اخراج میانه‌روها از حزب کمونیست
قدرت در چین یکدست شد
عکس: AFP
شی جین پینگ، رهبر چین، روز شنبه ۳۰مهرماه سلطه خود را گسترش داد و به گروهی از وفاداران به حزب کمونیست که آماده دفاع از قدرت او، گسترش نفوذ دولت بر اقتصاد و تقویت امنیت ملی بودند بال و پر بیشتری داد. «شی»، چین را از طریق حکومت اقتدارگرای خود در دهه گذشته متحول کرده است، رقبای بالقوه را پاکسازی کرده، مخالفان را سرکوب کرده و نقش مرکزی حزب کمونیست را در جامعه چین مجددا نشان داده است. مدت‌هاست که انتظار می‌رود شی برای سومین دوره پنج‌ساله به‌عنوان دبیر کل حزب برگزیده شود. اما شواهد حاکی از تسلط شدیدتر او بر حزب در روز شنبه ۳۰مهرماه است، زمانی که کنگره حزب کمونیست فهرست اعضای جدید کمیته مرکزی را انتخاب کرد؛ نهاد نخبه‌ای که رهبران ارشد چین از آن برگزیده می‌شوند.
«کریس باکلی» و «کیث برادشر» در گزارش ۲۲اکتبر در نیویورک‌تایمز نوشتند، این فهرست نشان داد که چندین شخصیت بلندپایه در حال کناره‌گیری هستند تا راه برای تعداد بیشتری از مقامات مورد علاقه «شی» به کمیته دائمی دفتر سیاسی، بالاترین نهاد تصمیم گیری حزب باز شود. کنترل «شی» در رأس هرم قدرت حتی بیشتر تثبیت خواهد شد؛ به این معنی که احتمال عقب‌‌نشینی نخبگان علیه سیاستهای او که شامل موضع خصمانه نسبت به واشنگتن و تسلط هرچه بیشتر حزب بر اقتصاد، فناوری و اینترنت میشود، کمتر میشود. «نیل توماس» تحلیلگر سیاست چین در گروه اوراسیا گفت: «چین وارد دوره جدیدی از فعالیت حداکثری شی شده است. یک کمیته دائمی شی‌محورتر به معنای حمایت بیشتر از سیاستهای شی است که به معنای تمرکز قوی‌تر بر کنترل سیاسی، دولت‌گرایی اقتصادی و دیپلماسی تهاجمی‌تر است.»
دوره جدید «شی» و تیم رهبری او تا روز یکشنبه، زمانی که کمیته مرکزی جدید تشکیل جلسه داده و با دقت کنترل‌شده رای‌گیری کند، به‌طور رسمی تایید نخواهد شد. اما به گفته کارشناسان، مقیاس پیروزی «شی» از قبل، از بررسی فهرست کمیته مرکزی مشخص بود. «هو چون هوا» که در حال حاضر معاون نخستوزیر است، ممکن است تنها عضو جدید راه‌یافته به کمیته دائمی دفتر سیاسی حاکم باشد که روابط محکمی با «شی» ندارد. «لی کچیانگ» نخستوزیر و یکی دیگر از مقامات ارشد به نام «وانگ یانگ» هر دو روز شنبه از کمیته مرکزی کناره‌گیری کردند. این نشان می‌دهد که احتمالا هر دو قرار است بازنشسته شوند. «لی» در دهه گذشته به‌عنوان نخستوزیر چین خدمت کرده است؛ نخست‌وزیری دومین پست قدرتمند در این کشور با اختیار مستقیم بر سازمان‌های دولتی است. اما «شی» طی این سال‌ها بر «لی» سایه انداخته بود، از جمله در سیاست اقتصادی که قلمرویی است که زمانی نخست‌‌وزیران بر آن تسلط داشتند.
«کریستوفر کی. جانسون» رئیس گروه استراتژی چین و تحلیلگر سابق امور چین در سیا گفت: «درباره صحبت‌های نخستوزیر به‌عنوان ناجی زیاد صحبت شده است؛ اینکه این مقامات می‌‌توانند در همین حوالی بمانند و علیه شی فشار آورند، اما بدیهی است که این اتفاق نخواهد افتاد. نزدیکی به شی همان چیزی است که اکنون واقعا اهمیت دارد.» کنگره همچنین اصلاحیه‌هایی را در منشور حزب - قواعد اساسی‌اش- تصویب کرد که موقعیت و جایگاه رسمی «شی» را بالا برده و بر جاه‌‌طلبی‌‌های او برای تبدیل حکومت تک‌حزبی به واقعیتی دائمی برای چین تاکید کرد. در یکی از اصلاحیه‌های تصویب‌شده توسط کنگره آمده است: «حزب برترین نیروی سیاسی است.» تغییر دیگر بر جایگاه «مهم» و برجسته شی که قبلا در منشور بود، تاکید کرد.
بازنشستگی از کمیته مرکزی رهبران ارشد با سابقه طرفداری از سیاستهای بازارمحور و موضع کمتر تقابلی در برابر غرب، شی را در جایگاه کنترل کامل دستور کار ملی قرار داده است. «چنگ لی» متخصص سیاست چین در موسسه بروکینگز می‌گوید: «شی با بیرون راندن رقبای میانه رو و بالقوه از رهبری، اولویت‌های کلی خود را برای ثبات اجتماعی-سیاسی، امنیت ملی و تداوم خط‌مشی سیاسی در حال حاضر و در سال‌های آینده بیان می‌کند. شی جینپینگ با ارتقای افراد تحت حمایت خود به جایگاه‌های عالی، قدرت تقریبا مطلق خود را بیشتر تحکیم کرده است.»
