بررسی گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد
گذران وقت در عصر کرونا
مرکز آمار ایران چکیده نتایج طرح آمارگیری گذران وقت در زمستان امسال را منتشر کرده است. با توجه به اینکه این اطلاعات در میانه اسفند سال گذشته جمع‌آوری شده، با مقایسه آن با آمار مشابه فصل پاییز می‌توان تغییر الگوی گذران وقت مردم پس از همه‌گیری کرونا را بررسی کرد. بر اساس این داده‌ها، متوسط زمان اشتغال فعالیت‌های مرتبط با مزد در زمستان نسبت به پاییز ۹ دقیقه و متوسط زمان روزانه یادگیری ۲۶ دقیقه کم شده است. در همین مدت، متوسط زمان فعالیت‌های مربوط به رسیدگی و خود مراقبتی ۲۵ دقیقه، و میانگین زمان که صرف فرهنگ، فراغت، مشارکت اجتماعی، و آداب و رسوم دینی شده ۲۳ دقیقه افزایش یافته است. همچنین میانگین زمان روزانه اختصاص داده شده به خدمات خانگی بدون مزد ۲۲ دقیقه افزایش یافته است.
کلیات طرح
طرح آمارگیری گذران وقت با هدف دستیابی به شیوه گذران وقت افراد جامعه، شناخت نوع و مدت زمان فعالیت‌های انجام شده توسط آنها، انجام می‌شود. مرکز آمار نتایج این طرح در زمستان گذشته را در استان‌های آمارگیری شده در دسترس عموم گذاشته است. اجرای این طرح در دومین هفته اسفندماه در نقاط شهری کشور اجرا شد. به دلیل شیوع ویروس کووید-۱۹ این طرح در هفت استان (اردبیل، اصفهان، سمنان، خراسان رضوی، قزوین، کرمان و گیلان) و اعلام وضعیت قرمز در آنها، اجرا نشده است. در این آمارگیری جمع‌آوری اطلاعات خانواری توسط مامور آمارگیر به‌صورت حضوری و اطلاعات فردی توسط افراد خانوار به روش خودتکمیلی انجام شده است.
بیشتر وقت ایرانی‌ها به چه می‌گذرد؟
داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که بیشترین وقت ایرانی‌ها به رسیدگی و خودمراقبتی می‌گذرد. بر این اساس از ۲۴ ساعت شبانه روز، ۱۱ ساعت و ۴۰ دقیقه از زمان شهروندان، به این امر اختصاص داده شده بود. این زمان در پاییز، ۲۵ دقیقه کمتر بود. قابل حدس بود که به دلیل شیوع کرونا در کشور، این بخش از فعالیت‌های روزانه وقت بیشتری را به خود اختصاص دهد. رسیدگی و خودمراقبتی شامل فعالیت‌هایی چون خوابیدن، خوردن و آشامیدن، بهداشت و مراقبت‌های شخصی و افعالی از این دست می‌شود. به‌طور میانگین زنان اندکی بیشتر از مردان، وقت خود را صرف این نوع فعالیت‌ها می‌کنند. تقریبا در هر روز، زنان ۲۳ دقیقه بیشتر از مردان به خودمراقبتی مشغول هستند.
چقدر در روز کار می‌کنند؟
به‌طور متوسط، هر ایرانی ۲ ساعت و ۴۰ دقیقه در روز به «اشتغال و فعالیت‌های مرتبط برای مزد» اختصاص می‌دهد. علت کم بودن این زمان، به این دلیل است که بخش زیادی از افراد در سن کار نیستند و بخش دیگری هم خانه‌دار هستند. در واقع باید دقت کرد که این عدد، میانگین ساعت کار شاغلان ایرانی نیست، بلکه میانگین مدت زمان کار برای هر ایرانی است. زمان ساعت کار ایرانی‌ها در پاییز نسبت به زمستان ۹ دقیقه در روز بیشتر بود. طبق این آمار متوسط زمان روزانه‌ای که به اشتغال و فعالیت‌های مرتبط با مزد اختصاص داده شده برای مردان ۴ ساعت و ۴۶ دقیقه و برای زنان ۳۶ دقیقه بوده است. درواقع این اختلاف به نوعی نسبت مردان و زنان شاغل و مزدبگیر را نشان می‌دهد. این زمان در پاییز ۳۶ دقیقه بود و به این ترتیب کاهش زمان فعالیت‌های مرتبط با اشتغال و کسب درآمد در زنان نیز دیده می‌شود. متوسط زمان اشتغال و فعالیت مربوط به مزد در میان افراد باسواد ۲ ساعت و ۵۴ دقیقه و در میان افراد بی‌سواد ۴۷ دقیقه بوده است. بر اساس داده‌های تفکیک شده بر حسب وضعیت تاهل نیز، متوسط زمان روزانه اشتغال در افراد دارای همسر ۲ ساعت و ۵۱ دقیقه، و در افرادی که از همسر خود جدا شده‌اند ۲ ساعت و ۵۹ دقیقه و در افرادی که هرگز ازدواج نکرده‌اند ۲ ساعت و ۴۳ دقیقه بوده است.
