پیامدهای بارورسازی ابرها؛ از واقعیت تا دروغ
افزایش بارندگی‌ها با آشتی دادن ابرها، یکی از امیدهای اصلی برخی مسئولان و کارشناسان ایران برای حل ورشکستگی آبی است، اما گروهی دیگر از کارشناسان هم معتقدند انجام چنین کاری اصلا ممکن نیست.
تنها راه آشتی دادن ابرها برای بارش آنها راهی به نام «بارورسازی ابرها» است، در این روش انسان با ایجادی تغییراتی خاص در ابرها باعث بارش آنها می‌شود. البته در رابطه با میزان عملی بودن این روش هنوز میان دانشمندان مختلف در دنیا اختلاف نظر وجود دارد.
فرید گلکار، مدیر مرکز ملی مطالعات و تحقیقات باروری ابرها، در رابطه با نحوه انجام اینکار در گفتگویی با خبرآنلاین گفت: «بحث بارورسازی ابرها از دهه ۵۰ میلادی در دنیا شروع شده، به طور کلی برای ایجاد به جز بحث رطوبت و دما که بسیار تاثیر گذار بودند یک موضوع سومی هم در تشکیل بارش اهمیت دارند و آن هم هسته‌هایی هستند که در جو به صورت معلق وجود دارند و تاثیر فراوانی در ایجاد بارندگی دارد. ما در کشورمان با نوعی از این هستهها را در ابرها افزایش می‌دهیم این موضوعی است که به آن بارورسازی ابرها می‌گویند.»
این برنامه‌ای است که سال ۱۳۷۷ ایران به شکل غیرپیوسته اجرا کرده و هنوز نتیجه و تاثیرگذاری آن به طور کلی مشخص نیست.
البته این سوالی است که کشورهای مختلفی با آن درگیر هستند، در بخشی از گزارش شورای تحقیقات ملی آمریکا درباره باروری ابرها منتشر شده در سال ۲۰۰۳ در این رابطه نوشته شده بود: «علم نمی‌تواند با اطمینان بگوید که آیا هیچکدام از روش‌های بارورسازی ابرها تاثیرات مثبتی تولید می‌کند.»
گلگار توضیح داد: « اینطور نیست که ما بگوییم این پروژه را انجام دادیم و به علت آن بارندگی رخ داده. انجام این نوع ارزشیابی مشکل است، این یک واقعیت است.»
باران‌های امسال، ارتباطی با بارورسازی ابرها دارد؟
اما با این وجود، با افزایش شدید بارندگی امسال نسبت به سال گذشته و وقوع سیل‌های شدید در غرب و جنوب غرب کشور، حرف‌ها در رابطه با بارورسازی ابرها در ایران دوباره زیاد شد و حتی استان‌های غربی کشور درگ. بسیاری دلیل افزایش بیش از ۲۰درصدی بارندگی امسال را نسبت به سال گذشته همین موضوع دانستند و ابراز امیدواری کردند که شاید بارورسازی ابرها راه حلی مهم برای حل بحران آبی ایران باشد.
از همان ابتدای امسال و پس بارش باران بی‌سابقه در کشور وزارت نیرو و سازمان‌های دیگر اعلام کردند که با بارورسازی ابرها در این باران‌ها نفش داشتند.
از سوی دیگر هواشناسی می‌گوید که اتفاق غیرطبیعی در باران‌های انسان رخ نداده و انسان در وقوع آنها نقشی نداشته است. ابراهیم میرزایی معاون سازمان هواشناسی در این رابطه به خبرآنلاین توضیح داد: «از لحاظ هواشناسی، از مهر تاکنون فرایندی که در بارش‌های کشور رخ داده یک فرایند عادی بوده و چی غیرطبیعی در این بارش‌ها دیده نشده.»
