دپوی عمدی یا بحران تولید؟
افت فروش در میانه زمستان
بنابر آماری که خودروسازان به سایت کدال بورس ارائه کرده‌اند، آنها طی ۱۱ماه امسال در مجموع بالغ بر ۷۹۱هزار دستگاه انواع خودروی سواری را به فروش رساندهاند. مقایسه این آمار با تعداد خودروهای فروختهشده در ۱۱ماه سال گذشته (بیش از ۸۴۵هزار دستگاه)، نشان از نزولی شدن آمار فروش غول‌های جاده‌مخصوص دارد.
خودروسازان بزرگ کشور از محل فروش این تعداد محصول، بالغ بر ۳۹۴هزار میلیارد تومان درآمد کسب کرده‌اند. بیشترین درآمد فروش طبعا نصیب ایرانخودرو شده که رقم آن حدود ۲۸۷هزار میلیارد تومان اعلام شده است.
درآمد فروش سایپا نیز از محل محصولات سواری –هم تولیدی، هم وارداتی- بالغ بر ۸۰هزار و ۲۰۰میلیارد تومان بوده است. پارسخودرو نیز از محل فروش محصولات سواری تولیدی و وارداتی خود به درآمد افزون بر ۲۶هزار و ۹۰۰میلیارد تومان دست پیدا کرده است.
طبق آنچه در صورت‌های مالی سه خودروساز بزرگ کشور آمده، ایرانخودرو، سایپا و پارسخودرو به‌عنوان سه خودروساز اصلی کشور، در مجموع طی ۱۱ماه امسال ۷۹۱هزار و ۶۲۸دستگاه انواع محصول سواری را به فروش رساندهاند.
با توجه به آمار فروش خودروسازان، در مدت مشابه سال گذشته (۸۴۵هزار و ۱۸۲دستگاه) آنها تا پایان بهمن امسال افت حدودا ۷درصدی را در فروش محصولات خود تجربه کرده‌اند. به عبارت بهتر، غول‌های جاده مخصوص در بازه زمانی تحت بررسی ۵۳هزار و ۵۵۴دستگاه محصول سواری کمتری فروختهاند.
این آمار البته تنها مربوط به خودروسازان بزرگ کشور است و اگر رقم فروش شرکت‌های بخش خصوصی (مونتاژکار) را اضافه کنیم، آمار خودروهای فروختهشده در کشور در ۱۱ماه امسال بیش از این خواهد بود.
معمولا وقتی فروش کمتر از تولید باشد یا پای دپوی عمدی در میان است یا تولید محصولات به‌صورت ناقص (با کسری قطعه). البته افت تولید نیز قطعا می‌تواند یکی از دلایل نزولی شدن فروش باشد. آنچه سبب دپوی عمدی خودروها می‌شود، معمولا قیمت‌گذاری دستوری است، چه آنکه خودروسازان ترجیح می‌دهند محصولات تولیدی را دپو کنند و وقتی قیمت کارخانه‌ای (توسط نهاد تنظیم‌گر که فعلا وزارت صنعت، معدن و تجارت است) بالا رفت، اقدام به عرضه کنند.
خودروسازان اوایل آذر امسال مجوز اعمال افزایش قیمت میانگین ۳۰درصدی محصولات خود را از وزارت صمت دریافت کردند و حتی خبر از پایان زیان‌دهی دادند. با این حال در ادامه با توجه به حذف ارز نیمایی، هزینه‌های تولیدشان بالا رفت، تا جایی که به گفته برخی فعالان صنعت خودرو، این مساله اثر افزایش قیمت میانگین ۳۰درصدی را از بین برد. از همین رو ممکن است خودروسازان باز هم دست به دپوی عمدی محصولاتشان به هوای دریافت مجوز افزایش قیمت زده باشند.
اما درباره خودروهای ناقص نیز ماجرا این است که این پدیده به‌دلیل کمبود قطعات رخ می‌دهد. اتفاقا طبق آنچه در صورت‌های مالی خودروسازان به چشم می‌آید، خودروی ناقص بازگشته و بخشی از تولید را به خود اختصاص داده است. به‌عنوان مثال، ایرانخودرو در گزارش ارسالی خود به بورس اعلام کرده که در ۱۱ماه امسال ۷هزار و ۴۴۰دستگاه خودروی ناقص که قابل تجاری شدن و عرضه نیست، تولید کرده است.
سایپا و پارسخودرو رسما خبر از تولید محصولات ناقص نداده‌اند. بنابراین مشخص نیست آیا این دو شرکت نیز بخشی از محصولات خود را به‌دلیل کسری قطعه، به ناچار دپو کرده‌اند یا محصول ناقص ندارند.
