نگاه دیگران-بخش چهل‏ وششم

استاد بازی‌‌ها: هنری کیسینجر و هنر دیپلماسی خاورمیانه‌‌ای

مارتین ایندیک ترجمه: محمدحسین باقی کیسینجر در مواجهه با رفتار مشابه، نکات مثبت در سخنرانی‌‌های اسماعیل را تکرار کرد. زمانی که او به بخش مربوط به پیشگامی مصر نسبت به دیگر اعراب رسید، رابین پاسخ داد: «این چیز جدیدی نیست».کیسینجر باید از خود دفاع می‌‌کرد: «[اگرچه] برای من جدید است، اما باعث نمی‌‌شود برای دیگران هم جدید به نظر برسد.» وقتی کیسینجر تمایل سادات برای در نظر گرفتن کنترل اسرائیل بر شرم‌‌الشیخ را توضیح داد، رابین با کلماتی پاسخ داد که حتما می‌‌دانست ضربه‌‌ای به روح کیسینجر خواهد بود: «او آن را دو سال پیش به سیسکو گفته بود.» کیسینجر که خشمگین شده بود به رابین گفت که متن کامل را به او خواهد داد و سپس [نظرش] بر دیدار آتی مایر معطوف شد. او هشدار داد که نیکسون به دنبال حرکتی از او [مایر] بود. او پشت سر رابین گفت: «سخنرانی‌‌های طول و دراز درباره اینکه چگونه وضع موجود، بهترین است به شما کمکی نخواهد کرد.»

همین رویکرد توسط مایر صبح روز بعد و زمانی که او با کیسینجر ملاقات کرد، اتخاذ شد. وقتی سران دولت‌های خارجی در سفرهای رسمی به واشنگتن می‌‌آیند، اقامت در «خانه‌‌ بلر»- ‌میهمانخانه رئیس‌‌جمهور- یک پروتکل استاندارد برای آنهاست؛ مجموعه‌‌ای زیبا از ردیفی از خانه‌های واقع در خیابان پنسیلوانیای کاخ سفید. مشاور امنیت ملی در آنجا با رهبر خارجی - پیش از دیدار با رئیس‌‌جمهور در کاخ سفید - ملاقات می‌‌کند تا دستور کار را آماده سازد. درحالی‌‌که پیشخدمت‌‌ها با لباس‌‌های رسمی ‌میهمانی و پاپیون مشکی، ظروف چینی صبحانه را جمع می‌‌کردند، کیسینجر اصرار داشت که مایر بر اساس شرایط و برای توافق با مصری‌‌ها، هنگام ملاقات با رئیس‌‌جمهور حرکتی از خود نشان دهد. کیسینجر این دیدگاه نیکسون را با مایر در میان گذاشت که «ناسازگاری» اسرائیل عرضه‌‌ نفت اعراب را با تهدید مواجه ساخته و نیکسون از «دلالی محبت» کیسینجر در برابر آنها بی‌‌تاب شده است.

نخست‌‌وزیر فرصت را قاپید.مایر، مصری‌‌ها را متهم و محکوم کرد که می‌‌خواهند‌‌ «کاری کنند که ما به مرزهای ۱۹۶۷ و سپس به مرزهای ۱۹۴۷ برویم و سپس فلسطینی‌‌ها را بازگردانند و این یعنی دیگر اسرائیلی وجود نداشته باشد.»  مایر با نادیده گرفتن نصیحت کیسینجر به رابین، در جلسه‌‌ اول مارس به رئیس‌‌جمهور گفت که «ما هرگز آن‌قدر خوب نبودیم» و این تصور را که اعراب گزینه‌‌ نظامی روی میز دارند، رد کرد. بااین‌‌حال، پس از چندین دیدار کسالت‌آور که مایر- پیش از آن نشست- با مقام‌‌های آمریکایی برگزار کرد، نگران شد که نیکسون درخواست تسلیحاتی اسرائیل را برآورده نسازد و او دست‌‌خالی به اسرائیل بازگردد؛ آن هم در زمانی که اسرائیل به فصل انتخابات نزدیک می‌‌شد. در نتیجه، شب قبل از ملاقات با نیکسون، مایر موافقت کرده بود که رابین به کیسینجر بگوید که مایل است کیسینجر این ایده را با اسماعیل در میان بگذارد که «اسرائیل حاکمیت مصر را بر همه سینا می‌‌پذیرد؛ اما مصر هم به‌‌نوبه‌‌ خود حضور نظامی اسرائیل در برخی مواضع استراتژیک مانند شرم‌‌الشیخ را می‌‌پذیرد.»

