ترازنامه بانک‌های بورسی در فروردین ۱۴۰۲ بررسی شد
شکاف بانک‌ها در سپردهگیری ارزی
به‌‌‌نظر می‌رسد که بخش عمده این میزان رشد در جذب سپردههای ارزی، مربوط به افتتاح حساب ارزی برای گرفتن ارز سهمیه‌‌‌ای باشد که از ۱۴ فروردین امسال اجرایی شد. ازطرفی سه بانک کارآفرین با منفی ۲۹/ ۱۲ درصد، سینا با منفی ۹۳/ ۱درصد و خاورمیانه با منفی ۲/ ۰درصد نیز کمترین سهم از رشد این گروه از سپردهها را به خود اختصاص داده‌‌‌اند. ازطرفی بررسی ترازنامه بانک‌های بورسی نشان می‌دهد که میزان مانده سپردههای ارزی بلندمدت در پایان فروردین ۱۴۰۲ در بانک پاسارگاد بیش از سایر بانک‌ها بوده و به رقم بیش از ۲۹هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان رسیده است. سپردههای ارزی یکی از مهم‌ترین سپرده‌‌‌هایی است که توسط بانک‌ها جذب می‌شود.
این سپردهها علاوه بر اینکه امنیت اسکناس‌‌‌‌‌‌های خارجی افراد را تضمین می‌کنند، این دارایی‌‌‌‌‌‌ها را به سمت چرخه تولید هدایت خواهند کرد. در ایران که تحت‌تاثیر تحریم‌‌‌ها دسترسی به ارز با مشکلات متعددی مواجه است، اهمیت این‌‌‌گونه سپردهپذیری بیشتر مشخص می‌شود. سپردههای ارزی مانند سپردههای ریالی انواع مختلفی دارد. بانک‌ها با ارائه طرح‌های مختلف سپردهگذاری به مشتریان امکان می‌دهند تا با توجه به نیاز‌های خود سپرده مناسب را انتخاب کرده و از مزایای آن بهره‌مند شوند. سپردههای ارزی شامل سپردههای ارزی قرض‌الحسنه و مدت‌دار میشوند.
رتبه‌‌‌بندی بانک‌ها در میزان سپردهپذیری ارزی
با بررسی ترازنامه بانک‌های بورسی، می‌توان این گروه از بانک‌ها را از حیث مانده سپرده ارزی کوتاهمدت و بلندمدت و همچنین میزان رشد این سپردهها با هم مقایسه کرد. از لحاظ مانده سپرده ارزی بلندمدت، در دوره یک‌ماهه فروردین ۱۴۰۲، بانک پاسارگاد با داشتن بیش‌‌‌از ۲۹هزار و ۷۱۹ میلیارد تومان، در میان ۱۳ بانک بورسی بررسی‌شده، بیشترین سهم سپردههای ارزی بلندمدت را به خود اختصاص داده است. پس از این بانک، بانک ملت با مانده بیش‌‌‌از ۲۷هزار و ۸۷۳ میلیارد تومانی در رتبه دوم بیشترین مانده سپردههای ارزی بلندمدت در فروردین‌‌‌ماه ۱۴۰۲ قرار دارد. ازطرفی بانک‌های پست بانک با ۲۸ میلیارد و ۱۷۲ میلیون تومان و دی با ۵۵ میلیارد و ۱۱۴ میلیون تومان، کمترین میزان مانده سپرده ارزی بلندمدت را طی این مدت داشته‌‌‌اند. از سوی دیگر اما، مانده سپرده ارزی کوتاهمدت در فروردین ۱۴۰۲ در بانک سامان از سایر بانک‌ها بیشتر بوده و به رقمی بالغ‌‌‌بر ۱۸هزار و ۷۸۴ میلیارد تومان رسیده است.
