عرضه گسترده سیمانی‌ها در بورس کالا محقق شد
صنعت سیمان در انتظار روزهای بهتر
محصولات شرکت‌های سیمانی آبیک، ساوه، صوفیان، فارس نو، فارس، غرب، خزر و خاش آماده ورود به بورس کالا هستند و روز یکشنبه نخستین عرضه انجام می‌شود. ماجرایی که محقق شد و سرانجام پس از مدت‌ها انتظار، عرضه گسترده سیمان در بورس کالا انجام و در پایان روز یکشنبه ۲۱ هزار و ۱۰۰ تن از این محصول معامله شد؛ تا بعد از مدت‌ها این صنعت از نظام قیمت‌گذاری دستوری رهایی یابد. نکته جالب توجه در عرضه‌ها رقابت ۱۹ درصدی خریداران سیمان صوفیان در تالار بود.
آمار عرضه سیمان در بورس
برای ۸۳هزار و ۲۰۰ تن سیمان عرضه شده در بورس کالا که ۲ هزار تن سیمان سفید، ۵ هزار تن سیمان تیپ ۵ و ۷۶ هزار و ۲۰۰ تن سیمان تیپ ۲ بود، در مجموع ۲۹ هزار و ۸۰۰ تن تقاضا به ثبت رسید.
بیشتر معاملات در همان نرخ پایه بسته شد، اما در عرضه سیمان صوفیان به واسطه رقابت ایجادشده قیمت ۱۹ درصدی بالاتر از قیمت پایه تعیین شد. سیمان فارس نو در معاملات توانست ۴ هزار تن سیمان تیپ ۲ خود را در قالب دو محموله ۲۵۰۰ تنی و ۱۵۰۰ تنی و به ترتیب در قیمت پایه ۳۰۹۵ ریال و ۴۷۹۴ ریال به ازای هر کیلوگرم بفروشد. سیمان غرب نیز یک هزار تن سیمان تیپ ۲ خود را ۳۰۹۵ ریال به ازای هر کیلوگرم فروخته است. سیمان ساوه هم در مجموع ۳۵۰۰ تن سیمان تیپ ۲ فروخته که ۳ هزار تن آن در نرخ ۳۰۹۵ ریال و ۵۰۰ تن دیگر در قیمت ۴۷۹۴ ریال به فروش رسیده است. در این روز سیمان خزر نیز ۶۰۰ تن سیمان تیپ ۲فروخت. شرکت سیمان آبیک هم در مجموع ۲ هزار تن سیمان تیپ ۲ فروخت که شامل دو محموله هزار تنی بوده و قیمت ۳۰۹۵ ریال و ۴۷۹۴ ریال را به ثبت رسانده است.
سیمان صوفیان ۶۱۰۰ تن سیمان تیپ ۲ خود را ۳۰۹۵ ریال فروخت اما به دلیل تقاضای ایجادشده ۳ هزار تن از این محموله را ۵۷۱۳ ریال که ۱۹ درصد بالاتر از قیمت پایه است، فروخته است. این شرکت ۹۰۰ تن سیمان را نیز در سیستم معاملات مچینگ به فروش رسانده است.
خبری از مازاد ظرفیت تولید نیست
کارشناس صنعت سیمان در خصوص تاثیر عرضه سیمان در بورس کالا بیان کرد: ورود سیمان به بورس کالا اتفاق بسیار مثبتی برای صنعت سیمان خواهد بود که از شکل‌گیری بازار سیاه سیمان در بعضی مناطق جلوگیری کند. در غیر این صورت، دوباره شرایط سال‌های قبل و بازار سیاه سیمان را شاهد خواهیم بود.
علی محمد بد افزود: در سه سال اخیر به‌رغم رکود، مصرف سیمان در کشور به شدت افزایش یافته است. قیمت پایین سیمان سبب تغییر الگوی مصرف سیمان و استفاده از بلوک‌های سیمانی و اسکلت بتنی در ساختمان‌سازی و حتی استفاده از سیمان در راه‌سازی و... شده است. تا جایی که مصرف سیمان در سال ۹۹ رشد ۵/ ۱۷درصدی نسبت به سال ۹۸ داشت. این در حالی است که با توجه به قیمت پایین سیمان، اکثر کارخانه‌های سیمانی امکان تعمیرات اساسی و ارتقای خطوط تولید را نداشته و با تمام ظرفیت خود تولید نمی‌کنند. کاهش میانگین تولید سیمان در کنار افزایش مصرف سیمان در کشور، عرضه و تقاضای سیمان را برابر کرده و دیگر در صنعت سیمان، خبری از مازاد ظرفیت تولید نیست!
بورس کالا سود را از دلال به تولیدکننده می‌دهد
این کارشناس صنعت سیمان با اشاره به افزایش کرایه‌های حمل و اثر منفی آن بر بازار سیمان گفت: پراکندگی کارخانه‌های سیمانی در سراسر کشور و افزایش هزینه‌های حمل موجب شده در برخی مناطق که تقاضای سیمان بیش از عرضه بوده، بازار سیاه سیمان شکل بگیرد. مثلا با توجه به تقاضای سیمان در استان تهران، محصول شرکت سیمان تهران توسط دلالان در بازار سیاه با قیمتی بالاتر از قیمت‌های مصوب عرضه می‌شود. با ورود سیمان به بورس کالا، قیمت محصول شرکت‌های سیمانی در مناطق پرتقاضا احتمالا کمی افزایش خواهد یافت و سودی که در حال حاضر به جیب دلالان می‌رود، نصیب تولیدکنندگان خواهد شد.