این به طرز شگفت‌انگیزی به موضع اسماعیل نزدیک بود. در جلسه‌‌ دفتر بیضی‌‌شکل [کاخ سفید]، مایر پیشنهاد کرد که تعامل با مصر بر توافقی موقت برای خروج از کانال سوئز متمرکز شود. مایر به نیکسون گفت که اسرائیل مایل به عقب‌‌نشینی به گذرگاه‌های «گیدی» و «میتلا» در میانه‌‌ سینا است؛ یک عقب‌‌نشینی بزرگِ قابل‌‌توجه‌‌تر از میل قبلی او به رویارویی. او همچنین گفت که پلیس مصر می‌‌تواند به سرزمینی که اسرائیل تخلیه کرده بود، وارد شود. بااین‌‌حال، مایر قاطع بود: اینکه این مساله تنها پس از آغاز مذاکرات مستقیم موردبحث قرار خواهد گرفت. درعین‌‌حال، مایر مایل بود که کیسینجر تلاش کند تا درباره برخی از اصول کلی در کانال‌‌های پشت پرده با اسماعیل به توافق برسد؛ درحالی‌‌که راجرز و سیسکو بر توافق موقت در گفت‌وگوهای «کانال جلویی» متمرکز بودند. تنها اشاره به اینکه ممکن است تحویل تسلیحات متوقف شود، باعث ایجاد انعطاف‌‌پذیری‌‌های جالبی از سوی اسرائیل شد.

در عوض، جای تعجب نیست که مایر بر نیکسون فشار آورد تا با برنامه جدید تحویل ۳۶فروند فانتوم اف۴ و ۳۰فروند «اسکای هاوک A-۴»  طی دو سال آینده موافقت کند و برای تولید یک‌‌صد فروند هواپیمای Kfir (میراژ مافوق صوت) در اسرائیل با اعطای مجوز «جنرال الکتریک» برای ارائه و تامین موتورها کمک کند. ازآنجا‌که مایر به فرآیند کانال‌‌های پشت پرده‌‌ کیسینجر با اسماعیل چراغ سبز نشان داده بود، نیکسون موافق بود. برای یک لحظه‌‌ روشن پس از ملاقات، کیسینجر و نیکسون در این خیال بودند که چگونه پیش خواهند رفت. کیسینجر، بر خلاف خاطرات بدبینانه‌‌ بعدی‌‌اش، جرات این رویا را داشت: «اگر مصری‌‌ها مایل بودند زبان مبهم را بر اساس اصول کلی بپذیرید، ما خیالمان راحت خواهد بود... مصری‌‌ها نفس‌‌نفس می‌‌زنند تا ما را درگیر کنند و حاضرند مقداری هزینه هم بپردازند.» نیکسون گفت: «بله، باید به اسرائیلی‌‌ها بگوییم که بر آنها فشار نمی‌‌آوریم و سپس آنها را زیر فشار بگذاریم.»

درباره هواپیمای جدید، «ما هم می‌‌گوییم که هر چیزی را به هم پیوند نمی‌‌دهیم؛ اما خودمان به‌‌خوبی می‌‌دانیم که این کار را خواهیم کرد.» چند روز بعد، کیسینجر گزارشی از رئیس ایستگاه سیا در قاهره دریافت کرد که ارزیابی او را در هنگام انعطاف‌‌پذیری مصر تایید کرد. اسماعیل «از هر نظر» از این مذاکرات ابراز خرسندی کرده بود. او وعده داد که در دیدار بعدی با کیسینجر «دقیق‌‌تر» باشد و درباره محورهای مذاکره «خاص‌‌تر». او امید داشت که دیدار بعدی در ماه آوریل باشد؛ اما او می‌‌خواست کیسینجر بداند که با توجه به توازن میان حاکمیت و امنیت، «اگر حاکمیت مصر بر سینا احیا شود، ممکن است ترتیبات امنیتی عملی هم کارگر باشد.» بااین‌‌حال، کیسینجر به‌‌زودی متوجه شد که مایر با وجود آنچه وی به نیکسون پیشنهاد کرده بود، در واقع چندان انعطاف‌‌پذیر نبود. در ۱۰مارس، در آخرین ملاقاتی که کیسینجر با رابین قبل از بازگشت این سفیر به اسرائیل داشت، این یهودی مو فرفری توضیح داد که رویکرد باز اسماعیل می‌‌تواند به توانایی اسرائیل برای کنترل مکان‌‌های استراتژیک در سینا برای یک مدت طولانی منجر شود.

اما در مقابل، «حاکمیت مصر بر تمام سینا به قوت خود باقی خواهد ماند.» کیسینجر صراحتا از او پرسید که آیا اسرائیل مایل است فقط تغییرات جزئی در مرزهای بین‌‌المللی را بپذیرد یا خیر؟‌ رابین روز بعد با پاسخ منفی مایر به کیسینجر زنگ زد. مایر دستانش را در جیبش کرده بود و به پیشنهاد خود بازگشت. بااین‌‌حال، قبل از اینکه کیسینجر فرصت داشته باشد که «فشار» را به مایر وارد کند، یک رویداد غیرقابل‌‌پیش‌‌بینی کل این تلاش را خراب کرد. در ۱۴ مارس، در خبری که بر بالای صفحه‌‌ اول نیویورک‌‌تایمز نقش بست، این روزنامه از ارائه‌‌ هواپیماهای جدید و پیشرفته از سوی نیکسون به اسرائیلی‌‌ها خبر داد.