چشم‌انداز تولید غول‌های خودرویی بررسی شد
خودروسازی در نیمسال دوم
برآورد خودروسازان از بيزینس ۱۴۰۲
طبق آماری که ایران‌خودرو و سایپا به عنوان دو خودروساز اصلی کشور به بورس ارائه کرده‌اند، آنها در مجموع بالغ بر ۲۵ درصد رشد تولید را در سال جاری به ثبت خواهند رساند و فروش‌شان نیز افزون بر ۱۷ درصد بالا خواهد رفت. این اعداد با توجه به عملکرد دو خودروساز بزرگ کشور در سه ماه ابتدایی امسال و البته پیش‌بینی آنها از ۹ ماه باقی‌مانده، به دست آمده است.
طبق این پیش‌بینی، ایران‌خودرو و سایپا در مجموع ۹۵۷ هزار دستگاه محصول را به تولید خواهند رساند. این دو شرکت در سه ماه نخست امسال نیز در مجموع ۲۱۷ هزار دستگاه محصول را به تولید رسانده‌اند. بنابراین اگر برآورد خودروسازان محقق شود، مجموع تولید آنها در پایان امسال به یک میلیون و ۱۷۴ هزار دستگاه خواهد رسید.
با توجه به برآورد خودروسازان از تولید ۹ ماهه امسال و با در نظر گرفتن اینکه سه ماه دوم سال نیز تقریبا تمام شده، می‌توان تخمین زد که ایران‌خودرو و سایپا در فصل تابستان تیراژی حدودا ۳۲۰ هزار دستگاهی خواهند داشت. اضافه کردن این عدد به رقم تولید سه ماهه (۲۱۷ هزار دستگاه) نشان می‌دهد خودروسازان در نیمه نخست امسال ۵۳۷ هزار دستگاه تولید خواهند داشت. بنابراین با فرض اینکه این عدد درست از آب در بیاید، ایران‌خودرو و سایپا در نیمه دوم امسال نیز ۶۳۷ هزار دستگاه تولید خواهند داشت.
این دو خودروساز در سال گذشته ۹۳۳ هزار دستگاه محصول را در مجموع به تولید رسانده بودند، بنابراین در صورت تحقق پیش‌بینی آنها، تولیدشان نسبت به ۱۴۰۱ حدود ۲۶ درصد صعود خواهد کرد. این در حالی است که وزارت صمت برنامه تولید حدودا یک میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاهی را برای دو خودروساز بزرگ کشور در نظر گرفته است، بنابراین طبق برآورد ایران‌خودرو و سایپا، این هدف محقق نخواهد شد.
خودروسازان در مسیر رشد تولید با چالش‌های مختلفی مواجه هستند که در این بین، تحریم و قیمت‌گذاری دستوری موارد اصلی به شمار می‌روند. تحریم که تکلیفش مشخص است و کمتر کسی است که نداند به واسطه آن، روند تامین قطعات و مواد اولیه از خارج از مسیر طبیعی خود خارج است. از آن‌سو اما قیمت‌گذاری دستوری نیز طبق آنچه خودروسازان می‌گویند، نه تنها زیان انباشته‌ای هنگفت روی دست آنها گذاشته، بلکه ورودی نقدینگی به این شرکت‌ها را کاهش داده است. این موضوع سبب شده خودروسازان برای تامین قطعات موردنیاز خود چه از داخل و چه از خارج، با کمبود نقدینگی مواجه شوند و به تبع آن، تولید نیز طبق برنامه پیش نمی‌رود. البته آن طور که برخی مسوولان وزارت صمت عنوان کرده‌اند، قرار است در مدل قیمت‌گذاری خودرو تغییراتی اساسی ایجاد شود و در صورت رقابتی شدن بازار، تعیین قیمت در اختیار هیات‌مدیره خودروسازان قرار گیرد. از طرفی، صحبت‌هایی مبنی بر اصلاح قیمت دوباره خودروها در سال جاری مطرح است که البته شورای رقابت فعلا آن را تایید نکرده است. به هر حال، هر گونه اصلاح قیمت در سال جاری می‌تواند به بهبود روند تولید و تحقق پیش‌بینی خودروسازان از تیراژ 9 ماهه کمک کند.
جدا از تولید، خودروسازان پیش‌بینی خود از فروش طی 9 ماهه امسال را نیز به بورس ارائه کرده‌اند. بر این اساس، آنها در بازه زمانی موردنظر 977 هزار دستگاه محصول را به فروش خواهند رساند. این دو خودروساز همچنین در بهار امسال نیز 201 هزار دستگاه محصول را به فروش رسانده بودند، بنابراین مجموع خودروهایی که غول‌های جاده مخصوص در سال جاری خواهند فروخت، به یک میلیون و 178 هزار دستگاه خواهد رسید (البته اگر برآورد 9 ماهه محقق شود). این عدد با میزان تولید آنها تقریبا برابری می‌کند. اگر فرض کنیم فروش سه ماهه دوم خودروسازان (طبق برآورد 977 هزار دستگاهی 9 ماهه) به 325 هزار دستگاه برسد، مجموع فروش آنها در نیمسال نخست، به 526 هزار دستگاه خواهد رسید. بنابراین خودروسازان در نیمه دوم امسال 652 هزار دستگاه خودروی دیگر را خواهند فروخت.
