سیاه و سفید اشتغال تابستان
مرکز آمار ایران در یک گزارش اعلام کرد نرخ بیکاری در تابستان سال جاری به رقم 9/ 8درصد رسیده است. این رقم در تابستان سال قبل، به میزان 6/ 9درصد بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد نرخ بیکاری نسبت به تابستان سال قبل کاهشی شده است. اما این کاهش نرخ بیکاری هم می‌تواند به دلیل افزایش اشتغال و هم به دلیل کاهش نرخ مشارکت باشد. بررسی‌ها حاکی از آن است که در تابستان سال جاری نسبت به تابستان سال قبل به میزان 514هزار نفر از جمعیت فعال کشور کاسته شده و به جمعیت غیرفعال اضافه شده است. در سوی مقابل آمارها نشان می‌دهد میزان اشتغال در تابستان سال جاری نسبت به سال قبل به میزان 373هزار نفر افزایش یافته است.
سهم زنان از این افزایش حدود 114هزار نفر و سهم مردان به میزان 259هزار نفر بوده است. میزان مشارکت اقتصادی در تابستان سال قبل به میزان 1/ 41درصد بوده که این رقم در تابستان سال جاری به 41درصد رسیده است. البته نکته قابل‌توجه اینکه نرخ مشارکت زنان در تابستان در سال جاری نسبت به سال قبل افزایشی شده است. نرخ مشارکت نشان می‌دهد چه درصدی از جمعیت مشمول سن کار، از نظر اقتصادی فعال (شاغل یا در جست‌وجوی کار) هستند. نکته قابل‌توجه این است که نرخ مشارکت زنان در ایران نسبت به سایر کشورها پایین‌تر بوده، به نحوی که این رقم در کشورهای توسعه‌یافته برای زنان بالای 50درصد گزارش می‌شود. نتایج طرح آمارگیری نیروی کار تابستان ١٤٠١ منتشر شد. بررسی نرخ بیکاری افراد ١٥ساله و بیشتر نشان می‌دهد 9/ 8درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار) بیکار بوده‌اند.
بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که این شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال قبل ( تابستان ١٤٠٠)، 7/ 0درصد کاهش یافته است. جمعیت شاغلان ١٥ساله و بیشتر در این فصل ٢٣میلیون و ٧٧٩هزار نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل ٣٧٤هزار نفر افزایش داشته است. بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد در تابستان ١٤٠١، بخش خدمات با 4/ 50درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخش‌های صنعت با 8/ 33درصد و کشاورزی با 8/ 15درصد قرار دارند. به جمعیت حاضر در سن کار که مایل به کار کردن هستند یا به عبارت دقیق‌تر در چند هفته گذشته جویای شغل بوده‌اند نسبت به کل جمعیت کار، نرخ مشارکت اقتصادی می‌گویند. افراد حاضر در این جمعیت می‌توانند بیکار یا شاغل باشند، مهم تمایل به کار کردن است.
به نسبتی از جمعیت فعال اقتصادی که نتوانسته‌اند شغلی پیدا کنند، نرخ بیکاری گفته می‌شود. پس بر این اساس نرخ بیکاری بر مبنای کل جمعیت بیکار محاسبه نمی‌شود، بلکه کسانی که جویای یافتن شغل هستند مورد محاسبه قرار می‌گیرند. به عنوان مثال کسی که یک سال پیش دنبال شغل بوده ولی به علت نا‌امیدی از یافتن شغل، دیگر دنبال آن نیست، جزو جمعیت بیکار محسوب نمی‌شود و در نرخ بیکاری نیز گنجانده نمی‌شود. نرخ بیکاری و نرخ مشارکت اقتصادی از مهم‌ترین شاخص‌ها در اقتصاد کلان محسوب می‌شوند که بررسی روند آن‌ها می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را از سایر متغیرهای اقتصادی نیز به ما دهد. بررسی نرخ بیکاری به‌تنهایی می‌تواند گمراه‌کننده و خطا باشد؛ از همین رو برای دقت علمی بالاتر همواره باید تغییرات نرخ بیکاری در کنار تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی بررسی شود.
بر اساس آمارهای دیگر، نرخ بیکاری جوانان ١٥ تا ٢٤ساله حاکی از آن است که ٢٣درصد از فعالان این گروه سنی در تابستان ١٤٠١ بیکار بوده‌اند. بررسی تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (تابستان ١٤٠٠) 7/ 2درصد کاهش یافته است. بررسی‌ها حاکی از آن است که میزان بیکاری جوانان این گروه سنی در تابستان سال جاری به رقم 593هزار نفر رسیده که نسبت به سال قبل 37هزار نفر کمتر بوده است. با اینکه به نظر می‌رسد میزان بیکاری جمعیت جوان کمتر شده است، اما همچنان نرخ بالای بیکاری در مقایسه با کل کشور یکی از دغدغه‌ها محسوب می‌شود. همچنین بررسی نرخ بیکاری گروه سنی ١٨ تا ٣٥ساله نیز نشان می‌دهد در تابستان ١٤٠١، 2/ 16درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده‌اند.
این در حالی است که تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد این نرخ نسبت به تابستان ١٤٠٠، به میزان 4/ 1درصد کاهش یافته است. بررسی سهم جمعیت ١٥ساله و بیشتر دارای اشتغال ناقص نشان می‌دهد در تابستان ١٤٠١، 2/ 9درصد جمعیت شاغل، به دلایل اقتصادی (فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیشتر و...) کمتر از ٤٤ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند. این در حالی است که 6/ 39درصد از شاغلان ١٥ساله و بیشتر، ٤٩ ساعت و بیشتر در هفته کار کرده‌اند.
