پایان نشست گلاسکو با جنگ روایت‌ها همراه شد
توافق اقلیمی یا مصالحه خیانت‌بار؟
جنگ روایت‌ها از اجلاس آب و هوایی
عکس: AFP
به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، به‌رغم درخواست‌های فوری بسیاری از هزاران سیاستمدار، طرفداران محیط زیست و معترضانی که در اجلاس آب و هوای گلاسکو جمع شده بودند، توافق جدید به تنهایی گرمایش جهانی را حل نخواهد کرد. در واقع موفقیت یا شکست آن به این بستگی دارد که آیا رهبران جهان اکنون سیاست‌های جدیدی را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای دنبال می‌کنند یا خیر و این توافق همچنان کشورهای آسیب‌پذیر را با کمبود بودجه مورد نیاز برای مقابله با بلایای فزاینده آب و هوایی مواجه می‌کند.
این گفت‌وگوها بر پیچیدگی تلاش برای متقاعد کردن تعداد زیادی از کشورها که هر کدام منافع اقتصادی و سیاست داخلی خاص خود را دارند، تاکید می‌کند؛ اما در بیانیه تصریح شده است که کشورها باید به‌طور هماهنگ برای رفع مشکلات مربوط به تغییرات آب و هوایی عمل کنند. با این حال این توافق یک اجماع روشن ایجاد کرد که همه کشورها باید فورا اقدامات بیشتری را برای جلوگیری از افزایش وحشتناک دمای جهانی انجام دهند و قوانین شفافی را وضع کنند تا کشورها در قبال پیشرفت‌هایی که به دست آورده‌اند یا ناکام مانده‌اند، پاسخگو بمانند.
جان کری، فرستاده آب و هوای ایالات متحده به اجلاس گلاسکو شامگاه شنبه درحالیکه دستش را دور شانه ژی ژن‌هوا، مذاکره‌کننده ارشد آب و هوای چین قرار داده بود، وارد سالن عمومی شد. این حکایت از توافق لحظه آخری ژی و کری دارد که رو در رو با هم به گفت‌وگو نشستند و درحالیکه این دو که در کنار آلوک شارما، سیاستمدار بریتانیایی بودند، شکار دوربین‌ها شدند.
معماران این توافق امیدوار بودند که سیگنال قدرتمندی به پایتخت‌ها و هیات‌مدیره شرکت‌ها در سراسر جهان ارسال کنند که اقدامات بلندپروازانه‌تر درباره تغییرات آب و هوایی اجتناب ناپذیر است و این به نوبه خود می‌تواند به گروه‌های جامعه مدنی و قانون‌گذارانی که برای دور کردن کشورها از سوزاندن نفت و گاز تلاش می‌کنند، قدرت دهد. آنها امیدوارند که زغال سنگ برای تامین انرژی جای خود را به منابع پاک‌تری مانند انرژی باد، خورشیدی و هسته‌ای بدهد.
عایدی گلاسکو چیست؟
نزدیک به ۲۰۰ کشور پس از بیش از دو هفته مذاکرات فشرده در بریتانیا - میزبان مذاکرات - موافقت کردند که پیمان آب و هوای گلاسکو را تصویب کنند و گفتند این توافق امیدهای بین‌المللی را برای جلوگیری از بدترین تاثیرات گرمایش جهانی زنده نگه می‌دارد. به گزارش الجزیره، این معامله دستاوردهای بزرگی داشته است. این توافق اذعان می‌کند که تعهدات کشورها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به اندازه کافی برای جلوگیری از گرمایش سیاره از بیش از ۵/ ۱درجه سانتی‌گراد (۷/ ۲درجه فارنهایت) نیست و باید تلاش بیشتری صورت گیرد. ۵/ ۱درجه گرم شدن زمین، درجه‌ای است که دانشمندان گفته‌اند می‌تواند خسارات به بشریت را به میزان قابل توجهی کم کند. افزون بر این، این درجه از گرم شدن زمین می‌تواند خسارات قابل توجهی را وارد کند. این بیانیه در جهت حل این مشکل، از دولت‌ها می‌خواهد که آن اهداف را تا پایان سال آینده تقویت کنند، نه هر پنج سال یک‌بار که این مهلت زمانی پیش‌تر برای این امر در نظر گرفته شده بود.