رشد فروش ایران‌خودرو و سایپا طبعا رابطه مستقیم با میزان تولید آنها دارد، با این حال رخ دادن برخی اتفاقات ممکن است پیش‌بینی آنها را از فروش 9 ماهه بر هم بزند. یکی از این اتفاقات، دپوی عمدی خودروهاست. خودروسازان با توجه به اعمال سیاست قیمت‌گذاری دستوری از سوی سیاستگذار، گاهی دست به دپوی عمدی محصولاتشان می‌زنند، با این هدف که قیمت کارخانه‌ای خودروها بالا برود و آنها بتوانند محصولات را گران‌تر فروخته و به قول خودشان کمتر زیان کنند. اتفاق دیگر اما بازگشت خودروهای ناقص است، خودروهایی که به دلیل کسری قطعه امکان تجاری‌سازی نخواهند داشت.
خودروهای ناقص پیش‌تر در انبار خودروسازان وجود داشتند، اما گفته می‌شود مدت‌هاست خودرویی با کسری قطعه به تولید نمی‌رسد. با این حال امکان بازگشت این خودروها منتفی نیست و اگر این اتفاق رخ بدهد، تاثیر مستقیم روی آمار فروش خواهد گذاشت، زیرا این محصولات امکان تجاری‌سازی و عرضه ندارند.
برآورد ایران‌خودرو از تولید و فروش
اما نگاهی به جزئیات برآورد خودروسازان از میزان تولید و فروش و همچنین درآمدشان در 9 ماه امسال (ابتدای تیر تا انتهای اسفند) بیندازیم و ببینیم پیش‌بینی آنها چیست.
ابتدا از ایران‌خودرو شروع کنیم، شرکتی که لقب بزرگ‌ترین خودروساز ایران را یدک می‌کشد و در سه ماه ابتدایی امسال بیشترین میزان تولید و فروش را در بین هم‌صنفان خود داشته است. با توجه به این لقب، طبیعی است که ایران‌خودرو در 9 ماه امسال نیز بیشترین تولید و فروش را به خود اختصاص بدهد.
طبق پیش‌بینی ایران‌خودرو، این شرکت در 9 ماه مدنظر بالغ بر 592 هزار دستگاه تولید خواهد داشت. در صورت‌های مالی ایران‌خودرو آمده که این شرکت در سه ماه ابتدایی امسال نزدیک به 130 هزار دستگاه انواع محصول را به تولید رسانده است. بنابراین با توجه به تیراژ بهار این شرکت، آبی‌های جاده مخصوص در صورت تحقق پیش‌بینی 9 ماهه‌شان، در مجموع تولید 722 هزار دستگاهی را در سال 1402 به ثبت خواهند رساند. ایران‌خودرو در سال گذشته بیش از 583 هزار دستگاه محصول را به تولید رسانده بود، بنابراین اگر پیش‌بینی امسال این شرکت محقق شود، رشدی حدودا 24 درصدی نصیب آبی‌های جاده مخصوص خواهد شد.
ایران‌خودرو اما در سه ماه امسال بیش از 119هزار دستگاه محصول را به فروش رسانده است. این شرکت پیش‌بینی کرده که در 9 ماهه امسال بالغ بر 606 هزار دستگاه محصول دیگر را به فروش برساند. در صورت تحقق این برآورد، کل فروش ایران‌خودرو در سال جاری به 725 هزار دستگاه خواهد رسید که با میزان تولید آن تقریبا برابر است.
بزرگ‌ترین خودروساز ایران در سال گذشته بیش از 607 هزار دستگاه انواع محصول را فروخته بود، بنابراین اگر پیش‌بینی 9 ماهه امسال این شرکت محقق شود، فروش حدودا 20 درصد بالا خواهد رفت.
عدد مهم دیگری که در صورت‌های مالی ایران‌خودرو و در قالب پیش‌بینی عملکرد 9 ماهه امسال این شرکت به چشم می‌آید، «مبلغ فروش» است. برآورد ایران‌خودرو این است که در 9 ماه موردنظر «مبلغ فروش» محصولات این شرکت به بالای 328 هزار میلیارد تومان خواهد رسید. آبی‌های جاده مخصوص در سه ماه ابتدایی امسال حدود 53 هزار و 500 میلیارد تومان مبلغ فروش‌شان بوده، بنابراین در صورت تحقق برآورد 9 ماهه، کل این مبلغ در سال 1402 افزون بر 381 هزار میلیارد تومان خواهد بود.
