قیمت مواد اولیه، فلزات گرانبها و انرژی در سال جاری به کدام سو می‌رود؟
چشم‌‌‌انداز کامودیتی‌ها در ۲۰۲۵
با وجود این مساله پیش‌بینی در علوم ریاضی و آمار طی یک قرن گذشته توسعه یافته و با توسعه علوم کامپیوتر در دو دهه گذشته و توسعه هوش مصنوعی در سال‌های اخیر، سه رکن اصلی پیش‌بینی رویدادها (دسترسی به اطلاعات و داده‌‌‌های گسترده، توسعه علوم ریاضی و آمار کاربردی در علوم انسانی برای ایجاد ارتباط بین رویدادها و خلق ماشین یادگیرنده با ضریب هوشی فوق‌‌‌العاده برای سازمان‌‌‌دهی روابط بین داده‌‌‌ها بر اساس زبان ریاضی و آمار- کدهای برنامه‌‌‌نویسی) تکمیل شد. در این راستا توسعه رشته‌‌‌های بین‌‌‌رشته‌ای (نظیر علوم داده) در حوزه آکادمیک، خلق کسب‌و‌کارها و استارت‌آپ‌‌‌های هوشمند برای ارائه خدمات در این عرصه به بخش خصوصی و توسعه دپارتمان‌‌‌های آینده‌پژوهشی در نهادهای عمومی-دولتی و شرکت‌های بزرگ ثمره این بعد از فلسفه «پیش‌بینی» است.
با این مقدمه در این گزارش تلاش میشود با استفاده از سه رکن اصلی اشاره‌شده، به پیش‌بینی قیمت جهانی کامودیتی‌ها در سال ۲۰۲۵ پرداخته شود. پیش از ارائه اعداد لازم است که شرایط کلی اقتصاد جهانی و بازارها در سال ۲۰۲۵ بررسی شود. آنچه مسلم است سیاستهای تجاری دولت ترامپ، مهم‌ترین عامل تاثیرگذار بر قیمت‌های جهانی خواهد بود. گزارش‌‌‌های منتشرشده از چشم‌‌‌انداز اقتصاد جهانی در سال ۲۰۲۵ توسط نهادهای بین‌المللی (بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول) با تاثیرپذیری از این سیاست‌‌‌ها، افق روشنی را تداعی نمی‌‌‌کند. در آسیا، اگرچه در سال ۲۰۲۴، سیاستهای انبساطی دولت چین، تا حدودی توانست موجب بهبود رشد اقتصادی این کشور شود، اما بحران بخش املاک و مستغلات کماکان پابرجاست و نرخ تورم پایین به‌ویژه بخش تولیدکننده در این کشور، از انگیزه سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی کاسته است.
کما‌اینکه آغاز جنگ تعرفهای آمریکا با چین، آسیب جدی به اقتصاد این کشور به‌ویژه بخش کامودیتی‌‌‌محور که اغلب صادراتی است، خواهد زد. ژاپن، دیگر غول آسیای شرقی، در سال‌های اخیر از دوران طلایی خود فاصله گرفته و فاصله خود را با برخی کشورهای نوظهور نظیر هند کم کرده است. در اروپا، جنگ اوکراین و تهدیدهای روسیه، سایه سنگینی بر اقتصاد این منطقه افکنده و فشارهای جدید از سوی دولت آمریکا برای تحمیل هزینه‌‌‌های ناخواسته به‌ویژه در حوزه تجارت خارجی در کنار افت محسوس تقاضا برای کالا و خدمات (به‌دلیل تغییر سبک زندگی و الگوی مصرف شهروندان اروپایی پس از کابوس کرونا)، چشم‌‌‌انداز روشنی از تحرک رشد اقتصادی این منطقه و خلاصی از رکود اقتصادی سه سال گذشته، تداعی نمی‌‌‌کند. در سایر نقاط جهان، تشدید تغییرات اقلیمی و گسترش خشکسالی‌‌‌ها به‌ویژه در آفریقا و آمریکای لاتین و افزایش نارضایتی‌ها که همراه با برخی کودتاها و شورش‌‌‌های مردمی و شبه‌‌‌نظامیان بوده، شرایط زیست در برخی از این مناطق را با تهدیدهای جدی همراه می‌کند. در میان همسایگان ایالات متحده آمریکا، کشورهایی نظیر کانادا و مکزیک به شدت تحت‌تاثیر فشارهای تعرفهای و بدعهدی همسایه ثروتمند خود (خروج از توافق‌نامه‌‌‌های تجاری) قرار دارند.
در آمریکا نیز فشارهای تورمی ناشی از تعرفه‌‌‌های این کشور بر واردات کالاها و پیامدهای اقدامات تلافی‌‌‌جویانه سایر کشورها، طبعا موجب فشار بر قشر ضعیف و افزایش ثروت گروه‌‌‌های درآمدی بالا به‌ویژه شرکت‌های فعال در حوزه انرژی و فلزات خواهد بود. در نگاه کلان به اقتصاد جهانی نیز، لازم به ذکر است که پایداری تورم بالا مانع از تداوم سیاست کاهش نرخ بهره از سوی بانک‌های مرکزی و میراث کرونا برای دولت‌‌‌ها (بدهی بالای دولتی) مانع از اجرای محسوس سیاستهای انبساط مالی برای نجات اقتصادها خواهد شد.
با این شرح، در مجموع اقتصاد و بازارهای جهانی در سال 2025 در سایه سیاستهای تعرفهای آمریکا، چشم‌‌‌انداز مطلوبی نخواهند داشت. اعمال تعرفه 25 درصدی بر واردات کالا از مکزیک و کانادا، تعرفه 10 درصدی بر کالاهای چینی و تعرفه 25 درصدی بر واردات آلومینیوم و فولاد از اولین ماه حضور ترامپ در کاخ سفید است. مشابه این تعرفه‌‌‌ها در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ به‌ویژه تعرفه بر آلومینیوم و فولاد در مارس 2018 اعمال شد و البته مطالعات محدودی به بررسی تاثیر این تعرفه‌‌‌ها بر بازارهای جهانی کامودیتی پرداختند. یکی از این مطالعات، مقاله دکتر مهدی ذوالفقاری استاد اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس بود که نتایج یافته‌‌‌های این پژوهشگر 1 در ژورنال آمریکایی Resources Policy در ژوئیه 2023 چاپ شد. در این مطالعه به بررسی تاثیر تعرفه‌‌‌های آلومینیوم و فولاد بر شاخص قیمت جهانی آنها پرداخته شد که همان‌طور که در نمودار مشاهده میشود اعمال این سیاست موجب کاهش قیمت جهانی فلزات یادشده بود.
1- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0301420723005871#preview-section-cited-by
* مدیر مطالعات اقتصادی و سرمایه‌گذاری
