رشد ۲۰۰ درصدی «همراه کارت»
درباره خدمات همراه کارت توضیح دهید؟
همراه‌کارت در دسته‌بندی اپلیکیشن‌های پرداخت در حوزه بانکی جای دارد. پیش از این در حوزه بانکی، موبایل بانک‌ها و در حوزه وب، اینترنت بانک را داشتیم که بر مبنای حساب بانکی خدمات ارائه می‌کردند، ولی از زمانی که اپلیکیشن‌های پرداخت به وجود آمدند خدمات پرداخت را بر مبنای کارت بانکی ارائه می‌کنند. هدف آنها این بود تمامی خدماتی که از طریق کارت بانکی قابل ارائه بود روی این اپلیکیشن‌ها فعال شود. این خدمات در ۳ دسته تقسیم‌بندی می‌شوند؛ خدمت اول شامل انتقال وجه (کارت به کارت)، خدمت بعدی پرداخت انواع قبوض (آب، برق، تلفن، گاز)، خرید شارژ تلفن همراه و بسته اینترنت و خدمت سوم شامل امکان هر نوع خریدی است که امروزه با کارت چه به صورت آنلاین و چه به صورت آفلاین انجام می‌شود. تمام اپلیکیشن‌های پرداخت در دسته اول و دوم رشد مناسبی داشتند، ولی بیشترین تمایز اپلیکیشن‌های پرداخت از این دسته سوم ناشی می‌شود؛ دسته سوم در کشور ما در حوزه پرداخت موبایلی، به صورت QR رایج شده که تعدادی از اپلیکیشن‌ها سراغ این موضوع رفته‌اند. در سایر کشورها که فناوری بالاتر و توانمندی مالی بیشتری برای خرید تجهیزات دارند، NFC را در اولویت قرار داده‌اند. در این دسته هدف این است که به جای استفاده از کارت در درگاه خرید از موبایل برای پرداخت استفاده شود. حوزه سوم هنوز نسبت به دو حوزه قبلی خام‌تر است و بیشتر افرادی که از اپلیکیشن‌های پرداخت استفاده می‌کنند به دلیل استفاده از دو حوزه اول است. همراه کارت هرچند از لحاظ زیرساخت فنی همه نیازمندی‌ها را ایجاد کرده است، اما از لحاظ تجاری هنوز وارد فضای QR نشده است.
البته برخی اپلیکیشن‌ها راه دیگری را نیز انتخاب کرده‌اند و آن، ارائه امکان خرید برخی خدمات از داخل خود اپلیکیشن است. ما در حال حاضر از این رویکرد فاصله گرفته‌ایم و همواره سعی کرده‌ایم اپلیکیشن همراه کارت را خلوت، ساده و روان نگه‌داریم. این نقطه تمایز ما نسبت به سایر اپلیکیشن‌های مشابه بوده که کاربران «همراه کارت» حس خوبی از آن می‌گیرند و حفظ این موضوع برای ما اهمیت دارد.
تعدد کاربران همراه‌کارت چه میزان است؟
همراه کارت از نظر تعداد تراکنش و اپلیکیشن رتبه دوم را در حوزه پرداخت موبایلی دارد. در تهران و مراکز استان‌ها کاربرهای زیادی دارد و هر چقدر از مراکز و شهرها دورتر شویم تعداد کمتری از کاربرها این اپلیکیشن را می‌شناسند. تعداد کاربرهای این اپلیکیشن در مدت ۲ سال ۸ تا ۹ برابر شده و تعداد کاربرهای فعال آن بین ۶ تا ۷ میلیون است. کاربران آن وفاداری بالاتری دارند و کاربران وقتی این اپلیکیشن را نصب می‌کنند با درصد کمتری استفاده از آن را متوقف می‌کنند. از نظر تعداد تراکنش، همراه کارت حدود ۸۰۰ هزار تا یک میلیون تراکنش در روز دارد. نزدیک به ۴۰ درصد کاربران جدیدی که با همراه کارت آشنا می‌شوند از طریق معرفی دوستان است.