اما موضوع دیگری که می‌تواند در افت فروش خودروسازان اثرگذار باشد، کاهش تولید است. تولید خودروهای سواری توسط سه شرکت اصلی کشور طی ۱۱ماه امسال و نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۵درصد کاهش پیدا کرده است. بنابراین کاهش تولید به اندازه همان ۵درصد می‌تواند در نزولی شدن فروش خودروسازان نقش داشته باشد.
به‌هر‌حال، خودروسازان در ۱۱ماه امسال با فروش ۷۹۱هزار و ۶۲۸دستگاهی، حدود ۷درصد فروش کمتری نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته‌اند و به نظر می‌رسد در پایان سال نیز کل فروش محصولات سواری آنها از میزان فروش۱۴۰۲ کمتر خواهد بود.
سه خودروساز بزرگ کشور در ۱۱ماه امسال نزدیک به ۸۱۰هزار دستگاه محصول سواری تولید کرده‌اند که با توجه به فروش کمتر از ۷۹۲هزار دستگاهی، آنها کسری ۱۸هزار و ۳۷۲دستگاهی (در فروش نسبت به تولید) داشته‌اند. به عبارت بهتر، ایرانخودرو، سایپا و پارسخودرو حدود ۹۷.۵درصد از تولید خود را در ۱۱ماه امسال فروختهاند و ۲.۵ درصد دیگر راهی انبار شده است.
ایران خودرو
در بین سه خودروساز بزرگ کشور، ایرانخودرو بیشترین فروش را در 11ماه امسال داشته که این موضوع با تولید بیشتر این شرکت نسبت به سایپا و پارسخودرو در ارتباط است. ایرانخودرو که اواسط بهمن امسال تحت مدیریت بخش خصوصی درآمد، توانسته تا پایان بهمن امسال 470 هزار و 237دستگاه انواع محصولات سواری را به فروش برساند. با توجه به این آمار، فروش ایرانخودروییها نسبت به مدت مشابه پارسال افت 21هزار و 220دستگاهی (معادل 4.4درصدی) را نشان می‌دهد.
ایرانخودرو در 11ماه امسال 477 هزار و 651دستگاه انواع محصول سواری را به تولید رسانده است. با در نظر گرفتن فروش 470هزار و 237دستگاهی ایرانخودرو در 11ماه امسال، این شرکت 7هزار و 414دستگاه (معادل 1.5درصد) از محصولات تولیدی خود را نفروخته است.
پرفروش‌‌‌ترین محصول ایرانخودرو را در 11ماه امسال، خانواده پژو با آمار بیش از 151هزار دستگاهی به خود اختصاص داده است. ایرانخودرو قیمت متوسط فروش هر دستگاه پژو را بیش از 406میلیون تومان اعلام کرده است. از محل فروش خانواده پژو طی 11ماه امسال، بیش از 61هزار و 400میلیارد تومان درآمد نصیب این خودروساز شده است.
ایرانخودروییها در بازه زمانی تحت بررسی، 111هزار و 655دستگاه محصول از خانواده سورن فروختهاند. بنابراین بعد از پژو، خانواده سورن دارای بیشترین میزان فروش در بین محصولات ایرانخودرو است.
متوسط قیمت فروش در این خانواده بیش از 386میلیون و 500هزار تومان اعلام شده است. همچنین از محل فروش این خانواده، بالغ بر 43هزار و 100میلیارد تومان درآمد نصیب ایرانخودرو شده است.
پس از پژو و سورن، جایگاه سوم فروش بین محصولات ایرانخودرو نصیب دنا شده است.
بزرگ‌ترین خودروساز ایران تا پایان بهمن 82هزار و 253دستگاه دنا فروخته است. متوسط قیمت دناهای فروش‌رفته ایرانخودرو در 11ماه امسال، بالغ بر 535میلیون تومان اعلام شده است. ایران خودرو همچنین درآمد فروش 11ماهه دنا را بیش از 44هزار میلیارد تومان اعلام کرده است.
اما تارا با فروش 62هزار و 806دستگاهی طی 11ماه امسال، در جایگاه چهارم فروش ایرانخودرو جا گرفته است. متوسط قیمت فروش تارا در 11ماه امسال حدود 527میلیون تومان و درآمد حاصل از آن نیز بیش از 33هزار میلیارد تومان اعلام شده است.
کمفروشترین محصولات ایرانخودرو در 11ماه امسال به‌ترتیب رانا و هایما بوده‌‌اند.
رانا در این مدت کمتر از 16هزار دستگاه فروش داشته است. هر دستگاه از این خودرو طی 11ماه امسال با متوسط قیمت بالغ بر 349میلیون تومان فروخته است. از محل فروش این محصول درآمد 5هزار و 400میلیارد تومانی نصیب خودروساز بزرگ کشور شده است.