چقدر کالا برای استفاده نهایی خود تولید می‌کنند؟
تولید کالا برای استفاده نهایی شامل فعالیت‌هایی چون کشاورزی، باغبانی، ماهی‌گیری و... می‌شود، البته به شرطی که محصول به دست آمده به فروش نرود و خود فرد آنها را مصرف کند. متوسط زمانی که هر فرد ایرانی به این فعالیت‌ها اختصاص داده در زمستان ۳ دقیقه، و در پاییز ۴ دقیقه بوده است. به نظر می‌رسد که تعطیلی‌های ناشی از همه‌گیری کرونا باعث افزایش تولید خانگی نشده است.
چقدر به فرهنگ، فراغت، رسانه، و ورزش می‌پردازند؟
نتایج طرح نشان می‌دهد که هر ایرانی به‌طور متوسط ۴ ساعت و ۲۹ دقیقه از زمان روزانه خود را به فرهنگ، فراغت، رسانه‌های گروهی، و تمرین‌های ورزشی اختصاص می‌دهد. این زمان در پاییز امسال ۴ ساعت و ۶ دقیقه بود. به نظر می‌رسد که شیوع کرونا و خانه‌نشینی بسیاری از مردم باعث افزایش این زمان شده باشد. بر اساس این آمار، زمان اختصاص داده شده به این فعالیت‌ها برای مردان ۴ ساعت و ۵۴ دقیقه، و برای زنان ۴ ساعت و ۵۰ دقیقه بوده است. با توجه به اینکه متوسط این زمان برای مردان و زنان در پاییز به ترتیب ۴ ساعت و ۱۷ دقیقه و ۳ ساعت و ۵۶ دقیقه بوده، می‌توان گفت که شیوع کرونا زمان اختصاص داده شده به این فعالیت‌ها توسط زنان را بیشتر افزایش داده است.
چقدر معاشرت می‌کنند؟
بر اساس نتایج این طرح، به‌طور متوسط هر ایرانی در زمستان ۹۸ روزانه یک ساعت و ۲۴ دقیقه به معاشرت، ارتباط، مشارکت اجتماعی و آداب و رسوم دینی می‌پردازد. این زمان در پاییز سال گذشته یک ساعت و ۴۶ دقیقه بود. با توجه به خانه‌نشینی بخشی از مردم و بسته شدن مراکز مذهبی پس از همه‌گیری کرونا، می‌توان کاهش اوقات معاشرت و مشارکت اجتماعی و مذهبی در زمستان نسبت به پاییز را معلول خانه‌نشینی‌های پس از همه‌گیری کرونا دانست. نکته جالب اینجاست که متوسط این زمان برای افراد باسواد به‌طور معناداری کمتر از افراد بی‌سواد بوده است. طبق این آمار، هر فرد باسواد به‌طور میانگین ۴ ساعت و ۲۴ دقیقه و هر فرد بی‌سواد به‌طور میانگین یک ساعت و ۵۲ دقیقه به معاشرت، ارتباط، مشارکت اجتماعی و آداب و رسوم دینی اختصاص داده است.
چقدر کار خانه می‌کنند؟
متوسط زمان خدمات خانگی بدون مزد در زمستان سال گذشته ۳ ساعت و ۳ دقیقه بوده که نسبت به پاییز ۲۲ دقیقه افزایش یافته است. میانگین این زمان برای مردان در زمستان ۵۷ دقیقه بوده که نسبت به پاییز تنها ۵ دقیقه بیشتر شده است. اما میانگین این زمان برای زنان در فصل زمستان ۵ ساعت و ۶ دقیقه بوده که نسبت به زمان ۴ ساعت و ۲۶ دقیقه‌ای در پاییز ۴۰ دقیقه افزایش یافته است. به این ترتیب می‌توان گفت که همه‌گیری کرونا و خانه‌نشینی‌های متعاقب آن، به کار خانگی زنان افزوده است.
چقدر یاد می‌گیرند؟
طبق این داده‌ها، یادگیری از فعالیت‌هایی است که نسبت به فعالیت‌های دیگر مدت زمان کمتری به آن اختصاص داده شده است. در زمستان سال گذشته به‌طور متوسط هر ایرانی روزانه ۱۷ دقیقه به یادگیری مشغول بوده است. با توجه به اینکه زمان در پاییز ۴۳ دقیقه بوده، می‌توان تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها را دلیل کاهش این زمان دانست. همچنین بر اساس این آمار در زمستان سال گذشته هر مرد ایرانی به‌طور متوسط ۱۶ دقیقه و هر زن ایرانی به‌طور متوسط ۱۸ دقیقه به فعالیت‌های مربوط به یادگیری اختصاص داده است.
چقدر کار داوطلبانه و بدون مزد انجام می‌دهند؟
در میان فعالیت‌های بررسی شده در این طرح، کار دوطلبانه بدون مزد و کارآموزی کمترین زمان افراد را به خود اختصاص داده است. به‌طور متوسط هر ایرانی در زمستان سال گذشته روزانه ۲ دقیقه به فعالیت بدون مزد و کارآموزی مشغول بوده است. همچنین این تنها فعالیتی است که متوسط زمان اختصاص داده شده به آن نسبت به پاییز تغییری نداشته است.
