همکاری‌های اقتصادی در کانون گفت‌وگوها و مذاکرات
چرا رئیسی به پاکستان سفر کرد؟
دستور کار سفر چیست؟
رئیسی روز دوشنبه وارد اسلام‌آباد پایتخت پاکستان شد؛ هدف دو همسایه تقویت روابط اقتصادی و حوزه‌‌‌های مرتبط با مسائل مرزی و انرژی است. دفتر ریاست جمهوری ایران روز دوشنبه در بیانیهای اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران در راستای سیاست همسایگی علاقه‌مند به ارتقای روابط با پاکستان است و در این سفر موضوعات مختلفی از جمله مسائل اقتصادی و تجاری، انرژی و مسائل مرزی با دولت پاکستان مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. وزارت امور خارجه پاکستان روز یکشنبه در بیانیهای خواستار بهبود روابط دوجانبه شد. در این بیانیه آمده است: «دو طرف دستور کار گسترده‌‌‌ای برای تقویت بیشتر روابط پاکستان و ایران و تقویت همکاری‌‌‌ها در زمینه‌‌‌های مختلف از جمله تجارت، اتصالات، انرژی، کشاورزی و تماس‌‌‌های مردمی خواهند داشت.»
رئیس‌جمهور از شهرهای بزرگ از جمله لاهور و کراچی بازدید خواهد کرد و بر روابط دوجانبه و تجاری متمرکز می‌شود. مشرف زیدی، مشاور سابق وزارت امور خارجه که در نهاد فکری و تحقیقاتی «تبادلب» کار می‌کند، در بیانیهای کتبی به الجزیره گفت که سفر رئیسی «تلاشی برای جلب حمایت اسلام‌آباد و راولپندی [بخش نظامی] از ایران است؛ آن هم در شرایطی که اخیرا شاهد بودیم تنش‌‌‌ها بین ایران و اسرائیل تاحدودی گسترش یافته‌است». زیدی افزود: «متفکران راهبردی ایران آگاه هستند که پاکستان هم بحران سیاسی داخلی دارد و هم طیف وسیعی از اهرم‌‌‌های فشار اقتصادی که دامنه حرکت پاکستان را در درگیری جاری در خاورمیانه محدود می‌کند.»
وضعیت روابط ایران و پاکستان چگونه است؟
ایران و پاکستان سابقه روابط پرچالشی دارند و هر دو کشور، یکدیگر را به ناتوانی در مهار گروه‌‌‌های مسلح متهم می‌کنند. تنش‌‌‌های مرزی در ژانویه زمانی که ایران حملات هوایی را در مرز پاکستان انجام داد، تشدید شد. رسانه دولتی ایران گفته است که این حمله دو پایگاه گروه مسلح جیش‌العدل را هدف قرار داده است. پاکستان نیز با شلیک موشک به خاک ایران و فراخواندن سفیر خود از تهران به تلافی آن اقدام کرد. محمد فیصل، دانش‌آموخته دکترا در دانشگاه فناوری سیدنی که متخصص سیاست خارجی پاکستان است، گفت: «در آن زمان پاکستان یک دولت موقت داشت و آنچه ایران نشان داد، این بود که پس از روی کار آمدن دولت جدید، می‌توان دیداری برای ترمیم روابط و بازسازی اعتماد داشت.»