البته این موضوعی است که مدیر مرکز ملی مطالعات و تحقیقات باروری ابرها هم آن را تایید کرد به گفته او امسال ایران هیچ پروژه عملیاتی اجرا نکرده و هیچ دستکاری در بارندگی‌ها انجام نشده است.
اما موافقان بارورسازی ابرها بر این باورند حتی اگر بارندگی‌های امسال به طور طبیعی رخ داده اما به دلیل خشکسالی شدیدی که ایران با آن روبرو شده، باروری ابرها در آینده می‌تواند به حل بحران کمک کند.
بارورسازی ابرها بارندگی را چقدر افزایش می‌دهد؛ ۱۵ یا کمتر از ۱ درصد؟!
گلکار در این رابطه گفت: «نقش بارورسازی ابرها بسیار اساسی است. در پروژه سال ۹۳-۹۴ که برای ۴ تا ۵ ماه در استان یزد و استان‌های اطراف انجام شد ما منابع خود را افزایش دادیم که به قیمت بسیار کمی انجام شد. پس چرا اینکار را نکنیم؟ در دنیا افزایش ۱۵ و حتی ۲۰درصدی بارندگی به علت بارورسازی ابرها مشاهده شده و در ایران هم ما به این اعداد رسیدیم.»
این موضوعی است که برخی مطالعات خارجی هم آن را تا حدودی تایید می‌کنند در تحقیقی که دسامبر سال ۲۰۱۴ توسط کمیسیون آب ویومینگ منتشر شد، اعلام شد که در یک شرایط ایده‌آل بارورسازی ابرها می‌تواند میزان بارندگی را بین ۵ تا ۱۵درصد افزایش پیدا می‌کند.
اما از سوی دیگر، میرزایی بر این باور است که این عدد ۱۵ درصدی فقط برای یک منطقه است و اگر آن را برای کل کشور در نظر بگیریم میزان افزایش بارندگی به دلیل بارورسازی ابرها بسیار کاهش پیدا می‌کند.
او گفت: « اشکال اینجاست که از حرف افزایش ۱۵درصدی بارندگی چه برداشتی انجام شود. به طور کلی این افزایش بارندگی‌ها در کل سهم بارشی کشور عدد قابل ملاحظه‌ای نیست و عددی بسیار کمتر از ۱۵درصد که حتی به ۱درصد هم نمی‌رسد.»
در واقع به گفته معاون سازمان هواشناسی، بعداد زیادی سامانه بارشی از یک منطقه عبور می‌کنند و افزایش ۱۵درصدی فقط در یکی از سامانه‌ها رخ می‌دهد، از سوی دیگر این موضوع فقط برای یک منطقه خاص در کشور است و وقتی این اعداد به هم تقسیم می‌شوند میزان افزایش بارندگی‌ها در کل کشور به کمتر از ۱درصد و شاید به هزارم درصد برسد.
میرزایی در این رابطه توضیح داد: « این عددی نیست که جامعه از افزایش بارندگی‌ها احتیاج انتظار باشد. از سویی این را هم باید گفت که همه سامانه‌ها نیازی به بارورسازی ابرها ندارند و در نتیجه این اتفاق برای همه سامانه‌ها رخ نمی‌دهد. اصلا سامانه‌های کمی پیدا می‌شوند که باران‌زا نباشند و نیاز به بارورسازی داشته باشند. تازه اگر بخواهیم این وضعیت را به کل کشور تعمیم دهیم به اعداد هزارم درصد می‌رسیم.»
پیامدهای بارورسازی ابرها؛ از واقعیت تا دروغ
از سوی دیگر در کنار بحث‌هایی که در رابطه با میزان افزایش بارندگی‌ها با بارورسازی ابرها وجود دارد گروهی از متخصصان انتقادات دیگری نسبت هزینه‌ها و پیامدهای زیست‌محیطی این موضوع انجام می‌دهند.