مبلغ فروش ایران‌خودرو در سال گذشته بالغ بر 187 هزار میلیارد تومان بوده است، بنابراین در صورت تحقق پیش‌بینی 9 ماهه این شرکت، مبلغ فروش امسال در مقایسه با سال گذشته بیش از دو برابر خواهد شد. این پیش‌بینی رشد ریشه در دو موضوع اصلی دارد. نخست اینکه ایران‌خودرو فرض را بر رشد 24 درصدی تولید گذاشته است، بنابراین طبیعی است که مبلغ فروش این شرکت در سال جاری و نسبت به 1401 افزایش یابد. از طرفی، قیمت محصولات ایران‌خودرو در سال جاری و نسبت به 1401 رشد کرده و این موضوع نیز دیگر دلیل صعود مبلغ فروش این شرکت به شمار می‌رود. البته به نظر می‌رسد ایران‌خودرو پیش‌بینی خود از مبلغ فروش 9 ماه امسال را بر اساس قیمت‌های رسمی فعلی (قیمت‌هایی که شورای رقابت اوایل امسال تعیین کرد) انجام داده است و طبعا اگر قیمت بار دیگر طی امسال بالا برود، مبلغ فروش نیز رشد می‌کند.
سایپا چه می‌کند؟
از ایران‌خودرو بگذریم و به سایپا برویم، شرکتی که دومین خودروساز بزرگ کشور به شمار می‌رود و طبعا فروش و تولید کمتری نسبت به رقیب آبی‌پوش خود دارد.
طبق پیش‌بینی سایپا، این شرکت در 9 ماه مدنظر بالغ بر 365 هزار دستگاه تولید خواهد داشت. در صورت‌های مالی سایپا آمده که این شرکت در سه ماه ابتدایی امسال افزون بر 87 هزار دستگاه انواع محصول را به تولید رسانده است. بنابراین با توجه به تیراژ بهار این شرکت، نارنجی‌های جاده مخصوص در صورت تحقق پیش‌بینی 9 ماهه‌شان، در مجموع تولید 452 هزار دستگاهی را در سال 1402 به ثبت خواهند رساند. سایپا در سال گذشته بیش از 350 هزار دستگاه محصول را به تولید رسانده بود، بنابراین اگر پیش‌بینی امسال این شرکت محقق شود، رشدی حدودا 30 درصدی نصیب نارنجی‌های جاده مخصوص خواهد شد.
سایپا اما در سه ماه امسال حدود 82 هزار دستگاه محصول را به فروش رسانده است. این شرکت پیش‌بینی کرده که در 9 ماهه امسال بالغ بر 371 هزار دستگاه محصول دیگر را به فروش برساند. در صورت تحقق این برآورد، کل فروش سایپا در سال جاری به 453 هزار دستگاه خواهد رسید که با میزان تولید آن تقریبا برابری می‌کند. دومین خودروساز ایران در سال گذشته حدود 387 هزار دستگاه انواع محصول را فروخته بود، بنابراین اگر پیش‌بینی 9 ماهه امسال این شرکت محقق شود، فروش بیش از 17 درصد بالا خواهد رفت.
اما در بخش «مبلغ فروش» برآورد سایپا این است که در 9 ماه موردنظر «مبلغ فروش» محصولات این شرکت به حدود 138 هزار میلیارد تومان خواهد رسید. نارنجی‌های جاده مخصوص در سه ماه ابتدایی امسال بالغ بر 16 هزار و 500 میلیارد تومان مبلغ فروش‌شان بوده، بنابراین در صورت تحقق برآورد 9 ماهه، کل این مبلغ در سال 1402 افزون بر 154 هزار و 500 میلیارد تومان خواهد بود.
مبلغ فروش سایپا در سال گذشته حدود 60 هزار میلیارد تومان بوده است، بنابراین در صورت تحقق پیش‌بینی 9 ماهه این شرکت، مبلغ فروش امسال در مقایسه با سال گذشته بیش از دو و نیم برابر خواهد شد. پیش‌بینی رشد مبلغ فروش سایپا نیز مانند ایران‌خودرو ریشه در رشد تولید و افزایش قیمت رسمی محصولات این شرکت دارد. سایپا فرض را بر رشد 30 درصدی تولید گذاشته است، بنابراین طبیعی است که مبلغ فروش این شرکت در سال جاری و نسبت به 1401 افزایش یابد. از طرفی، قیمت محصولات سایپا نیز مانند ایران‌خودرو در سال جاری و نسبت به 1401 رشد کرده و این موضوع نیز دیگر دلیل صعود مبلغ فروش این شرکت به شمار می‌رود. طبعا اگر سیاستگذار تصمیم بگیرد قیمت کارخانه‌ای خودروها را بار دیگر در سال جاری افزایش دهد، سایپا نیز مانند ایران‌خودرو با افزایش مبلغ فروش مواجه خواهد شد.
