تغییر نرخ سود بانکی به‌تنهایی چاره ساز نیست
در ماه‌های گذشته بسیاری از کشور‌های جهان اقدام به افزایش نرخ بهره بانکی کرده‌اند. در اکثر اقتصاد‌ها به نرخ تورم به‌عنوان یک پدیده پولی نگاه کرده و معتقدند میزان تقاضا نسبت به کالا‌های موجود در اقتصاد افزایش یافته است و افزایش نرخ بهره می‌تواند سطح تقاضا را کاهش دهد. اما شرایط اقتصادی ایران از نظر برخی از کارشناسان متفاوت است؛ به‌عنوان‌مثال نرخ تورم در سال ۲۰۲۲ برای کشور آرژانتین بیش از ۹۰درصد بوده است و تعیین نرخ بهره بانکی ۷۰درصدی هم نتوانسته است از رشد تورم جلوگیری کند. بنابراین، بسیاری از فعالان اقتصادی و کارشناسان می‌گویند تغییر نرخ بهره و افزایش آن به‌تنهایی نمی‌تواند موجب تغییروتحول اقتصاد ایران شود و باعث کاهش تورم و دیگر متغیرهای پولی مانند نقدینگی شود. از همین رو، میثم مهرپور، کارشناس اقتصادی، در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم، در رابطه با تاثیر تغییر نرخ سود بانکی در بهمن‌ماه در کنترل نقدینگی گفت: برای مهار یا کاهش حجم پول یا نقدینگی در جامعه باید هم‌زمان عرضه و تقاضا را کاهش داد؛ چراکه صرف کاهش عرضه پول یا کنترل نقدینگی بدون تغییر در تقاضا نه‌تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه مسائل جدیدی را هم در اقتصاد به وجود میاورد.
تغییر نرخ سود بانکی در کنترل نقدینگی موثر است؟
مهرپور با بیان اینکه تغییر نرخ بانکی در کنترل نقدینگی موثر است، اما به‌تنهایی چاره‌ساز نیست، عنوان کرد: برای کاهش تقاضای پول باید چند اقدام به‌صورت توامان انجام شود؛ از جمله اینکه با بالابردن نرخ بهره یا سود قیمت پول را گران کرد تا تقاضای آن کاهش یابد.
راهکاری برای مدیریت بهتر عرضه و تقاضای پولی
او دومین راهکار را جلوگیری از افزایش هزینه‌ها خواند و تصریح کرد: دولت برای مهار نقدینگی باید جلوی هر تصمیمی را که موجب افزایش هزینه می‌شود بگیرد؛ چراکه نمی‌توان با افزایش هزینه حجم پول را کنترل کرد. این کارشناس اقتصادی با اشاره به سهمیه‌بندی تقاضای پول تشریح کرد: یکی از مطمئن‌ترین راه‌ها برای جلوگیری از افزایش عرضه پول، کنترل پایه پولی است. همان‌گونه که در مبانی نظری اقتصاد گفته شده تغییرات نرخ بهره در کنترل پایه پولی موثر است.
نقش بانک‌های دولتی و خصوصی در خلق نقدینگی
مهرپور با بیان اینکه فلسفه بانک دولتی با خصوصی متفاوت است، گفت: تمام بار اعمال سیاست مکمل تسهیلات تکلیفی به دوش بانک‌های دولتی بزرگ است، درحالی‌که تبعات خلق نقدینگی در بانک‌های خصوصی نیز وجود دارد؛ اما امتیاز استفاده از آن تنها برای بانک‌هاست و کمترین خدماتی را به عموم جامعه نمی‌دهند.
تعدد بانک‌ها با کارکرد یکسان اشتباه است
به گفته این کارشناس اقتصادی، در‌حال‌حاضر بیش از ۳۰ بانک با کارکرد تجاری یکسان وجود دارد، درحالی‌که فلسفه تاسیس و پیدایش موسسات مالی و بانک‌های خصوصی در ایران ایجاد رقابت در نظام بانکی است؛ بنابراین تعدد بانک‌ها با کارکرد یکسان اشتباه است. او ادامه داد: بانک‌ها باید به سمت توسعه‌یافتگی و تخصصی‌شدن حرکت کنند. همان‌گونه که رئیس‌کل بانک مرکزی در صحبت‌های خود از آن دفاع کرده، تخصصی‌کردن بانک‌ها باید پیگیری شود؛ حتی زمانی که فرزین در بانک ملی بود به دنبال تخصصی‌کردن شعب بانک بود.مهرپور با بیان اینکه ریشه‌های افزایش نقدینگی به چند موضوع خاص محدود نشده و ریشه در فضای اقتصاد کلان کشور دارد، گفت: مساله نقدینگی در حال حاضر منفی است؛ ولی در شرایط اقتصاد پویا و سالم فرصت محسوب می‌شود؛ یعنی نقدینگی در کنار تبعاتی که دارد در شرایطی می‌تواند مزایایی برای اقتصاد ایران داشته باشد.
