ائتلاف ناپایدار در خاورمیانه
تمایل این کشورها برای انجام گفت‌وگوهایی در این خصوص سبب شد که برخی از تحلیلگران از احتمال شکل‌گیری ائتلاف یا صف‌بندی‌های جدید در منطقه سخن بگویند. همچنین در حال حاضر ترکیه خوب می‌داند که با افزایش فشار دولت دموکرات آمریکا بر روسیه به دلیل اتهام مداخله این کشور در انتخابات ۲۰۱۶ ایالات متحده و همگرایی آمریکا و اروپا برای ایجاد فشار بیشتر بر روسیه در دوره بایدن، زمان مناسبی برای تداوم روابط نزدیک با روسیه نیست. از این رو، اردوغان نزدیک شدن به عربستان و مصر را مناسب‌تر از نزدیک شدن به روسیه می‌داند. اما سوال این نوشتار آن است که آیا امکان همکاری میان ترکیه، عربستان سعودی و مصر وجود دارد؟
در پاسخ به این سوال باید به نقش و جایگاه اساسیِ اختلافِ ایدئولوژیکی میان این کشورها اشاره کرد. با روی کار آمدن اردوغان و حمایت آن از روایت اخوانی از اسلام، در کنار سخن گفتن از تلاش برای بازگرداندن شکوه دوره عثمانی، مشخص بود که رقابت میان عربستان و جمهوری اسلامی ایران برای ایفای نقش رهبری دینی در منطقه، با حمایت خاص هر کدام از آنها از یکی از روایت‌های سلفی-وهابی و شیعی از اسلام، تبدیل به رقابت سه ضلعی میان ترکیه، ایران و عربستان می‌شود.
حمایت اردوغان از اخوان المسلمین در منطقه تبدیل به مهم‌ترین عامل اختلاف میان ترکیه با عربستان، امارات متحده عربی و بحرین از یکسو و ترکیه و مصر، به ویژه در دوران السیسی از سوی دیگر شد. این درحالی است که عربستان، امارات متحده عربی، بحرین و مصر اخوان المسلمین را یک گروه تروریستی و ترکیه و قطر را حامیان تروریسم می‌دانند. علاوه بر حمایت ترکیه از اخوان المسلمین در مصر، ترکیه و مصر بر سر مسائلی دیگر مانند؛ به رسمیت نشناختن دولت السیسی از سوی ترکیه، اختلاف بر سر حاکمیت بر مرزهای آبی شرق مدیترانه و نقش آفرینی در حل‌و‌فصل مساله فلسطین با یکدیگر اختلاف دارند. اختلاف با عربستان نیز علاوه بر حمایت ترکیه از اخوان المسلمین، به فاش شدن ماجرای قتل جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول باز می‌گردد.
حمایت از روایت‌اخوانی از اسلام، در سیاست خارجی ترکیه یک جایگاه برتر، اصلی، خدشه ناپذیر و تغییر ناپذیر ندارد. بلکه این موضوع در سیاست خارجی ترکیه مانند یک کارت بازی است که در صورت مهیا بودن فرصت و زمان، مبنای عملکرد ترکیه در سیاست‌های منطقه‌ای این کشور قرار می‌گیرد و درصورت مهیا نبودن فرصت و زمان، این کارت موقتا از صحنه بازی کنار گذاشته می‌شود.
در صورتی که مانند دوره اوباما یا ترامپ، شرایط منطقه‌ای برای بازی ترکیه بر مبنای مسائل دینی هموار باشد و فشاری از سوی ساختار نظام بین‌الملل احساس نکند، در این صورت روایت دینی همانند یک کارت بازی، در سیاست منطقه‌ای ترکیه، مبنا قرار می‌گیرد. برای مثال، در این بازی ترکیه علنا به السیسی انتقاد می‌کرد و دولت آن را به رسمیت نمی‌شناخت. همچنین ترکیه از قطر در قبال فشارهای ائتلاف به رهبری عربستان حمایت کرد.
اما زمانی که ترکیه با روی کار آمدن بایدن در آمریکا، با احتمال افزایش انتقادات حقوق بشری مواجه شد و نتوانست بیش از پیش به روسیه نزدیک‌تر شود، احساس خطر می‌کند، کارت بازی ایدئولوژی را کنار گذاشته و کارت بازی مسائل سیاسی را برای بازی در صحن منطقه، رو می‌کند.
در واقع، برای ترکیه نیز مانند بیشتر کشورهای منطقه، منافع مادی و اقتصادی، بر سایر منافع اولویت دارد. به‌رغم این دگردیسی در سیاست خارجی ترکیه، نمی‌توان از امکان همکاری پایدار این کشور با مصر و عربستان سخن گفت. زیرا مصر و عربستان به خوبی می‌دانند که تغییر موضع ترکیه تاکتیکی است و در زمان مناسب دوباره ترکیه به سیاست‌های پیشین خود برمی‌گردد. همچنین ترکیه نیز به خوبی می‌داند که مصر و عربستان با روایت اخوانی حزب عدالت و توسعه در سطح منطقه مشکل جدی دارند و در صورت ضرورت، به مقابله با آن می‌پردازند.
علاوه بر این در مورد موضوعات دیگری نیز میان این سه کشور اختلاف جدی وجود دارد. برای مثال می‌توان به موضوع فلسطین اشاره کرد. در حمله اخیر اسرائیل به نوار غزه، عربستان به‌رغم اینکه حمله را محکوم کرد اما موضع معتدلی اتخاذ کرد. در مقابل موضع ترکیه شدیدتر بود. این درحالی است که مصر به دنبال آتش بس بین اسرائیل و نوار غزه بود.
در واقع مصر بر این باور است که چون به صورت مستقیم از تحولات فلسطین و به ویژه نوار غزه تاثیر می‌پذیرد، به دنبال این است که صلح سرد موجود میان اسرائیل و مصر را از یکسو حفظ کند و از سوی دیگر مانع افزایش تنش بین گروه‌های فلسطینی و اسرائیل شود که ممکن است مصر را نیز درگیر خود کند. روشن است چون ترکیه از محدودیت‌های مصر برخوردار نیست، موضع جدی‌تری اتخاذ کند و تلاش کند موضع انفعالی مصر را مورد انتقاد قرار دهد. از زمان روی کار آمدن السیسی ترکیه همواره تلاش کرده است از این طریق مشروعیت دولت مصر را زیر سوال ببرد.
همچنین برخلاف خواست مصر، ترکیه یکی از اصلی‌ترین حامیان حماس در نوار غزه است. همچنین در بحران لیبی نیز مواضع مصرو عربستان از یکسو و ترکیه از سوی دیگر در مقابل یکدیگر قرار دارد. این ادعا در مورد بحران سوریه نیز صادق است. به این معنی که حداقل کشور مصر، حمایت ترکیه از جریان‌های اسلام‌گر‌ا را در سوریه نمی‌پذیرد و همچنان مایل به حمایت از دولت بشار است. درباره اختلافات عربستان و ترکیه نیز باید گفت؛ هر چند شدت و عمق اختلافات ریاض- آنکارا به اندازه اختلافات آنکارا- قاهره نیست، اما دولت عربستان، موضوع قتل خاشقجی که ترکیه به شکل مداوم به آن دامن می‌زد و از این طریق سبب بی‌اعتباری محمد بن سلمان در جامعه بین‌الملل شد را فراموش نمی‌کند. همچنین از دیدگاه مقامات سعودی حمایت‌های ترکیه از قطر یکی از دلایل شکست ائتلاف به رهبری عربستان بود که قطر را تحریم کرده بود.
