آشتیکنان در نیویورک
پس از این دیدار دفتر نتانیاهو طی بیانیهای اعلام کرد دو طرف تصمیم گرفتهاند به ارتقای روابط اسرائیل و ترکیه در زمینههای تجاری و انرژی ادامه دهند و درباره مسائل منطقهای و بینالمللی از جمله عادیسازی بین اسرائیل و عربستان گفتوگو کردند. اردوغان و نتانیاهو از یکدیگر برای سفر به اسرائیل و ترکیه دعوت کردند و قرار شد زمان این دیدارها بهزودی انجام شود. نتانیاهو از اردوغان بهخاطر همکاری مثمر ثمر بین سازمانهای امنیتی که برنامه گروههای تروریستی برای آسیب رساندن به گردشگران اسرائیلی در استانبول را خنثی کرد، تشکر کرد. این بخش ظاهرا به سرویسهای اطلاعاتی ترکیه که با موساد در ژوئن۲۰۲۲ که به ادعای اسرائیل برای کشف و خنثی کردن یک توطئه برای ربودن و کشتن گردشگران اسرائیلی در استانبول کار میکردند، اشاره دارد.
بعضی از رسانههای اسرائیلی مدعیاند رئیسجمهور ترکیه با تاکید بر «اهمیت همکاری» در مبارزه با یهودستیزی و اسلامهراسی، از رهبران یهودی خواست به ترکیه در ارتقای روابط با دولت جو بایدن کمک کنند. اردوغان علاقهمند است سفری به اسرائیل را در اسرع وقت ترتیب دهد تا در مسجد الاقصی بهمناسبت صدمین سالگرد جمهوری ترکیه که در ۲۹اکتبر۱۹۲۳ تاسیس شد، نماز بخواند.
یک روز پس از ملاقات اردوغان با نخستوزیر اسرائیل، در میان جمعی از رهبران جامعه یهودیان آمریکا در نیویورک از برنامه سفر خود به اسرائیل و اراضی فلسطینی خبر داد و اعلام کرده بود: «من یک کانال باز «برای گفتوگو» با هرتزوگ (رئیس اسرائیل) دارم و اکنون نیز یک کانال باز با نتانیاهو دارم. برای اقامه نماز در مسجدالاقصی در بیتالمقدس «هیجانزده هستم». اردوغان با تاکید بر «اهمیت همکاری» در مبارزه با یهودستیزی و اسلامهراسی، از «رهبران یهودی خواست به ترکیه در ارتقای روابط با دولت جو بایدن کمک کنند.» اردوغان در پیام توییتری خود نیز نوشت: «در این دیدار مسائل بینالمللی و منطقهای، روابط سیاسی و اقتصادی طرفین و همچنین آخرین تحولات درخصوص مناقشه اسرائیل و فلسطین مورد بررسی قرار گرفت.»
این نشست در حالی برگزار شد که آنکارا در تلاش برای تقویت روابط بهتر با کشورهای منطقه و جذب منابع مالی برای نجات از یک بحران اقتصادی است و انرژی در رأس دستور کار اردوغان در گفتوگو با نتانیاهو قرار گرفته است؛ چراکه او بهدنبال ترسیم پروژه خط لوله بالقوه برای انتقال گاز طبیعی اسرائیل به اروپا از طریق خاک خود است. اسرائیل اگرچه به همکاری با ترکیه در حوزه انرژی علاقه نشان میدهد، اما باید اتحاد استراتژیک خود با رقبای منطقهای ترکیه، یونان و قبرس و طرحهای توسعه همکاری انرژی با این کشورها را نیز در نظر بگیرد. اردوغان و نتانیاهو در سالهای اخیر چندین بار تلفنی صحبت کردهاند؛ اما ملاقات حضوری نداشتهاند. اردوغان در سال۲۰۰۸ با ایهود اولمرت نخستوزیر رژیم اسرائیل در آنکارا و سپس با یایر لاپید نخستوزیر این رژیم در سال۲۰۲۲ در نیویورک دیدار کرده بود.
اسحاق هرتزوگ، رئیس رژیم صهیونیستی در مارس۲۰۲۲ به آنکارا سفر کرد؛ سفری که همه آن را تلاشی برای بازسازی رسمی روابط پس از یک دهه انزوا در نظر گرفتند. این نشست یک روز پس از آن برگزار شد که رئیسجمهور ترکیه گفته بود از تلاشهای دولت بایدن برای میانجیگری توافق اسرائیل و عربستان حمایت میکند و معتقد است که این امر تنشها را در منطقه کاهش میدهد. نتانیاهو قرار بود ژوئیه گذشته به ترکیه سفر کند که اولین سفر نخستوزیر اسرائیل به آنکارا در ۱۴سال گذشته محسوب میشد؛ اما این سفر به تعویق افتاد. در زمان دولت قبلی نتانیاهو بود که روابط دوجانبه با ترکیه پس از حادثه ناوگان مرمره در سال۲۰۱۰ که در آن ۹شهروند ترکیه توسط نیروهای دفاعی اسرائیل کشته شدند، تیره شد.
این دیدار بهرغم واکنشهای منفی مردمی به بهبود روابط تکیه و اسرائیل رخ میدهد. اردوغان سوم مردادماه با وجود اعتراض رسانهها و فعالان سیاسی ترکیه نسبت بهدعوت نتانیاهو برای سفر به آنکارا در بحبوبه بحران داخلی و جنایات رژیم تحت اداره او در سرزمینهای اشغالی دفاع کرد و امیدوار است که این اقدام، گامی آغازین برای یک مرحله بسیار بهتر در روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی باشد. طی یک سال گذشته طرفین روابط خود ازسر گرفتند و سفیر مبادله کردند.
اردوغان از آغاز حضور خود در صحنه سیاست ترکیه بهعنوان یک حامی عمده فلسطینیان عمل کرده است. او در دورهای طولانی با جنبش فلسطینی حماس مناسبات نزدیک داشت. اما در سالهای اخیر از موضوع فلسطینی و حمایت از مردم آن فاصله گرفته و در ماههای اخیر از عملیات ارتش اسرائیل که منجر به کشته شدن فلسطینیها در اردوگاه جنین شده، سخنی نگفته است. اردوغان در سخنرانی سال جاری خود در سازمان ملل بهشکل بسیار ضعیفی به موضوع فلسطین اشاره و مدعی شد صلح پایدار تنها با یک راهحل نهایی برای مشکل فلسطین میتواند به خاورمیانه برسد و بر همین اساس، ترکیه به حمایت از مردم و دولت فلسطین در مبارزه آنها برای دستیابی به حقوق مشروع خود بر اساس قوانین بینالمللی ادامه خواهد داد.
بسیاری معتقدند که آنکارا که از بحرانهای اقتصادی مختلف رنج میبرد راهحل این مشکلات را بهبود روابط آنکارا - تلآویو میداند و وی به همین خاطر سران رژیم اشغالگر قدس را دعوت به بهبود و تقویت روابط با ترکیه میکند. آنکارا در سرزمینهای اشغالی بهدنبال اقتصاد است. اردوغان تحت فشار برای بهبود روابط خود با واشنگتن و بهدنبال توافق ابراهیم برای عادیسازی روابط بین اسرائیل، بحرین، امارات، مراکش و سودان است و از حدود دوسال پیش لحن خود را تغییر داده است.