آیا حوزه سوم خدمات پرداخت (ارائه خدمات خرید با اپلیکیشن موبایل) در کشور مغفول واقع شده است؟
گمان نمی‌کنم، زیرا شرکت‌های متعددی به دنبال این موضوع بوده‌اند، ولی به چند دلیل سرعت مطلوب را نداشته است. پرداخت با کارت در فروشگاه‌ها به نسبت خرید با اپلیکیشن پرداخت موبایل کار آسان‌تری است. به علت تفاوت تجربه کاربری در این دو سرویس وقتی در فروشگاه هستیم خرید با کارت بانکی سریع‌تر است. از زمان فعال شدن رمز دوم پویا، پروسه خرید از طریق اپلیکیشن پرداخت طولانی‌تر شده، زیرا نیاز به اسکن QR و درخواست رمز پویا دارد که حدود ۴۰ تا ۵۰ ثانیه زمان دارد و تجربه سخت‌تری است. در صورتی که خرید با کارت از درگاه پرداخت حدود ۱۰ ثانیه بیشتر زمان نمی‌برد؛ برای آسان شدن این تجربه شرکت‌ها سراغ کیف پول می‌روند ولی کیف پول مدل درآمدی ندارد. چالش دیگر این است که سقف شارژ کیف پول ۲۰۰ هزار تومان بوده و قرار است پرداخت‌های خرد را انجام دهد؛ هنوز تجربه کاربری مناسبی در این زمینه وجود ندارد. با این حال به دلیل اینکه موبایل ابزار هوشمندی بوده و کارت ابزار هوشمند نیست انتظار این است در طول زمان موبایل در حوزه پرداخت به جای کارت فراگیر شود. در کشورهایی مانند چین این مسیر سریع‌تر طی شده و در کشورهایی از جمله ایران این مسیر کندتر طی می‌شود. علت فراگیری سریع این روش در چین به دلیل گسترده نبودن زیرساخت پرداخت با کارت در این کشور بوده است.
چالش‌های بر سر راه رواج خرید از طریق اپلیکیشن‌های موبایل با استفاده از QR چیست؟
اولین موضوعی که رواج پرداخت با موبایل را با مشکل مواجه کرده است، ساختار نامناسب کارمزد خرید با کارت است. کارمزد خرید با کارت، اکنون توسط بانک‌ها پرداخت می‌شود و هیچ هزینه‌ای برای فروشنده و خریدار ندارد. در نتیجه اگر پرداخت با موبایل بخواهد هرگونه کارمزدی بر دوش هریک از این دو طرف قرار دهد، از آن استقبال نخواهد شد. از سوی دیگر، اگر کارمزدی گرفته نشود، هیچ مدل درآمدی مناسبی برای این روش پرداخت وجود نخواهد داشت. نبودن مدل درآمدی مناسب باعث می‌شود تا شرکت‌ها از هزینه کردن در این حوزه پرهیز کنند (و البته استارت‌آپ‌هایی هم داشته‌ایم که پس از مدتی هزینه کردن، از ادامه این مسیر منصرف شده‌اند).
علاوه بر این، هنوز همکاری مناسبی بین بازیگران مختلف این حوزه شکل نگرفته و همه تلاش‌ها به صورت موازی در حال ادامه است. به نظر می‌رسد اگر قرار باشد این روش پرداخت در کشور فراگیر شود، باید این تلاش‌های موازی را باهم تجمیع کرد تا با هزینه کمتر و با سرعت بیشتری این اتفاق بیفتد. البته پس از شیوع کرونا، نهادهای حاکمیتی مانند بانک‌مرکزی و وزارت ارتباطات هم تلاش‌هایی برای یکپارچه کردن این فعالیت‌های موازی انجام داده‌اند که در صورت به نتیجه رسیدن، قطعاً سرعت رشد این روش پرداخت بالا خواهد رفت.
شیوع کرونا تاثیری در استفاده از همراه کارت داشته است؟
همراه کارت از لحاظ تعداد کاربر فعال (کاربر فعال کسی است که در یک ماه یک تراکنش موفق انجام می‌دهد)، در بازه زمانی پس از کرونا رشد داشت؛ به عبارت دیگر، تعداد افراد بیشتری به استفاده از این اپلیکیشن روی آورده‌اند.
با این حال، حجم استفاده از اپلیکیشن در همین زمان کاهش داشته است. علت آن هم مشخص است. تبادل مالی رابطه مستقیمی با تعطیل بودن یا نبودن فعالیت‌های اقتصادی دارد. حتی در حالت عادی، در روزهای جمعه تراکنش کمتری نسبت به‌روزهای هفته انجام می‌شود. متاسفانه به دلیل شیوع کرونا، بخش زیادی از فعالیت‌های اقتصادی تعطیل شد و همین امر باعث افت حجم استفاده از همراه کارت شده است. خوشبختانه همان‌طور که اشاره شد، این افت استفاده به معنای ریزش کاربران نیست و به تدریج و با از سرگیری فعالیت‌های اقتصادی، مجدد به وضعیت پیشین بازخواهد گشت. کما اینکه رشد تراکنش‌ها در همین ابتدای اردیبهشت نشان از همین موضوع دارد.
