پژوهشکده آمار بررسی کرد
عوارض کرونایی کسبوکارها
در این ایام اغلب کسب‌و‌کارهای مورد بررسی در مواردی نظیر پرداخت حقوق و دستمزد و همچنین پرداخت وام‌‌‌های خود با چالش مواجه شدند. به همین دلیل مهم‌ترین راهکارها برای مواجهه با مشکلات مالی دریافت وام از بانک‌های تجاری یا شرکت‌های مالی بوده است. از سوی دیگر کسبوکارها سعی کردند با روی آوردن به فروش اینترنتی و همچنین اعمال تخفیف تا حدودی محدودیت‌های به وجود آمده را جبران کنند. از آنجا که چنین امکانی بیشتر در مورد کسب‌و‌کارهای کوچک صدق می‌کرد، در نهایت شرایط مساعد کسبوکارها در ماههای ابتدایی همه‌گیری ویروس کرونا موجب شد تا نگاه‌‌‌ها به دولت معطوف شود. در این ایام بیشترین درخواست‌‌‌های بخش‌‌‌های مختلف اقتصادی از دولت، تامین سرمایه درگردش از طریق اعطای وام با سود پایین، معافیت مالیاتی در زمان اپیدمی و کاهش هزینه‌‌‌های تولید از طریق کاهش هزینه حامل‌‌‌‌‌‌های انرژی بوده است. پژوهشکده آمار در گزارش« تاثیر ویروس کرونا بر کسب‌و‌کارهای ایرانی» به بررسی ابعاد مختلف این مساله پرداخته است.
ویروس رکود اقتصادی
به اعتقاد کارشناسان اقتصادی، ریسک ویروس کرونا به حدی است که می‌توان آن را دلیلی برای وقوع رکود جهانی دانست. اثرگذاری شیوع ویروس کرونا بر کسب‌و‌کارهای ایرانی با نظرسنجی از برخی فعالان اقتصادی به‌خوبی نشان می‌دهد تحت اثر شیوع این ویروس و اعمال برخی راهکارها در جهت کنترل شیوع آن، به‌خصوص ماههای ابتدایی برخی از فعالیت‌‌‌های اقتصادی با ظرفیت کمتر فعالیت کرده و برخی نیز مجبور به تعدیل شده‌‌‌اند؛ این روند با کاهش اجرای محدودیت‌ها در ماههای بعدی کمتر شد. همچنین میزان فروش، تولید، جریان نقدینگی و وضعیت اشتغال کسب‌و‌کارهای اقتصادی با شیوع ویروس دستخوش تغییر منفی شدند به طوری که از میزان فروش، تولید و جریان نقدینگی در هر سه بخش اقتصادی کاسته شد و برخی از نیروی انسانی این کسبوکارها یا مورد تعدیل قرار گرفتند یا دچار دورکاری و غیبت شدند که نشان‌دهنده تاثیر منفی بر اشتغال است. قیمت‌ها نیز در این دوران از اثر کرونا به دور نبوده‌‌‌اند. یکی از عواملی که بر تغییرات قیمت در این محدوده زمانی می‌تواند بر قیمت کالاها و خدمات اثربگذارد تغییر قیمت مواد اولیه است.
راه‌‌‌حلی به نام دریافت وام
همزمان با شیوع ویروس کرونا محدودیت‌های ایجادشده توسط دولت، کسبوکارها را تحت‌تاثیر قرار داد. نظر‌سنجی‌‌‌های صورت گرفته در زمینه زمان موردنیاز کسبوکارها برای بازگشت به شرایط عادی بیانگر آن است که 76درصد از کسبوکارها به زمانی بیش از 3 ماه برای بازگشت به شرایط عادی کسب‌و‌کارشان نیاز داشتند. همچنین تغییرات قیمتی در بخش‌‌‌های مختلف کسب‌و‌کار بیش از همه تحت‌تاثیر تغییر تقاضا و تغییر قیمت تامین مواد اولیه بوده است. در این ایام اغلب کسب‌و‌کارهای مورد بررسی در مواردی نظیر پرداخت حقوق و دستمزد و همچنین پرداخت وام‌‌‌های خود با چالش مواجه شدند.
