسعه داد. ایالات متحده تصاویری از GBU-۵۷ در گذشته منتشر کرده است، از جمله در سال ۲۰۱۹، زمانی که نیروی هوایی فیلمی از پرتاب بمب از یک بمب افکن B-۲ را به نمایش گذاشت. این کلیپ پس از اقدام دولت ترامپ برای خروج یکجانبه از توافق هستهای و اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران منتشر شد. Warzone برای اولین بار تصاویری را گزارش کرد که نشان می‌دهد نیروهای آمریکایی در حال بازرسی بمب‌ها روی یک کامیون تریلی در اوایل ماه جاری هستند. این عکسها بمبی را به تصویر می‌کشند که وزن آن را ۱۲۳۰۰ کیلوگرم ذکر کرده و آن را حاوی ترکیبی از AFX-۷۵۷، یک ماده منفجره استاندارد، و PBXN-۱۱۴، یک ترکیب انفجاری نسبتا جدید توصیف می‌کند.
طبق گفته Warzone، مواد منفجره تنها ۲۰درصد وزن بمب را تشکیل می‌دهند. بقیه از ساختار متراکم و فولادی آن ناشی می‌شود که به آن اجازه می‌دهد تا به عمق زمین و پناهگاه‌های پنهان نفوذ کند.ایالات متحده بمب مشابهی را در سال ۲۰۱۷ با پرتاب بمب GBU-۴۳B Massive Ordnance Air Blast در افغانستان آزمایش کرد. این سلاح که «مادر همه بمب ها» نامیده می‌شود، به اندازه‌ای بزرگ است که از طریق یک هواپیمای ترابری MC-۱۳۰ پرتاب می‌شود و قدرت انفجاری معادل ۱۱ تن TNT دارد.هفته گذشته، اکسیوس گزارش داد که ایالات متحده از اسرائیل خواسته است تا در برنامه‌ریزی نظامی مشترک علیه ایران مشارکت کند و پیشنهادی را ارائه کرد که مقامات آمریکایی آن را به عنوان ابزاری بی‌سابقه برای تقویت همکاری‌های نظامی دوجانبه توصیف کردند.