در این بیانیه همچنین هشدار داده شده است که ناکامی در تعیین و برآورده نشدن اهداف سخت‌تر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، عواقب بزرگی در پی خواهد داشت. دانشمندان می‌گویند که فراتر رفتن از افزایش ۵/ ۱درجه سانتی‌گراد باعث افزایش شدید سطح دریا و فجایع از جمله خشکسالی‌های فلج‌کننده، توفان‌های غول‌آسا و آتش‌سوزی‌های جنگلی می‌شود که بسیار بدتر از آن چیزی است که جهان در حال حاضر از آن رنج می‌برد. آلوک شارما، رئیس اجلاس COP۲۶ گفت: «من فکر می‌کنم امروز می‌توانیم با اعتبار بگوییم که طرح ۵/ ۱(درجه سانتی‌گراد) را زنده نگه داشته‌ایم؛ اما نبض آن ضعیف است و خود ما تنها در صورتی زنده خواهیم ماند که به وعده‌هایمان عمل کنیم.»
همچنین این پیمان برای اولین‌بار از ادبیاتی استفاده کرده است که از کشورها می‌خواهد وابستگی خود را به زغال‌سنگ و یارانه سوخت‌های فسیلی کاهش دهند؛ اقداماتی که منابع انرژی را هدف قرار می‌دهد و دانشمندان می‌گویند محرک‌های اولیه تغییرات آب و هوایی همین‌ها هستند. این در حالی است که درست قبل از به تصویب رساندن توافق گلاسکو، هند درخواست کرد که این توافق از کشورها بخواهد به‌جای کاهش یک‌باره زغال‌سنگ، از کاهش تدریجی استفاده کنند. این تغییر جزئی کلمه، عصبانیت زیادی را در سالن عمومی برانگیخت؛ اما هیات‌ها نجیبانه برای رسیدن به توافق با آن موافقت کردند.
واکنش‌ها به توافق گلاسکو
مذاکرات جهانی آب و هوا در گلاسکو، اسکاتلند، با توافقی به پایان رسید که سازمان ملل آن را «گامی مهم» و «مصالحه‌آمیز» خواند؛ اما برخی از فعالان آن را «خیانت به کره زمین و مردم» دانستند و اصل توافق را زیر سوال بردند. این پیمان که توسط نزدیک به ۲۰۰ کشور در روز شنبه تصویب شد، برای زنده نگه داشتن امید به محدود کردن گرمایش جهانی در ۵/ ۱درجه سانتی‌گراد (۷/ ۲درجه فارنهایت) بسیار حائز اهمیت بود؛ اما عقب‌نشینی در خصوص زغال‌سنگ موجب شد تا انتقادها بالا بگیرد و بسیاری از این اجلاس ناامید شدند.
این بازنگری که با هند آغاز و توسط چین حمایت شد، از کشورها می‌خواهد تا استفاده از کثیف‌ترین سوخت‌های فسیلی را به‌جای قطع آن، تدریجی کاهش دهند. این پیمان همچنین برای کاهش نگرانی‌های کشورهای آسیب‌پذیر درباره تامین مالی وعده داده شده طولانی مدت از سوی کشورهای ثروتمند کمک چندانی نکرد. به دنبال مقاومت ایالات متحده و اتحادیه اروپا، در متن هیچ اشاره‌ای به تسهیلات مالی خاص برای «خسارت و آسیب» که تغییرات آب و هوایی قبلا در کشورهای در حال توسعه ایجاد کرده، نشده و در عوض، وعده «گفت‌وگو» در آینده درباره این موضوع داده شده است.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل گفت: «متن تصویب شده سرآغاز یک مصالحه است. آنها منعکس کننده منافع، شرایط، تضادها و وضعیت اراده سیاسی در جهان امروز هستند.» با این حال وی تصریح کرد: با اینکه در بیانیه گفته شده است که باید قدم‌های مهمی برداشته شود؛ اما هنوز کافی نیست و باید اقدامات را با توجه به شرایط اورژانسی انجام داد. با این حال جان کری، نماینده آمریکا در این اجلاس گفت که توافقات صورت‌گرفته معمولا همه گروه‌ها و افراد را راضی نگه نمی‌دارد؛ اما یک مصالحه صورت گرفته است. اجلاس گلاسکو که قرار بود روز جمعه پایان بپذیرد، با توجه به اختلافات به وقت اضافه کشیده شد و در نهایت روز شنبه این توافق حاصل شد.