چرا رابطه پاکستان و ایران حیاتی است؟
تحلیلگران سیاست خارجی در پاکستان به‌رغم تنش‌‌‌های مرزی از تعامل مجدد با ایران حمایت کرده‌‌‌اند. پاکستان با هند و افغانستان دارای مشکل مرزی است. ملیحه لودهی، دیپلمات کهنه‌‌‌کار پاکستانی در پی تنش‌‌‌های مرزی ماه ژانویه به الجزیره گفت: «همچنان داشتن یک رابطه عادی و باثبات با ایران برای پاکستان از اهمیت بالایی برخوردار بوده و هست.» اسلام آباد و تهران به دنبال تقویت تجارت دوجانبه هستند که در حال حاضر بیش از ۲میلیارد دلار است. فیصل به الجزیره گفت که تجارت غیررسمی قابل‌توجهی بین دو کشور از جمله در حوزه گاز مایع (LPG) و نفت خام وجود دارد. وی افزود: «ایران همچنین برق استان بلوچستان و دیگر مناطق مرزی پاکستان را تامین می‌کند.» در اردیبهشت ۱۳۹۲، شریف و رئیسی اولین بازارچه مرزی در گذرگاه مرزی مند-پیشین را افتتاح کردند. علاوه بر این، این دو همسایه روابط فرهنگی و مذهبی نزدیکی دارند و سالانه ده‌‌‌ها‌هزار نفر از اقلیت شیعه پاکستانی برای زیارت به ایران می‌‌‌روند.
با این حال، زیدی تبدلاب گفت که پیوندهای فرهنگی مشترک و یک مرز طولانی - ۹۰۰ کیلومتر (۵۵۹ مایل) - به مبادلات مردم با مردم و روابط تجاری عمیق منجر نشده است. او گفت: «در عوض، تجارت بیشتر خارج از حوزه رسمی است و سفر به گردشگری مذهبی محدود می‌شود.» رئیس‌جمهور ایران در آستانه سفر خود برای تجارت دوجانبه ۱۰میلیارد دلار هدف‌‌‌گذاری کرد و گفت: «سطح روابط اقتصادی دو کشور با سطح روابط سیاسی برابری نمی‌کند. در اوت گذشته، آنها هدف تجاری دوجانبه را ۵ میلیارد دلار تعیین کرده بودند.» طرح ساخت خط لوله برای صادرات گاز طبیعی ایران به پاکستان در بحبوحه مخالفت ایالات متحده که طیف وسیعی از تحریم‌‌‌ها را علیه تهران به دلیل برنامه هسته‌ای‌‌‌اش وضع کرده، متوقف شده است. فیصل، از دانشگاه صنعتی سیدنی، گفت خط لوله گاز پاکستان-ایران ممکن است در جریان مذاکرات مورد بحث قرار گیرد.
واکنش پاکستان به تنش‌‌‌های ایران و اسرائیل؟
در ۱۴ آوریل، یک روز پس از حملات ایران به اسرائیل، وزارت خارجه پاکستان بیانیهای صادر کرد و خواستار کاهش تنش شد. بیانیه مذکور این رویداد را «پیامدهای فروپاشی دیپلماسی» خواند. در بیانیه این وزارتخانه آمده است: «اینها همچنین بر پیامدهای «وخیم» در مواردی که شورای امنیت سازمان ملل قادر به انجام مسوولیت‌‌‌های خود در حفظ صلح و امنیت بین‌المللی نیست، تاکید می‌کند.» در ادامه این بیانیه آمده است که پاکستان بر ضرورت تلاش‌‌‌های بین‌المللی برای جلوگیری از خصومت‌‌‌های بیشتر در منطقه و برقراری آتش‌بس در غزه تاکید کرده است. در بیانیه ذکر شده است: «اکنون تثبیت وضعیت و بازگرداندن صلح بسیار ضروری است. ما از همه طرف‌‌‌ها می‌‌‌خواهیم حداکثر خویشتنداری را به‌کار گیرند.» پاکستان اسرائیل را به رسمیت نمی‌‌‌شناسد و کانال‌‌‌های ارتباطی مستقیم با آن ندارد. در سال‌های اخیر، حدس و گمان‌‌‌های فزاینده‌‌‌ای در مورد فشار کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بر پاکستان برای ایجاد تغییراتی در سیاست خود درباره فلسطین وجود داشته است. زیدی گفت: «هیچ نشانه‌ای مبنی بر وجود چنین تغییری وجود ندارد.»