«باکلی- برادشر» در بخش دیگری از گزارش خود نوشتند، «وانگ هونینگ»، یک ایدئولوگ ارشد حزبی که ایده‌ها و وجهه شی را تقویت کرده و منتقد دیرینه ایالات متحده است، در کمیته مرکزی باقی ماند و احتمالا یکی از ستون‌های مهم سیاسی باقی خواهد ماند. مقامات در حال ظهوری که در بین ۲۰۵عضو کمیته مرکزی جدید گنجانده شده‌اند و به‌عنوان اعضای احتمالی کمیته دائمی دفتر سیاسی بعدی دیده می‌شوند شامل این افراد میشود: «لی کیانگ»، رئیس حزب در شانگهای که در اوایل سال جاری بر قرنطینه سفت و سخت کووید نظارت داشت. او اساسا رئیس دفتر شی بود؛ زمانی که هر دو ۱۵ سال پیش در استان ژجیانگ کار می کردند.
«دینگ شوشیانگ» که در حال حاضر یکی از دستیاران ارشد شی است، همچنین یک مدعی قوی برای ارتقا در ترکیب اصلی بعدی است. پیشرفت شی به سوی دوره جدید خود در سال جاری با رکود اقتصادی دردناک چین، گسترش ناامیدی عمومی نسبت به قوانین سختگیرانه کووید در این کشور و شایعات مخالفان داخلی تداوم یافته است. با این حال، به نظر می‌رسید که کنگره همه اینها را با تحسین شدید از شی کنار گذاشته است. این مساله با فراخوانی حزب به پایان رسید تا در «اندیشه، سیاست و عمل» در کنار شی قرار بگیرند.
«هلن دیویدسون» و «ورنا یو» هم در گزارش دیگری در تاریخ ۲۲اکتبر در گاردین نوشتند، تحلیلگران بر این باورند که فهرست جدید رهبران حزبی که جایگزین رهبران قدیمی‌تر شدند نشانه‌ای است قوی از اینکه کمیته دائمی بعدی که قرار است امروز (یکشنبه یک‌آبان ماه) برگزار شود زیر سیطره متحدان و وفاداران «شی» خواهد بود و باعث میشود قدرت او بیشتر شود. «شی» ۶۹ساله، امروز یکشنبه به‌طور رسمی به‌عنوان رهبر جدید حزب کمونیست و رئیس‌جمهور جدید چین برگزیده خواهد شد و رسما دور سوم ریاست خود را شروع خواهد کرد. تعداد اعضای کنگره خلق ۲۹۸۷نفر هستند که نمایندگی مردم را دارند. این کنگره به عبارتی بزرگ‌ترین پارلمان جهان محسوب میشود. «شی» از سال۲۰۱۲ که به قدرت رسید همواره سعی داشت بر دامنه اقتدار خود بیفزاید.
او در سال۲۰۱۸ محدودیت بر قدرت خود (دو دوره ای بودن) را برداشت تا زمینه برای سومین دوره ریاستجمهوری فراهم شود که به گفته کارشناسان «گسستی از سنت قدیمی» در این کشور است. ریاستجمهوری در چین دو دوره‌ای است؛ اما در دوره «شی» برای اولین بار او «سومین» دوره خود را آغاز می کند. تحلیلگران در انتظار هستند ببینند آیا «شی» عنوان افتخاری «رهبر خلق» که از دوران مائو به این سو استفاده نشده را برای خود بکار می‌برد یا خیر؟ «استیو تسانگ» مدیر موسسه مطالعات چین می‌گوید: تصاحب این عنوان از سوی شی می‌تواند او را «وارد دوره متفاوتی کند.»
گاردین هم در گزارش ۲۲اکتبر به نقل از «آژانس فرانس‌پرس» نوشت، تثبیت قدرت «شی» در حالی روز شنبه در کنگره حزبی مطرح شد که در همان روز «هو جین تائو»، رئیس‌جمهور قبلی که کنار «شی» نشسته بود، به‌صورت غیرمنتظره توسط برخی مقام‌های چینی از مراسم اختتامیه کنگره حزب کمونیست خارج شد. گزارش‌ها حاکی است که «هو» در سالن بزرگ مردم در کنار «شی جین پینگ»، رئیس‌جمهوری چین نشسته بود که مقامات به او نزدیک شدند و بازوی او را گرفتند و او را از تالار بردند. خبرنگاران خبرگزاری فرانسه که در محل بودند، صحنه خارج کردن رهبر سابق چین را دیدند. مشخص نیست دلیل این کار در مراسمی که به دقت طراحی شده چه بوده است. در زمان ریاستجمهوری هو جین‌‌تائو، شی جینپینگ معاون او بود.
«هو»ی ۷۹ ساله با ظاهری ضعیف در ابتدا تمایلی به ترک ردیف اول اعضای کمیته دائمی دفتر سیاسی در «تالار بزرگ خلق»، جایی که در کنار رئیس‌جمهور شی جین پینگ نشسته بود، نداشت. گزارش گاردین حاکی است که او تعارفات مختصری با «شی» و «لی» داشت؛ اما اندکی بعد از جلسه بیرون برده شد. این گزارش می‌افزاید وقتی «هو» در حال ترک جلسه بود، شانه‌های «لی» را نوازش کرد. «هو» که در سال۲۰۱۳ بازنشسته شد، یکشنبه گذشته در جلسه بازگشایی کنگره دیده شد؛ درحالی‌که تمام موهایش خاکستری شده بود.