تاثیر بورس کالا بر کیفیت سیمان
محمد بد در رابطه با تاثیر ورود سیمان به بورس کالا بر کیفیت سیمان تولیدی در داخل کشور اظهار کرد: از آنجا که تمامی شرکت‌های سیمانی در حد استانداردهای تعریف‌‌شده تولید می‌کنند، محصول شرکت‌های مختلف مشکل کیفی برای ورود به بورس کالا نخواهد داشت. تنها مشکل همان کرایه‌های حمل بالا است و اگر قیمت سیمان متعادل‌تر و منطقی‌تر شود، این مشکل کمرنگ‌تر خواهد شد. معتقدم قیمت‌گذاری یکسان سیمان در تمامی مناطق کشور، سیاست مناسبی نیست و وقت آن رسیده که این روش نادرست قیمت‌گذاری تغییر کند. در این صورت شرکت‌های سیمانی که در مناطق پرتقاضا قرار دارند و هزینه حمل کمتری به مصرف‌کننده تحمیل می‌کنند، می‌توانند محصول خود را با قیمت بالاتری عرضه کنند تا هم دست دلالان از بازار سیمان کوتاه شود و هم تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان از مزایای ورود سیمان به بازار شفاف بورس کالا منتفع شوند.
تجربه تلخ گذشته
عبدالرضا شیخان، دبیر انجمن سیمان نیز درخصوص اعلام آمادگی چند شرکت سیمانی برای پذیرش در بورس کالا و امکان تسری این نحوه فروش به سایر تولیدکنندگان سیمانی گفت: رونق این نحوه معامله و تسری آن به سایر تولیدکنندگان در بورس کالا، نیاز به روشن شدن قوانین حاکم بر معامله سیمان در این بازار دارد. همان گونه که در سال‌های گذشته نیز سیمان در بورس کالا عرضه شد، اما استمرار قوانین نرخ‌گذاری دستوری برای فروش سیمان در بورس کالا باعث شد این بازار رونق نگیرد و پس از مدتی نیز عرضه سیمان در آن متوقف شود. در این شرایط گسترش این نحوه فروش و موفقیت آن کاملا وابسته به قوانین حاکم بر این نحوه معامله خواهد بود.
ضوابط باید روشن شود
وی ادامه داد: اگرچه فروش سیمان در بورس کالا در هیچ جای دنیا رواج ندارد، اما با توجه به شرایط بازار ایران، استفاده از بورس کالا برای تعیین نرخ و فروش محصول می‌تواند مثبت باشد. ظرفیت اسمی صنعت سیمان کشور حدود ۸۸ میلیون تن محصول در سال است، اما حداکثر تقاضای داخلی و صادراتی برای سیمان در بازار داخل به ۶۵ تا ۷۰میلیون تن محصول در سال می‌رسد. به این ترتیب این بازار با هیچ کمبودی روبه‌رو نیست. در این شرایط عرضه و فروش سیمان در بورس کالا و کشف قیمت در این بازار در عین حال که به مصرف‌کننده زیان نمی‌رساند می‌تواند به منطقی شدن قیمت نیز کمک کند. در عین حال این بازار را نیز پویا کند، اما برای گسترش این نحوه معاملاتی باید ابتدا قوانین حاکم بر آن مشخص شود. به عنوان مثال تعیین شود هر شرکتی ملزم است چه میزان از محصول تولیدی خود را در بورس کالا عرضه کند یا اگر در بازه زمانی رشد تقاضا به افزایش قیمت سیمان منجر شود، وزارت صمت چه برخوردی خواهد کرد. آیا در زمان رونق بازار و رشد قیمت‌ها همچنان مسوولان اجازه تعیین نرخ در این بازار را می‌دهند یا خیر.
نکات مهم برای جلوگیری از شکست عرضه در بورس
شیخان افزود: در حال حاضر ممنوعیت‌هایی برای فروش سیمان بین استانی در برخی مناطق کشور به وجود آمده است. باید مشخص شود اگر این محصول در بازار فیزیکی بورس کالا عرضه شود، آیا همچنان چنین محدودیت‌های فروشی برقرار می‌شود یا خیر. طبیعتا وجود چنین ممنوعیت‌هایی با ذات معاملات بورس کالا مغایر بوده و درصورتی که مسوولان امر بخواهند این تصمیمات را به این بازار تسری دهند، بازگشت مجدد سیمانی‌ها به بورس کالا با شکست روبه‌رو می‌شود. این ممنوعیت فروش بین استانی به علت جلوگیری از دونرخی شدن سیمان در استان‌ها گذاشته شده است. میزان تولید سیمان در برخی استان‌ها کمتر از تقاضا بوده و همواره بخشی از نیاز از استان‌های همجوار تامین می‌شده است، اما رشد ۱۰۰درصدی هزینه‌های حمل نسبت به زمان مشابه در سال قبل باعث شده سیمانی که از استان‌های همجوار تامین می‌شود قیمت بالاتری داشته باشد. برخی مسوولان استانی نیز برای جلوگیری از دونرخی شدن سیمان، ورود و خروج سیمان از مرزهای استانی را ممنوع کرده‌اند.
وی افزود: در این شرایط اگر ورود سیمان به بورس کالا به واقع همراه با حذف قیمت‌گذاری دستوری باشد از آن استقبال می‌شود، اما در شرایطی که دولت بخواهد شیوه فعلی تعیین نرخ را در این بازار نیز ادامه دهد، نمی‌توان امیدی به رونق این بازار داشت. همچنین تا زمان مشخص نشدن تمامی ابهامات مطرح برای فروش سیمان در بورس نمی‌توان انتظار داشت که تولیدکنندگان سیمان بی‌گدار به آب زده و نسبت به پذیرش در بورس کالا اقدام کنند.
