نگاه دیگران-بخش هفتادم
قطر بهمثابه یک قدرت عاریهای
این امر منجر به خروج آمریکا از توافق هستهای ایران و در نتیجه تشدید تنش بین آمریکا و ایران شد. این رویکرد با تحریمهای اعمالشده توسط دولت ترامپ برای تضعیف اقتصاد ایران و گامهای متنوع تهران برای کاهش تعهدات ارائهشده در سال۲۰۱۵ ادامه یافت.تنشها بین ایالاتمتحده/انگلیس و ایران در تابستان۲۰۱۹ ادامه یافت: هنگامیکه ایالاتمتحده، ایران را به بازداشت خدمه یکی از دو نفتکش مورد حمله در خلیج عمان در ژوئن۲۰۱۹ متهم کرد؛ ایالاتمتحده همچنین ایران را مسوول حملات پهپادی به تاسیسات نفتی عربستان در سپتامبر۲۰۱۹ دانست. بریتانیا به دنبال سیاست «فشار حداکثری» آمریکا بر ایران، به شکل عمیقتری درگیر شد.
یک نفتکش ایرانی توسط تفنگداران دریایی سلطنتی بریتانیا در تنگه جبلالطارق به اتهام حمل نفت به سوریه برخلاف تحریمهای اتحادیه اروپا در اوت۲۰۱۹ توقیف شد. در پاسخ، یک نفتکش با پرچم بریتانیا توسط ایران در سپتامبر۲۰۱۹ توقیف شد. فرمانده نیروی قدس سپاه، ژنرال قاسم سلیمانی، در قالب «فشار حداکثری» از پیش موجود از سوی غرب، در ۳ژانویه۲۰۲۰ در تجاوز هوایی آمریکا در عراق ترور شد. آمریکا همچنین تحریمهای جدیدی را علیه ایران اعمال کرد. بنابراین ایران «هزینه» قدرت عاریهای را با حمایت از بازیگران غیردولتی میپردازد و همین باعث حداکثر فشار از سوی کشورهای غربی، بهویژه ایالاتمتحده شد.
سوم) قدرت عاریهای عربستان سعودی
این نمونه به استفاده از قدرت عاریهای از طریق تعامل بین یک بازیگر شناختهشده رسانهای غیردولتی –ایندیپندنت- و گروه تحقیقات و بازاریابی عربستان سعودی (SRMG) مربوط میشود؛ «پیوندهای نزدیک با دولت سعودی» مورد بحث قرار خواهد گرفت. بهعنوان یک مشارکت مشترک، تا پایان سال2018 سایتهای خبری جدیدی مانند «ایندیپندنت عربی»، «ایندیپندنت ترکی»، «ایندیپندنت اردو» و «ایندیپندنت فارسی» راهاندازی شدند. واترسون از گاردین در سال2018 توضیح میدهد: «اگرچه این سایتها دارای مارک مستقل خواهند بود، اما تقریبا بهطور کامل توسط روزنامهنگاران گروه تحقیقات و بازاریابی عربستان سعودی (SRMG) مستقر در لندن، اسلامآباد، استانبول و نیویورک تهیه میشوند و ایندیپندنت فقط مقالات ترجمهشده را از وبسایت انگلیسیزبان ارائه میکند.»
بهعبارتدیگر، SRMG بهعنوان یک «دامنه» قدرت عاریهای، از یک نهاد رسانهای معروف برای راهاندازی رسانهها به زبانهای مختلف حمایت میکند. با توجه به شهرت فراوان ایندیپندنت، تعامل با این رسانه باعث گسترش نفوذ فراملی عربستان سعودی شده و راهاندازی سایتهای خبری جدید به زبانهای عربی، ترکی، اردو و فارسی به گسترش روایتهای آن در مناطق جغرافیایی (عمدتا در خاورمیانه و جنوب آسیا) منجر شده است؛ جایی که این زبانها رایج هستند. بهعنوان وزنی از چنین تعاملهایی، سعودیها استانداردهای «معروف جهانی» و آییننامه رفتار را به عاریت گرفته و اخلاقیات نشریه مستقل انگلیسیزبان موجود را برای ارائه گفتمانهای خود تثبیت کردند. اینها دوباره انواع روابط عاریهای هستند، جایی که سعودیها برای مثال بهجای تولید قدرت نرم با استفاده از محصولات خود، شهرت و محبوبیت به رسمیت شناختهشدهی ایندیپندنت را به عاریت گرفتند. اندازهگیری «وزن» و «هزینه» قدرت عاریهای از طریق چنین تعاملاتی با نگاهی دقیق به پوشش مستقل ترکیه نشان داده خواهد شد. تحلیل گفتمانی به زبان ترکی توسط این محقق [واترسون] درباره بحث جهانی پیرامون تصمیم رهبری ترکیه برای بازسازی ایاصوفیه بهعنوان مسجد انجامشده است. تجزیهوتحلیل مقالات ۲۳ژوئیه تا ۲۳سپتامبر۲۰۲۰ توسط «ایندیپندنتِ ترکی» پوشش متعادلی را بهطور کلی نشان میدهد.
