آمارهای مسیریاب ایرانی از رفت و آمد ایرانیان در اسفند و فروردین
نشانی «نشان» از تردد شهروندان
اعلام روزانه آمار مربوط به مبتلایان و قربانیان، درست مثل ناقوس مرگ در گوش‌مان زنگ می‌زد که بوی بهار در کوچه‌های شهر پیچید تا داغ دلمان تازه شود. برای ما که سرمای زمستان را به امید آغوش سبز بهار پشت‌سر گذاشته بودیم تا به رسم هر سال تعطیلات نوروزی را در کنار هم و در سفر بگذرانیم، خانه‌نشینی و قرنطینه نامانوس‌‌ترین واژه‌ها بودند، با این همه چاره‌ای نبود جز خلوت‌گزینی و تماشای دلبری‌های بهار از پشت پنجره‌های کوچک. با این اوصاف بود که جاده‌ها هم به‌رسم هر سال، در آخرین هفته و روزهای سال میزبان مسافران نوروزی نبودند و حتی در روزهای تعطیلات هم تنهاترین روزهایشان را گذراندند. به همین بهانه سرویس نقشه و مسیریاب «نشان» رصد سفرهای بین شهری را از روز بیست و سوم اسفند ماه و در هفته آخر سال آغاز کرد تا کاهش احتمالی سفرهای نوروزی را به شکلی دقیق‌تر بررسی کند. این بررسی تا پایان روز بیستم فروردین ماه و بر اساس داده‌های ترافیکی و گزارش‌های ثبت شده کاربران‌نشان که تعدادشان به بیش از چهار و نیم میلیون نفر می‌رسد، انجام شده است. از آنجایی که اغلب کاربران‌نشان در شهرهای بزرگ مانند تهران، مشهد، رشت، تبریز، اصفهان و... هستند، تحلیل بهتر سفرهای بین شهری و میزان رفت و آمد به مکان‌های پرتردد امکان‌پذیر شده است. طبیعتا این تحلیل بر اساس مبدا و مقصد سفر کاربران بوده است و مبنای مورد استفاده برای داده‌کاوی هم کاربرانی بوده‌اند که در جاده‌ها به وسیله نشان مسیریابی کرده‌اند. البته روابط عمومی نقشه و مسیریاب نشان تاکید کرده است از آنجایی که برای استفاده از سرویس نشان الزامی به ورود به حساب کاربری نیست، هیچ اطلاعات هویتی از کاربران در اختیار این اپلیکیشن قرار نمی‌گیرد.
مسافران خانه‌نشین
بالا رفتن منحنی شیوع ویروس کرونا در کشور به گواه آمار، نشان می‌داد که خانه نشینی تنها اتفاقی است که می‌توانیم به‌طور قطعی برای روزهای عید متصور باشیم. با این اوصاف بود که چمدا‌ن‌ها همچنان خاک خوردند و جاده‌ها مسافران بسیار کمتری را نسبت به نوروز گذشته، به خود دیدند. بررسی‌های نشان از کاهش ۷۱ درصدی مسافرت بین شهری در سراسر کشور نسبت به تعطیلات نوروز گذشته خبر می‌دهد. جالب است بدانید که کمترین کاهش سفرهای بین شهری مربوط به روز بیست و پنجم اسفند ماه است که با این حال نسبت به همین روز در سال گذشته، کاهش ۳۶ درصدی را به ثبت رسانده است. روند کاهش مسافرت‌ها اما با نزدیک شدن به پایان تعطیلات شدت گرفت و در نهایت در روز سیزدهم فروردین ماه به اوج خود رسید که در مقایسه با سال گذشته تا ۸۴ درصد کاهش داشته است. در واقع موج دوم کاهش سفرها در هفته دوم تعطیلات نوروز و روز هشتم فروردین ماه آغاز شد؛ زمانی که طرح فاصله‌گذاری اجتماعی برای اولین‌بار مطرح شد تا محدودیت‌های جدی‌تری برای رفت و آمدها اعمال شود.
با این همه بررسی نشان از سفرهای بین شهری در ۹ محور اصلی و پررفت و آمد کشور شامل کرج- رشت، کرج- تبریز، کرج- چالوس، اصفهان- یزد، اصفهان- شیراز، تهران- قم، مشهد- تهران، تهران- همدان و مشهد- بابلسر، چشم‌انداز شفاف‌‌تری در این زمینه ایجاد خواهد کرد. این بررسی که در بازه زمانی بیست و سوم اسفند ماه سال گذشته تا شانزدهم فروردین ماه امسال انجام شده است، نشان می‌دهد که محور اصفهان- یزد با ۸۹ درصد، بیشترین میزان کاهش سفر را نسبت به تعطیلات نوروز سال گذشته تجربه کرده است. بعد از آن به ترتیب کرج- چالوس با ۸۸ درصد و اصفهان- شیراز با ۸۶ درصد بیشترین کاهش سفر را داشته‌اند. این در حالی است که سفرهای انجام شده در محور تهران- همدان با ۵۹ درصد کمترین کاهش را در مقایسه با نوروز سال گذشته داشته و شاید دلیل آن پایین بودن آمار مبتلایان به کرونا در همدان بوده باشد.
