عملکرد بانک‌ها در حوزه پرداخت‌ها بررسی شد
سرانه تراکنش روزانه ایرانی‌ها
شاخص‌های عملکردی شاپرک
براساس گزارش شاپرک، طی مهرماه امسال در این شبکه مجموعا حدود 4.13میلیارد تراکنش صورت‌گرفته که مبلغی در حدود 1022هزار میلیارد تومان را در بر می‌گیرد. بر این اساس، تعداد تراکنش‌های این شبکه نسبت به شهریور از لحاظ تعداد، افتی 2.74درصدی داشته اما نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته شاهد رشد حدودا 45درصدی بوده‌است. در بحث خدمات، در بستر شاپرک، خدمات به سه بخش اصلی تقسیم می‌شوند. این بخش‌ها عبارتند از خرید کالا و خدمات، پرداخت قبض و خرید شارژ و ماندهگیری که در مهر ماه بیشترین میزان خدمات ارائه‌شده مربوط به خرید کالا و خدمات بوده که سهمی حدودا 90درصدی داشته و 98درصد از مبلغ تراکنش را هم به خود اختصاص داده‌است. 5.69درصد آن مربوط به پرداخت قبض و خرید شارژ تلفن‌همراه بود و 4.11درصد از تراکنش‌ها هم مربوط به تراکنش‌های ماندهگیری بوده که به‌دلیل مبلغ کم آن، سهم بسیار ناچیزی از لحاظ مبلغی در تراکنش‌های شاپرک داشته‌است.
در بحث ابزار پذیرش، ابزار تراکنشی در شبکه شاپرک به سه بخش ابزار کارت‌خوان فروشگاهی، اینترنتی و موبایلی تقسیم می‌شود. مطابق این گزارش کارت‌خوان‌های فروشگاهی سهم 92درصدی در تراکنش‌های شاپرک داشتهاند، پس از آن ابزار پذیرش اینترنتی است که سهم 5.55درصدی از کل تراکنش‌ها را به خود اختصاص‌داده و در نهایت ابزار پذیرش موبایلی هم سهمی 2.38درصدی داشته است. همچنین این گزارش نشان می‌دهد درصد تراکنش‌های موفق در شبکه شاپرک رقمی در حدود 93درصد بوده‌است. بیشترین علت خطای در تراکنش‌ها مربوط به خطای کاربری بوده که تقریبا موجب ناموفق بودن 90درصد از تراکنش‌ها بوده‌است، پس از آن خطای صادرکنندگی یا خطا از سوی بانک سهمی 8.34درصدی داشته است. باقی خطاها مانند خطای پذیرندگی، خطای شاپرک و خطای کسب‌وکار سهم بسیار ناچیزی در ناموفق بودن تراکنش‌ها داشتهاند.
سهم بازار پذیرندگی
از سهم بانک‌ها در تعداد و مبلغ کل تراکنش‌های شبکه بانکی می‌توان عملکرد آنها را در کیفیت ارائه خدمات کارتی و بازاریابی سنجید. بر این اساس، هر بانکی که سهم بیشتری را از این شاخص به دست آورده باشد نشان می‌دهد که عملکرد بهتری در این حوزه داشته‌است. در بررسی این شاخص سه حوزه کارت‌خوان‌های فروشگاهی، ابزار پذیرش اینترنتی و ابزار پذیرش موبایلی مورد بررسی قرار می‌گیرند. به‌‌‌‌‌‌‌طور کلی، بانک ملت با پذیرش 18.15درصد از تعداد تراکنش‌ها بیشترین میزان پذیرش تراکنش‌ها را به خود اختصاص داده‌است اما در بررسی سهم مبلغی، بانک ملت با پذیرش 16.85درصد از کل مبلغ تراکنش‌ها، نقش پررنگ‌تری داشته‌است. این درحالی است که بانک سپه در بحث مبلغ پذیرش‌شده، سهمی 8.74درصدی داشته که نشان‌دهنده این است بخش زیادی از تراکنش‌های این بانک به تراکنش‌های خرد اختصاص دارد. در بحث سهم تعدادی تراکنش‌های پذیرش‌شده، بانک ملت با سهم 17.37درصدی و بانک ملی با سهم 11.61درصدی در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. در بحث مبلغ پذیرش‌شده هم پس از بانک ملت، بانک ملی با سهم 11.76درصدی و بانک صادرات با سهم حدودا 11درصدی در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.