بررسی آمار رشد سپردهپذیری بانک‌های بورسی در یک‌ماه منتهی به فروردین ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که بانک پارسیان با ۳۳/ ۲۱ درصد، بیشترین میزان رشد جذب سپردههای ارزی بلندمدت طی این دوره را داشته است. با این رشد، مانده سپرده ارزی بلندمدت بانک پارسیان در پایان فروردین ۱۴۰۲، به عدد ۱۹هزار و ۸۸ میلیارد تومان رسیده است. بانک پارسیان در زمینه جذب سپردههای ارزی کوتاهمدت نیز بهتر از سایر بانک‌ها عمل کرده و میزان رشد این گروه از سپردههای ارزی در پایان فروردین‌‌‌ماه سال‌جاری، ۸۲/ ۲۰درصد بوده است. به‌‌‌نظر می‌رسد که بخش عمده این میزان رشد در جذب سپردههای ارزی، مربوط به افتتاح حساب ارزی برای گرفتن ارز سهمیه‌‌‌ای باشد که از ۱۴ فروردین امسال اجرایی شد. فاصله سایر بانک‌ها از بانک پارسیان در حوزه جذب سپردههای ارزی، چه به‌‌‌صورت بلندمدت و چه به‌‌‌صورت کوتاهمدت قابلتوجه بوده است.
به‌‌‌طوری که در بخش میزان رشد سپردههای بلندمدت ارزی، بانک‌های دی با ۳۷/ ۰درصد در رتبه دوم و پاسارگاد با ۰۱/ ۰درصد رشد در رتبه سوم قرار دارند. ازطرفی کمترین میزان رشد سپردههای بلندمدت ارزی نیز مربوط به سه بانک کارآفرین با منفی ۲۹/ ۱۲ درصد، سینا با منفی ۹۳/ ۱درصد و خاورمیانه با منفی ۲/ ۰درصد است. موضوع قابلتوجه، کاهش بیش‌‌‌از ۹۰ درصدی جذب سپردههای ارزی کوتاهمدت توسط بانک کارآفرین است که باعث شده تا این بانک در نخستین ماه سال ۱۴۰۲، رکورددار کمترین جذب سپردههای ارزی کوتاهمدت شود.
انواع سپردههای ارزی
سپردههای ارزی مانند سپردههای ریالی انواع مختلفی دارند. بانک‌ها با ارائه طرح‌های مختلف سپردهگذاری به مشتریان امکان می‌دهند تا با توجه به نیاز‌های خود سپرده مناسب را انتخاب کرده و از مزایای آن بهره‌مند شوند. انواع سپرده ارزی عبارتند از سپردههای ارزی قرض‌الحسنه و مدت‌دار. سپردههای ارزی قرض‌الحسنه خود به دو دسته سپردههای پس‌انداز و جاری تقسیم میشوند. سپردههای قرض‌الحسنه، وجوه نقد مشتریان را نگهداری کرده و مشتری در قبال سرمایه‌گذاری خود در بانک، انتظار دریافت سود ندارد. سپردههای قرض‌الحسنه پس‌انداز ارزی به منظور محافظت از دارایی نقدی افتتاح میشوند و هر زمان که مشتری درخواست کند، امکان برداشت تمام سپرده وجود دارد.
در سپردههای قرض‌الحسنه جاری ارزی، دسته چکی در اختیار مشتری قرار می‌گیرد تا با آن عملیات بانکی ارزی خود را انجام دهد. در مقابل سپردههای قرض‌الحسنه، سپردههای مدت‌دار قرار دارد که مشتری با هدف دریافت سود و حفظ ارزش دارایی خود اقدام به افتتاح این نوع سپردهها می‌کند. شرایط سپردههای ارزی مدت‌دار مانند سپردههای ریالی بوده و بانک با توجه به مدت سپردهگذاری و نرخ سود مصوب به این سپردهها سود پرداخت می‌کند. همچنین امکان برداشت از سپردههای ارزی مدت‌دار تا پایان مدت سرمایه‌گذاری وجود نداشته و در صورت درخواست مشتری برای برداشت، سپرده با نرخ شکست مواجه می‌شود.