در نهایت اما هایما، محصول مونتاژی ایرانخودرو در سایت خراسان، عنوان کمفروشترین محصول این شرکت را در 11ماه امسال به خود اختصاص داده است. تا پایان بهمن امسال، 14هزار و 752دستگاه هایما به فروش رفته که متوسط قیمت آن بالغ بر یک‌میلیارد و 70میلیون تومان بوده است. بنابراین هایما در بین محصولات فروش‌رفته ایرانخودرو تا پایان بهمن امسال، بالاترین قیمت را دارد. از محل فروش هایما درآمد بالغ بر 15هزار میلیارد تومانی نصیب ایرانخودرو شده است.
باقی محصولات فروش رفته ایران خودرو در 11ماه امسال، به «سایر محصولات» و با آمار بالغ بر 32هزار دستگاه و متوسط قیمت 404میلیون تومان مربوط می‌شود.
سایپا
اما سایپایی‌‌‌ها با توجه به فروش 233هزار و 24دستگاهی خود، در مقایسه با 11ماه سال گذشته 26هزار و 719دستگاه محصول کمتری فروختهاند. به عبارت بهتر، فروش محصولات سواری سایپا 10.3درصد افت کرده است.
سایپا در 11ماه امسال ۲۳۷هزار و ۳۸۷دستگاه محصول سواری تولید کرده است. با توجه به آمار فروش، این شرکت 4هزار و 363دستگاه معادل حدودا 2درصد از محصولات تولیدی خود در 11ماه امسال را نفروخته است. البته اگر آمار فروش چانگان‌های وارداتی سایپا را از تولیدی‌های فروش‌رفته کم کنیم، نسبت فروش به تولید عدد دیگری را ثبت می‌کند.
بیشترین فروش سایپا به خانواده ایکس۲۰۰ با تیراژ 182هزار دستگاهی مربوط می‌شود. متوسط قیمت خودروهای فروش‌رفته این گروه، بیش از 280میلیون تومان بوده است.
سایپا از محل فروش این گروه خودرویی حدود 51هزار میلیارد تومان درآمد کسب کرده است.
این خودروساز همچنین 41هزار و 629دستگاه شاهین را در 11ماه امسال به فروش رسانده است. متوسط قیمت فروش این خودرو بیش از 444میلیون تومان بوده و درآمد نزدیک به 18.5هزار میلیارد تومان از آن حاصل شده است. در آمار فروش سایپا، چانگان وارداتی نیز لحاظ شده، خودرویی که 9هزار و 394دستگاه از آن به فروش رفته است. متوسط قیمت فروش چانگان واردایت سایپا بالغ بر یک‌میلیارد و 150میلیون تومان بوده و این شرکت از این محل، بالغ بر 10.8هزار میلیارد تومان درآمد کسب کرده است.
در نهایت دیگر خودروساز بزرگ کشور، یعنی پارسخودرو، فروش 88هزار و 367دستگاهی تا پایان بهمن امسال داشته است. در مقایسه با 11ماه مشابه سال گذشته، فروش پارس خودرو 5هزار و 615دستگاه معادل 6درصد افت کرده است.
کوئیک دنده معمولی با تیراژ حدودا هزار و 234دستگاهی کمترین محصول فروختهشده پارسخودرو در 11ماه امسال بوده است. متوسط قیمت فروش این خودرو حدود 248میلیون تومان و درآمد حاصل از آن، حدود 306میلیارد تومان اعلام شده است.
بیشترین محصول فروختهشده توسط پارسخودرو در 11ماه امسال، به گروه Q200 مربوط می‌شود که این شرکت آمار 56هزار و 527دستگاهی را از آن در بازه زمانی تحت بررسی به جا گذاشته است. متوسط قیمت فروش این خانواده بالغ بر 290میلیون تومان بوده و پارس خودرو از این محل درآمد افزون بر 16هزار و 400میلیارد تومانی کسب کرده است.
پارس خودرو همچنین 18هزار و 921دستگاه ساینا مدل Sرا با متوسط قیمت 283میلیون تومان فروخته است. سهند هم آمار فروش 11هزار و 177دستگاهی را به ثبت رسانده است. این خودرو با متوسط قیمت بالغ بر 388میلیون و 500هزار تومان فروخته شده و پارس خودرو از این محل بیش از 4هزار و 300میلیارد تومان درآمد کسب کرده است.
این شرکت همچنین 508دستگاه زوتی –محصول وارداتی- را با متوسط قیمت حدودا 953میلیون تومان به فروش رسانده تا از این محل درآمد حدودا 484میلیارد تومانی را به‌دست بیاورد.
