وزن‌کشی بانک‌های بورسی در مقیاس بازار
پس از بانک ملت، بانک پاسارگاد با ۸۱۲ هزار و ۴۴۸ میلیارد ریال دومین بانک از نظر ارزش بازار شناخته می‌شود. پس از این بانک، بانک تجارت با رقم ۶۱۱ هزار و ۳۱۸ میلیارد ریال و بانک پارسیان با رقم ۴۷۳ هزار و ۷۱۰ میلیارد ریال به ترتیب رتبه‌های سوم و چهارم را به خود اختصاص داده‌اند. پس از این چهار بانک، بانک صادرات ایران با ۴۶۲ هزار و ۹۳۴میلیارد ریال در رتبه پنجم قرار گرفته است. بانک‌های آینده، دی و خاورمیانه هم به ترتیب با ارقام ۳۱۹۳۹۲، ،۱۹۷۲۳۵ و ۱۵۹۱۵۰میلیارد ریال در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
بانک‌های گردشگری و اقتصاد نوین هم به ترتیب با رقم‌های ۱۳۵ هزار و ۷۲۰ میلیارد ریال و ۱۳۴ هزار و ۱۷۷میلیارد ریال آخرین بانک‌هایی هستند که ارزش بازار آنها بالاتر از ۱۰۰هزار میلیارد ریال است. پس از این بانک‌ها، موسسه اعتباری ملل، بانک سامان و کارآفرین هرکدام به ترتیب با ارقام ۹۸۸۹۹، ۸۸۲۲۴ و ۸۵۳۶۱ در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. پست بانک، ایران‌زمین، سینا و بانک سرمایه هم در این وزن‌کشی، ارزش بازاری بین ۷۰هزار تا ۲۹هزار میلیارد ریال را به خود اختصاص داده‌اند. این اندازه‌گیری ارزش بازاری بانک‌های یاد شده که از سوی شرکت سرمایه‌گذاری توسعه سرمایه رفاه صورت گرفته نشان می‌دهد بیشترین نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار متعلق به بانک سینا است و این نسبت در بانک سرمایه به علت زیان انباشته سنگین منفی است. همچنین نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار در بانک‌های ایران زمین، آینده و دی نیز منفی گزارش شده است.
در علوم مالی ارزش دفتری (Book value) از تقسیم حقوق صاحبان سهام در ترازنامه بر تعداد سهام به دست می‌آید و براساس آن در صورت انحلال شرکت و پس از پرداخت تمام بدهی‌های شرکت به ازای هر سهم نصیب سهامداران می‌شود.
به بیان دیگر اگر مجموع بدهی‌های شرکت را از مجموع دارایی‌های آن کم کنیم، مبلغ باقیمانده نشان‌دهنده مجموع ارزش سرمایه سهامداران شرکت یا به تعبیر دقیق‌تر، مجموع حقوق صاحبان سهام شرکت خواهد بود. حال اگر مبلغ حقوق صاحبان سهام شرکت را بر تعداد سهام تقسیم کنیم، عدد حاصل بیانگر ارزش دفتری هر سهم است. برای مثال، فرض کنید مجموع ارزش دارایی‌های شرکت الف در پایان سال اول فعالیت آن، ۱۰ میلیارد تومان است. این شرکت همچنین در مجموع هفت میلیارد تومان به بانک‌ها و سایر شرکت‌ها بدهی دارد؛ بنابراین، مجموع حقوق صاحبان سهام این شرکت سه میلیارد تومان خواهد بود. حال اگر شرکت مذکور در مجموع تعداد ۲۰ میلیون سهم منتشر کرده باشد، ارزش دفتری هر سهم این شرکت ۱۵۰ تومان خواهد بود. دلیل ذکر کلمه «دفتر» در ارزش دفتری سهم هم این است که اعداد و ارقام مربوط به دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت، براساس ارقام ثبت‌شده در دفاتر حسابداری شرکت، مدنظر قرار می‌گیرند. ارزش بازار (Market Capitalization) هم که اکثر اوقات به صورت مخفف به شکل Market Cap (مارکت کپ) نوشته و خوانده می‌شود، از ضرب تعداد سهام یک شرکت بر قیمت هر سهم به‌دست می‌آید.در بازار سهام، ارزش بازار شرکت‌ها معادل ارزش بازار کل سهام منتشر شده آن شرکت است.
سرمایه‌گذاران از ارزش بازار برای تعیین اندازه (بزرگی یا کوچکی) شرکت استفاده می‌کنند.
استفاده از ارزش بازار برای نشان دادن اندازه شرکت مهم است زیرا اندازه یک شرکت، یکی از فاکتورهای اساسی برای تصمیم‌گیری در سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. محاسبه ارزش بازار بسیار ساده است، اگر به‌طور مثال قیمت سهام یک شرکت ۱۰۰ تومان باشد و یک میلیارد برگه سهم منتشر کرده باشد، ارزش بازار آن، برابر با ۱۰۰ میلیارد تومان خواهد بود. به این ترتیب، با افزایش قیمت سهام، ارزش بازار شرکت رشد می‌کند و بالعکس. همچنین در صورتی که قیمت سهام یک شرکت ثابت بماند و شرکت موردنظر، سهام بیشتری منتشر کند، ارزش بازار آن افزایش خواهد یافت.
بنابراین ارزش بازار در طول دوران افت بازار که رکود را به همراه دارد، کاهش می‌یابد و در دوره اوج بازار با شکوفایی اقتصادی افزایش پیدا می‌کند. ساده بودن محاسبه ارزش بازار و نقش آن در ارزیابی ریسک سرمایه‌گذاری باعث شده به یکی از معیارهای مناسب در انتخاب سهام و متنوع‌سازی سبد سهام تبدیل شود، اما ارزش بازار نشان‌دهنده ارزش منصفانه یک شرکت نیست.
فقط با بررسی بنیادی دقیق یک شرکت، می‌توان به ارزش ذاتی یک شرکت پی برد. به این دلیل که ممکن است قیمت سهام در بورس، در رقمی بیش از حد گران یا بیش از حد ارزان، معامله شود، ارزش بازار یک شرکت در بازار سهام، نمی‌تواند نشان‌دهنده ارزش واقعی یک کسب و کار باشد. ارزش بازار صرفا نشان‌دهنده قیمتی است که بازار تمایل دارد برای آن شرکت بپردازد و با ارزش ذاتی یک شرکت متفاوت است.