اهمیت سپردهپذیری ارزی بانک‌ها
سپردهپذیری یکی از خدماتی است که بانک‌ها از گذشته تاکنون ارائه داده و به کمک آن ابزارهای سیاستی بسیاری ابداع شده است. سپردهها در بانک‌ها علاوه بر اینکه از امنیت مناسبی برخوردارند، موجب میشوند تا نقدینگی در دست مردم کاهش یافته و با سرمایه‌گذاری‌‌‌‌‌‌های بانک، به سمت افرادی که نیازمند نقدینگی هستند حرکت کنند. درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری سپردهها یا سود ناشی از وام دادن آنها، بخش اعظمی از درآمد بانک‌ها را تشکیل می‌دهد و به همین منظور جذب سپرده بیشتر یکی از اولویت‌‌‌های بانک‌ها محسوب می‌شود. سپردهگذاری در بانک‌ها شامل انواع ارزها، یعنی حتی ارزهای خارجی نیز می‌شود. این نهادهای مالی برای تامین مالی اموری که به ذخیره ارزهای خارجی نیاز دارد، باید به جذب سپردههای ارزی بپردازند.
در ایران، به‌‌‌دلیل اعمال تحریم‌‌‌های گوناگون و همچنین تقاضای سفته‌‌‌‌‌‌بازی بالا برای ارزهای خارجی، دستیابی به این‌‌‌گونه دارایی‌‌‌‌‌‌ها برای نیازمندان اصلی آن مانند تولیدکنندگان سخت‌‌‌‌‌‌تر است. بنابراین جمع‌‌‌آوری ارزهای خانگی یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند جریان ارزها را به سمت نیازمندان اصلی آن هدایت کند. سپردههای ارزی یکی از مهم‌ترین سپرده‌‌‌هایی است که توسط بانک‌ها جذب می‌شود. این سپردهها علاوه بر اینکه امنیت اسکناس‌‌‌‌‌‌های خارجی افراد را تضمین می‌کنند، این دارایی‌‌‌‌‌‌ها را به سمت چرخه تولید هدایت خواهند کرد. در ایران که تحت‌تاثیر تحریم‌‌‌ها دسترسی به ارز با مشکلات متعددی مواجه است، اهمیت این‌‌‌گونه سپردهپذیری بیشتر مشخص می‌شود. دولت در کنار بانک‌ها در تلاش است تا با وضع سیاست‌‌‌های تشویقی مردم را برای سپردهگذاری ارزی در بانک‌ها تشویق کند.
هرچند که پیش‌تر سابقه نه‌چندان جذابی در بازگشت دارایی‌‌‌‌‌‌ها به افراد وجود داشته، ولی دولت می‌تواند با اصلاح قوانین، اعتماد‌‌‌سازی دوباره‌‌‌‌‌‌ای انجام دهد. بانک‌ها با جذب سپردههای ارزی، نقدینگی موردنیاز خود را برای امور اعتباری ارزی تامین می‌کنند. باتوجه به تحریم‌‌‌ها و سختی تامین ارز موردنیاز برای بانک‌ها، سپردههای ارزی می‌توانند کمک شایانی در این حوزه باشند. علاوه بر این موضوع، جمع‌‌‌آوری ارزهای خانگی می‌تواند نوسانات بازار ارز را نیز کنترل کند.
بانک‌ها برای جذب سپردههای ارزی معمولا از متداول‌‌‌‌‌‌ترین ابزار خود یعنی نرخ سود سپرده استفاده می‌کنند. آنها با تقاضای یک ارز خاص از سوی مشتریان و همچنین منابع در دسترس خود، نرخ بهره مناسب را برای جذب سپردههای ارزی انتخاب کرده و به نوعی باتوجه به نرخ سود، بایکدیگر در جذب دارایی‌‌‌‌‌‌های ارزی رقابت می‌کنند. علاوه بر این موضوع، بانک‌ها معمولا تسهیلات ویژه را هم برای سپرده‌‌‌‌‌‌گذاران در نظر می‌‌‌گیرند تا بتوانند آنان را بیشتر نسبت به سپردهگذاری تشویق کنند. در ایران، بانک‌ها خدمت سپردههای ارزی را برای سه ارز دلار، یورو و درهم ارائه می‌دهند.