بر اساس آمارهای گزارش شاپرک، سه بانک سپه، ملت و ملی ایران به ترتیب بیشترین سهم را از تعداد تراکنش‌های کارت‌خوان‌های سطح کشور داشتهاند. در حوزه ابزار پذیرش اینترنتی مانند اینترنت‌بانک‌ها، سه بانک ملت، ملی ایران و سامان پیشتازی کرده و سهم بیشتری را در تعداد تراکنش‌ها به خود اختصاص داده‌اند. در تراکنش‌های مربوط به ابزار موبایلی که ازجمله مهم‌ترین آنها می‌توان به کدهای USSD و موبایل‌بانک‌ها اشاره کرد، سه بانک ملت، قرض‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌الحسنه رسالت و آینده بیشترین سهم تراکنش‌ها را داشتهاند. در بخش سهم بانک‌ها از مبلغ تراکنش‌های شبکه شاپرک نیز در حوزه کارت‌خوان‌ها سه بانک ملت، ملی ایران و صادرات موفق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر از دیگران عمل کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. در موضوع مبلغ ابزار پذیرش اینترنتی سه بانک ملت، صادرات و سامان پیشتاز بوده و در حوزه ابزار پذیرش موبایلی هم سه بانک ملت، قرض‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌الحسنه رسالت و آینده بهتر از دیگران عمل کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند.
بازار کارت‌های فعال در سامانه شاپرک
در سامانه شاپرک، به‌‌‌‌‌‌‌طور کلی سه دسته کارت بانکی وجود دارد. دسته اول کارت برداشت، دسته دوم کارت اعتباری و دسته سوم کارت پیشپرداخته مانند بنکارت و کارت‌های هدیه قرار دارند. در مهرماه سال‌جاری به‌‌‌‌‌‌‌طور کلی حدود 145.2میلیون کارت بانکی فعال وجود داشته‌است که نسبت به شهریور ماه 0.72درصد رشد داشته‌است. از این تقریبا 145میلیون کارت فعال، 138میلیون آن کارت برداشت، 1.4میلیون عدد آن کارت اعتباری و تقریبا 5.7میلیون آن نیز کارت‌های پیشپرداخته بوده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. با توجه به آمار مهر ماه کارت‌های پیشپرداخته 7.2درصد، کارت‌های اعتباری 5.94درصد و کارت‌های برداشت 0.42درصد رشد داشتهاند.
بیشترین سهم تعداد کارت‌های فعال در شبکه شاپرک مربوط به بانک ملی است که سهمی 20.95درصدی داشته است. پس از این بانک، بانک سپه با سهم 11.44درصدی و بانک ملت با سهم 10.8درصدی قرار دارند. در مهر ماه 1402 بیشترین سهم از تعداد تراکنش‌های صادرشده به بانک ملی ایران، بانک سپه، بانک صادرات ایران و بانک ملت و بیشترین سهم از مبلغ تراکنش‌های صادرشده به بانک ملی ایران، بانک ملت، بانک صادرات ایران و بانک سپه و بیشترین سهم از تعداد تراکنش‌های پذیرش‌شده به بانک سپه، بانک ملت، بانک ملی ایران و بانک صادرات ایران بیشترین سهم از مبلغ تراکنش‌های پذیرش شده به بانک ملت، بانک ملی ایران، بانک صادرات ایران و بانک سپه تعلق داشته است.
اختلاف در تعداد تراکنش‌های صادرشده از پذیرش‌شده هر بانک نشان‌دهنده برتری عملکرد هر بانک از نظر پذیرش یا صدور تراکنش‌های شاپرکی است. بر این اساس، بانک سپه، بانک ملت و بانک پارسیان هریک با ارقام 250، 243 و 84میلیون، بیشترین اختلاف مثبت در تعداد تراکنش‌های پذیرش‌شده را دارا بوده و بانک ملی ایران، بانک صادرات ایران و بانک کشاورزی با ارقام 357، 168 و 122میلیون، بیشترین اختلاف منفی را در این‌خصوص دارند.