حداکثر فاصله با ویروس
وقتی کرونا به ایران رسید، کسی فکرش را هم نمی‌کرد که با چنین سرعتی بر روند زندگی روزمره و تعاملات اجتماعی مردم اثر بگذارد. تلاش مردم برای ماندن در خانه‌ها و رعایت طرح فاصله گذاری اجتماعی نشان از نگرانی جدی آنها از ابتلا به این ویروس عجیب و ناسازگار دارد. بر اساس گزارش نشان، در فاصله بیستم اسفند ماه گذشته تا بیستم فروردین سال جدید میزان مراجعه و مسیریابی به مقاصد پرتردد در شهرهای بزرگ کشور تا حد قابل‌توجهی کاهش داشته است.
این بررسی‌ها نشان می‌دهد که مسیریابی به سمت دو فرودگاه مهم و شلوغ کشور یعنی تهران و مشهد، نسبت به بهمن ماه سال گذشته کاهش ۵۸ درصدی داشته و این روند کاهش در تعطیلات نوروز به حداکثر خودش رسیده است. با این حال مساجد و ادارات و سازمان‌ها در سراسر کشور به ترتیب با ۷۹ و ۷۷ درصد کاهش، کمترین میزان تردد را در این مدت داشته‌اند. بعد از آنها به ترتیب رستوران‌ها و کافی شاپ‌ها با ۷۴ درصد، بانک‌ها و خودپردازها ۶۲ درصد، مراکز خدمات درمانی ۶۰ درصد، مراکز حمل و نقل شهری ۵۸ درصد، پارک‌ها ۵۴ درصد، فروشگاه‌های مواد غذایی ۵۲ درصد، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و میادین میوه و تره‌بار ۵۱ درصد و جایگاه‌های سوخت با ۴۹ درصد، بیشترین کاهش مراجعه را در این دوره زمانی و در مقایسه با بهمن ماه سال گذشته داشته‌اند.
مراکز درمانی شلوغ به لطف ویروس سمج
شهرهای بزرگ کشور که طبیعتا بیشترین و متمرکزترین جمعیت را در خودشان جا داده‌اند، معیار خوبی برای سنجش میزان رعایت طرح فاصله‌گذاری اجتماعی هستند. درست به همین دلیل هم هست که نقشه و مسیریاب نشان به بررسی تعاملات اجتماعی و رفت و آمد مردم در هشت کلان‌شهر تهران، مشهد، رشت، تبریز، اصفهان، قم، شیراز و کرج پرداخته است تا تصویر بهتری از شرایط کرونایی حاکم بر این شهرها در تعطیلات نوروزی داشته باشیم.
همانطور که انتظار می‌رود وضعیت پایتخت در این روزها آینه‌ای از شرایط حاکم بر کشور است و به همین علت آمار مربوط به رفت و آمد پایتخت‌نشینان شباهت زیادی به آمار کل کشور دارد. در تهران هم مساجد، ادارات و سازمان‌ها و رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌ها به ترتیب با ۷۸ درصد، ۷۷ درصد و ۷۰ درصد بیشترین کاهش مسیریابی را نسبت به بهمن ماه گذشته به ثبت رسانده‌اند. نکته جالب توجه اما این است که پرترددترین نقاط تهران در این بازه زمانی، مراکز ارائه دهنده خدمات درمانی بوده‌اند که مراجعه به آنها نسبت به بهمن ماه گذشته کاهش ۴۶ درصدی داشته‌اند. با این همه میزان مراجعه به مراکز درمانی در طول تعطیلات نوروزی کاهش معناداری پیدا کرده است. در نهایت بانک‌ها و خودپردازها با ۶۲درصد، فرودگاه مهرآباد با ۵۹ درصد، حمل و نقل شهری با ۵۷ درصد، جایگاه‌های سوخت با ۵۳ درصد، پارک‌ها و فروشگاه‌های مواد غذایی هر دو با ۵۲ درصد و هایپرمارکت‌ها با ۵۱درصد، دیگر نقاط پرترددی بوده‌اند که در این مدت بیشترین کاهش مراجعات را داشته‌اند.