به همین دلیل مهم‌ترین راهکارها برای مواجهه با مشکلات مالی دریافت وام از بانک‌های تجاری یا شرکت‌های مالی بوده است. از سوی دیگر کسبوکارها سعی کردند با روی آوردن به فروش اینترنتی و همچنین اعمال تخفیف تا حدودی محدودیت‌های به وجود آمده را جبران کنند. از آنجا که چنین امکانی بیشتر در مورد کسب‌و‌کارهای کوچک صدق می‌کرد، در نهایت شرایط مساعد کسبوکارها در ماههای ابتدایی همه‌گیری ویروس کرونا موجب شد نگاه‌‌‌ها به دولت معطوف شود. در این ایام بیشترین درخواست‌‌‌های بخش‌‌‌های مختلف اقتصادی از دولت، تامین سرمایه درگردش از طریق اعطای وام با سود پایین، معافیت مالیاتی در زمان اپیدمی و کاهش هزینه‌‌‌های تولید از طریق کاهش هزینه حامل‌‌‌‌‌‌های انرژی بوده است.
تصویر دورکاری و تعدیل
پژوهش مذکور درباره میزان فعالیت کل کسب‌و‌کارهای اقتصادی در زمان شیوع کرونا در اسفند سال 1398 و بهار 1399است. بر اساس نتایج این طرح 38درصد کسبوکارها بر اثر کرونا در اسفند و فروردین فعالیتی نداشته‌‌‌اند که این مقدار در اردیبهشت به 21درصد رسیده است و در مقایسه با ماههای اسفند و فروردین فعالیت کسبوکارها در اردیبهشت 17درصد افزایش داشته است. همچنین 22درصد از کسبوکارها در اسفند و فروردین با تمام ظرفیت به فعالیت خود ادامه داده‌‌‌اند که با افزایش 12درصدی به 34درصد در اردیبهشت ماه رسیده است.
همچنین 40درصد مابقی نمونه‌‌‌ها با حجمی کمتر از ظرفیت کامل در اسفند و فروردین فعالیت داشته‌‌‌اند که این عدد در اردیبهشت ماه به 45درصد رسیده است که حاکی از افزایش تعداد فعالیت کسبوکارها با حجمی کمتر از ظرفیت کامل است. بیشترین تاثیر کرونا بر جنبه‌‌‌های مختلف فعالیت کسب‌و‌کارهای اقتصادی در کل بر اساس نتایج این‌گونه است که میزان فروش با 8/ 48درصد در اسفند و فروردین 7/ 45درصد در اردیبهشت بیشترین تاثیرپذیری را داشته است. گزینه‌‌‌های جریان نقدینگی، نیروی انسانی، مقدار تولید شده و میزان پس‌انداز به ترتیب در رتبه‌‌‌های بعدی تاثیرپذیری از کرونا قرار دارد.
این گزارش بیان می‌کند در جنبه‌‌‌های مختلف فعالیت کسب و کارهای اقتصادی، بخش خدمات با میزان فروش 1/ 41درصدی در اسفند و فروردین و 8/ 37درصد در اردیبهشت بیشترین تاثیرپذیری را داشته است. بخش صنعت و معدن با میزان فروش 9/ 45درصدی در اسفند و فروردین و فروش 4/ 44درصدی در اردیبهشت بیشترین تاثیرپذیری از شرایط کرونایی را داشته‌‌‌اند. بخش کشاورزی با میزان فروش 8/ 69درصدی در اسفند و فروردین و فروش 6/ 56درصدی در اردیبهشت بیشترین تاثیرپذیری را داشته است. شیوع کرونا در کسبوکارها تاثیر بسزایی داشته است. برای مثال بسیاری از افراد دورکار و برخی تعدیل شدند.
بررسی این گزارش بیانگر آن است که 30درصد از کل بخش‌‌‌های کسبوکارها در اسفند و فروردین حداقل یک نفر را تعدیل کرده‌‌‌‌‌‌اند و در اردیبهشت در 7درصد مشاغل حداقل یک نفر تعدیل شده است. علاوه بر این، در بازه زمانی اسفند و فروردین، از 25درصد بخش‌‌‌های کسب‌و‌کار حداقل یک نفر از دورکاری استفاده کرده است. در ماههای اسفند و فروردین 8/ 15 از کل کسبوکارها و در 9/ 3درصد از کسبوکارها حداقل یک نفر غایب موقت بوده‌‌‌اند.