این رسانه سخنانی در حمایت از پُستی دولتی خبر داد. از جمله بیانیه رئیسجمهور رجب طیب اردوغان بود که در مراسم افتتاحیه مرحله دوم صومعه سومله و مراسم افتتاحیه مسجد ایاصوفیهی ترابوزان پس از مرمت ارائه شد؛ «دولت باغچلی» [یا باحچلی]، رئیس «حزب حرکت ملی»، نیز از این تصمیم حمایت کرد و صمیمانه از رئیسجمهوری ترکیه که «یک تعطیلی دیگر قبل از عید قربان به ملت عطا کرد و موضعی قاطع و نگرشی محکم و بیوقفه» در جریان فرآیند افتتاح مسجد «از خود نشان داد» تشکر کرد. علاوه بر این، نامه «ایاصوفیه» از سوی «علی ارباس»، رئیس اداره امور مذهبی ترکیه، به رهبران دینی مسلمان ابراز امیدواری کرد که رستاخیز ایاصوفیه منادی آزادی مسجدالاقصی باشد که این نیز پیش از آن گزارش شده بود. مصاحبه «تمل کرماوغلو»، رهبر «حزب سعادت» و اظهارات وی در این دستور کار گزارش شده است که در آن وی تصمیم ایاصوفیه را به دولت تبریک گفته است: «این تصمیم برای ما مهم است. ما گفتیم که افتتاح ایاصوفیه از زمانی که در زندگی سیاسی فعالیت داشتیم، تصمیم مناسبی بود. مهم نیست که چه باشد، امروز ما به دولت برای اتخاذ چنین تصمیمی تبریک میگوییم.»
بااینحال، برخی از انتقادات نیز گزارش شده است. بهعنوان مثال، «اسماعیل کیلیچ ارسلان»، نویسنده «ینی شفق»، از ازدحام جمعیت در روزی که ایاصوفیه به روی مسلمانان باز شد، انتقاد کرد؛ درحالیکه اپیدمی کرونا ادامه داشت. به هر روی، یک مقاله از این رسانه گزارش داد که تقریبا ۵۰۰نفر در روزی که ایاصوفیه برای عبادت باز شد به این مراسم دعوتشده بودند و تنها شرط حضور در مراسم افتتاحیه منفی بودن آزمایش کووید بود (که باید دو روز قبل از آن انجام میگرفت. یک برنامه از «علی باباجان»، که «حزب دموکراسی و پیشرفت» را در سال۲۰۲۰ تاسیس کرد؛ درحالیکه پیشتر حزب «عدالت و توسعه» را ترک کرده بود، ادعا میکرد که فعال کردن نماز در ایاصوفیه یکی از رویدادهایی است که توسط دولت برای سرپوش گذاشتن بر مشکلات عمده استفاده میشود.
«ایندیپندنتِ ترکی» همچنین واکنش سایر کشورها به این تصمیم را پوشش داد. یک نگاه دقیق به ایران وجود داشت: در دو مقاله درباره موضع دولت، اظهارات علیاکبر ولایتی، مشاور روابط بینالملل رهبر ایران، آیتالله علی خامنهای گزارش شد که میگفت افتتاح این عبادتگاه «بسیار مهم» بود و ایران درباره این موفقیت مهم به ترکیه تبریک گفت. رسانههای ایرانی نیز از بازگشایی ایاصوفیه بهعنوان یکی از مهمترین رویدادهای قرن خبر دادند. در مقابل، موضع یونان با سوزاندن پرچم ترکیه در تسالونیکی گزارش شد. در ادامه، اخباری به نقل از مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه پاسخ دولت گزارش شد.