* باروری ابرها روشی گران یا ارزان‌ترین روش ممکن؟
بحث اولی که درباره بارورسازی ابرها انجام می‌شود هزینه‌های آن است. برخی معتقدند که حتی اگر بارورسازی ابرها راه حلی اساسی برای باروری ابرها باشد این موضوع هزینه بسیار زیادی دارد.
مدیر مرکز ملی مطالعات و تحقیقات باروری ابرها، در پاسخ به این انتقادات گفت: از این روش به عنوان یک وسیله مدیریت آب ارزان‌تر در دنیا وجود ندارد. به اعضای هر هزار متر مکعب آبی که از این طریق به وجود می‌آیند چیزی حدود ۱۵ دلار است برای آب‌شیرین‌کن‌ها این میزان حدود ۱۵۰۰ دلار است. بودجه ما کلا ۶ میلیارد تومان بوده، کشور ما می‌خواهد با این ۶میلیارد تومان چه کار کند؟ اگر بخواهیم همه اهدافمان را اجرایی کنیم با ۲۰میلیارد می‌توانیم اینکار را انجام دهیم.
از سویی تحقیق سال ۲۰۱۴ در رابطه با هزینه باروری ابرها اعلام کرده است: «در یک سناریو کم هزینه، قیمت بارورسازی ابرها برای هر ۱۳۰۰متر مکعب آب ۲۷ تا ۲۱۴ دلار است در سناریو پرهزینه این میزان به ۵۳ تا ۴۲۷دلار می‌رسد.»
*محیط‌زیست چقدر آسیب می‌بیند؟
به جز بحث اقتصادی، پیامد دیگر باروری ابرها در حوزه محیط‌زیست است. به طور کلی ایجاد هر تغییر کوچکی در محیط‌زیست می‌تواند تغییرات دیگری به همراه داشته باشند تغییراتی که شاید برای انسان مرگبار باشند.
باروری ابرها هم ایجاد یک تغییر در محیط‌زیست است که می‌تواند تغییرات دیگری به همراه داشته باشد، برای مثال در سال ۲۰۰۹ بعد از انجام این کار در چین، این کشور درگیر یک سرمای مرگبار شد و یا در سال ۱۹۴۷ بعد از بارورسازی ابرها طوفانی با پیامدهای شدید در مناطق مختلف آمریکا وزید.
گلکار در رابطه با پیامدهای این اقدام به خبرآنلاین توضیح داد: « درست است کلا تغییر و دستکاری تغییرات دیگری به همراه دارد. اما رنج افزایش تغییرات بارش ۱۵ تا ۲۰درصد است که میزان نرمال تغییر و تحول و در بارش‌ها است. یعنی تغییراتی که در رنج یا شدت بارش‌ها صورت می‌گیرد در رنج طبیعی رخ می‌دهد و اینکاری ما انجام می‌دهیم الهام گرفته از طبیعت است.»
اما میرزایی، معاون سازمان هواشناسی با این موضوع مخالف است، به گفته او نمی‌توان پیامدهای زیست‌محیطی باروری ابرها را رد کرد.
* و پیامد آخر، بارورسازی ابرها باعث عدم بارش برخی ابرها می‌شود؟
او بر این باور است که حتی امکان دارد باروری برخی از ابرها منجر به عدم بارش آنها شود و این اقدم تاثیر عکس بگذارد.
او در این رابطه گفت: اگر هسته‌هایی که در ابرها وجود دارد به حد کافی باشند، حدی که با رادارهایی تشخیص داده می‌شوند که در ایران وجود ندارد، و ما آنها را بارورسازی کنیم و این‌ها را از حدشان بالاتر ببریم. بارورسازی می‌تواند اثر معکوس داشته باشد. مشکل اینجاست که ما چطور می‌توانیم تشخیص دهیم یک ابر برای بارورسازی مناسب است یا نه؟ چه کسی پاسخگوی این خواهد بود که بدون شناخت به ابری بارورسازی انجام شود؟ اگر این اقدام منجر به کاهش بارش شود چه؟
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
ارسال نظر