در مشهد اما حرم مطهر رضوی با کاهش ۹۳درصدی مراجعه نسبت به بهمن ماه گذشته، کم رفت و آمدترین نقطه این شهر بوده است. بعد از آن به ترتیب مساجد با ۸۲ درصد، ادارات و سازمان‌ها با ۸۰ درصد و رستوران‌ها و کافی شاپ‌ها با ۷۴ درصد بیشترین کاهش مراجعات را داشته‌اند. در مقابل جایگاه‌های سوخت و مراکز درمانی به ترتیب با ۳۱ درصد و ۴۴ درصد کاهش، پرترددترین نقاط شهر مشهد در فاصله بیستم اسفند ماه گذشته تا بیستم فروردین ماه امسال بوده‌اند.
در شهر اصفهان هم شرایط نسبتا مشابهی حاکم بوده است و مساجد، ادارات و سازمان‌ها و رستوران‌ها به ترتیب با ۸۳درصد، ۷۷ درصد و ۷۴ درصد کاهش، کم ترددترین نقاط بوده‌اند. در مقابل جایگاه‌های سوخت با ۵۱ درصد، مراکز درمانی با ۵۲ درصد و هایپرمارکت‌ها با ۵۳ درصد کاهش، پرترددترین نقاط مراجعه شهروندان اصفهانی در این مدت بوده‌اند.
در شهر کرج اما گویا به‌طور کلی میزان تردد و جابه‌جایی شهروندان در این مدت کاهش کمتری را نسبت به دیگر شهرهای بزرگ داشته است. با این حال در این شهر هم مساجد، ادارت و سازمان‌ها و رستوران‌ها به ترتیب با ۷۵درصد، ۷۳ درصد و ۶۵ درصد، کم ترددترین نقاط بوده‌اند. با این حال اما میزان مراجعه به مراکز درمانی و مراکز خرید همچنان بالا بوده است. بر اساس گزارش نشان، مراکز درمانی با ۳۸ درصد، هایپرمارکت‌ها با ۳۹ درصد و فروشگاه‌های مواد غذایی با ۴۴ درصد کاهش، مراکز پرتردد شهروندان کرجی در این بازه زمانی نسبت به بهمن ماه گذشته بوده‌اند.
این آمارها نشان می‌دهند میزان تردد در شهر قم که کانون اولیه شیوع ویروس کرونا در کشور بود، به طرز چشمگیری کاهش پیدا کرده است. با این اوصاف در این شهر هم مساجد، ادارت و سازمان‌ها و رستوران‌ها با ۸۰ درصد، ۷۶ درصد و ۶۸ درصد کاهش، کمترین میزان مراجعات را داشته‌اند. در مقابل اما بیشترین مسیریابی‌ها در این شهر به ترتیب مربوط به جایگاه‌های سوخت با ۴۱ درصد، هایپرمارکت‌ها با ۴۱ درصد و مراکز درمانی با ۴۷ درصد کاهش، بوده است.
در شیراز هم وضعیت مشابهی حاکم بوده است. این آمارها نشان می‌دهد میزان مراجعه به جایگاه‌های سوخت، مراکز درمانی و هایپرمارکت‌ها به ترتیب با ۵۳ درصد، ۵۶درصد و ۵۷ درصد کاهش، بیشتر بوده است. در مقابل اما مساجد، ادارات و سازمان‌ها و رستوران‌ها به ترتیب با ۸۶ درصد، ۸۳ درصد و ۸۲ درصد کاهش، کم ترددترین نقاط شهر شیراز در این دوره زمانی بوده‌اند.
مردم تبریز هم رفتار مشابهی در رعایت طرح فاصله‌گذاری اجتماعی داشته‌اند. در این شهر هم مساجد با ۷۶ درصد، ادارات و سازمان‌ها با ۶۸ درصد و رستوران‌ها با ۶۷درصد کاهش، کمترین میزان مسیریابی و مراجعه را به خودشان اختصاص داده‌اند. با این وجود، مراکز درمانی با ۳۹ درصد، جایگاه‌های سوخت با ۴۱درصد و فروشگاه‌های مواد غذایی با ۴۲ درصد کاهش، همچنان پرتردد بوده‌اند.
در شهر رشت اما مراکز درمانی با ۳۷ درصد، جایگاه‌های سوخت، هایپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های مواد غذایی هر سه با ۴۵ درصد کاهش، شلوغ‌ترین نقاط بوده‌اند. بیشترین کاهش میزان مراجعات مردم رشت در این مدت هم به مساجد، ادارات و سازمان‌ها و رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌ها بوده است که به ترتیب شاهد کاهش ۷۵ درصدی، ۷۰ درصدی و ۶۵ درصدی بوده‌اند.
