واکنشها به بازگشت برنج به لیست کالاهای مشمول ارز ترجیحی
صفآرایی مخالفان و موافقان واردات برنج
واردات برنج؛ تهدید یا فرصت؟
اما به محض اعلام خبر اختصاص یافتن ارز ترجیحی برای واردات برنج، موجی از انتقادات و اعتراضات نسبت به این تصمیم دولتمردان روانه شد که مجلسی‌‌‌ها در راس مخالفان این تصمیم قرار دارند. نمایندگان مجلس ارز ترجیحی برای واردات برنج را باعث نابودی تولید داخلی دانسته‌‌‌اند و با تاکید بر اینکه این ارز رانت دولت به واردکنندگان است، از رئیس‌جمهور درخواست کرده‌‌‌اند هرچه سریع‌تر برای حذف این ارز دستورات لازم را صادر کند. در همین حال اصلاحیه مصوبه هیات وزیران مبنی بر اختصاص یافتن ارز ترجیحی به برنج جهت واردات، سبب گلایه کشاورزان نیز شده است.
ناراحتی کشاورزان از اختصاص ارز ترجیحی به برنج
در همین رابطه احمد فاطمی، منتخب مردم بابل در دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی با انتقاد از اختصاص ارز ترجیحی به واردات برنج آن هم چند روز پس از لغو این مصوبه، گفت: مصوبهای که توسط هیات وزیران جهت عدم‌اختصاص ارز ترجیحی به برنج پس از چند روز به حالت قبلی خود برگشت، سبب شوک و ناراحتی کشاورزان شده است. وی در ادامه افزود: با توجه به امیدبخشی چندماه اخیر در بین کشاورزان بابت افزایش قیمت برنج، بسیاری از این کشاورزان به سمت کشت اقلام پرمحصول رفتند، موضوعی که نوید افزایش تولید ۴۰درصدی برنج را می‌‌‌دهد و نیاز به واردات نیست.
دربرابر مصوبه هیات وزیران می‌‌‌ایستیم!
فاطمی با بیان اینکه در مقابل این مصوبه هیات وزیران خواهیم ایستاد، گفت: نمایندگان استان‌‌‌های شمالی به‌ویژه مجمع نمایندگان مازندران، این موضوع را در دستور کار خود قرار خواهد داد. قرار است نامه‌‌‌ای در این خصوص تهیه و خدمت ریاست جمهوری ارائه شود و ما در جایگاه نمایندگان این مردم با صدای بلند اعلام می‌‌‌کنیم که در برابر این مصوبه هیات وزیران خواهیم ایستاد. وی تاکید کرد: اختصاص ارز ترجیحی باید از واردات برنج حذف شود تا در یک رقابت عادلانه و آزاد، برنج با قیمت واقعی خود به فروش برسد.
ارز ترجیحی، رانت دولت به واردکنندگان برنج
فاطمی در حالی این اظهارات را مطرح کرده که رئیس فراکسیون کارگری مجلس شورای اسلامی نیز خواستار حذف ارز ترجیحی برای واردات برنج شده است. علی بابایی کارنامی با انتقاد از تخصیص ارز ترجیحی به واردات برنج، گفت: دولت در مصوبهای از تخصیص ارز ترجیحی به برنج ممانعت کرد، اما بعد از گذشت مدتی این مصوبه را رد کرد و مجددا رانتی را به واردکنندگان برنج تخصیص داد و این پیام بدی برای سال‌جاری است. رئیس فراکسیون کارگری مجلس ادامه داد: در ۲ سال گذشته برنجکاران با سختی‌‌‌های متعددی مواجه بودند، بنابراین از هیات رئیسه مجلس می‌‌‌خواهم این مورد را پیگیری کند، چرا که تخصیص ارز ترجیحی به واردات برنج، رانتی است که تولیدکنندگان برنج را ناامید می‌‌‌کند و فضای کسب و کار در این حوزه را تحت‌‌‌الشعاع قرار می‌‌‌دهد.
وی افزود: از دولت می‌‌‌خواهم که پیگیر این وضعیت باشد، چرا که کشاورزان و شالیکاران نسبت به این مورد گله‌‌‌مند هستند و هزینه‌‌‌های بسیاری را برای تولید برنج متحمل می‌‌‌شوند. بنابراین دولت با تخصیص ارز ترجیحی به واردات برنج، پشت کشاورز را خالی کرده و آنها ناامید می‌‌‌شوند، در حالی که ما باید از تولیدکنندگان حمایت کنیم. بابایی کارنامی بیان کرد: از کمیسیون کشاورزی تقاضا دارم جلسه‌‌‌ای اضطراری در این خصوص برگزار کند و از وزیر کشاورزی و متولیان اقتصادی کشور دعوت به عمل بیاید تا به این موضوع رسیدگی کنند و در اسرع وقت بحث ارز ترجیحی را در این مورد حذف کنند و کشاورزان و شالیکاران را مورد حمایت قرار دهند.
دولت از برنجکاران حمایت کند
همچنین رضا حاجی‌‌‌پور، نماینده آمل در مجلس شورای اسلامی‌‌‌در جلسه علنی مجلس خطاب به رئیس‌جمهور گفت: امروز و در زمان کاشت برنج که باید بارقه امید در دل مردم کاشته شود، دولت ارز ترجیحی برای واردات برنج تخصیص داده است. شما در سال گذشته قبل از اینکه برنج کشاورزان برداشت شود، هرچه که دلتان خواست برنج وارد کردید و در زمان فروش برنج، دلالان به ثمن بخس از کشاورزان، برنج را خریداری کردند و دولت بعد از ۸ماه با تلاش و تحصنی که نمایندگان مجلس در صحن علنی مجلس داشتند، تنها یک حرکت در راستای خرید برنج پرمحصول در شمال کشور انجام داد. این در حالی است که ما اساسا برنج پرمحصولی در شهرستان آمل و استان مازندران نداشتیم.
وی با طرح این پرسش در کجای دنیا برنجکاران را اینگونه حمایت و تشویق می‌‌‌کنند؟ افزود: اکنون هم به جای اینکه برنجکاران ما را تشویق کنید، در زمان کاشت با فاصله یک ماه با برداشت این برنج ارز ترجیحی به واردات برنج تخصیص داده‌‌‌اید. عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس تصریح کرد: آقای رئیس‌جمهور یک اقدام عملیاتی در راستای حذف این ارز ترجیحی و دلخوش کردن کشاورزان و برنجکاران ما انجام دهید و در راستای حمایت از این قشر زحمتکش قدمی بردارید.
کاهش قیمت برنج با اعمال گشایش ارزی
اما نمایندگان مجلس در حالی بر لزوم حذف ارز ترجیحی از واردات برنج تاکید دارند که از سوی دیگر فعالان عرصه واردات برنج بر این باورند که این تصمیم دولت منجربه کاهش قیمت برنج در بازار داخلی خواهد شد. در همین راستا مجیدرضا خاکی، سخنگوی انجمن واردکنندگان برنج گفت: با اعمال گشایش ارزی از سوی وزارت جهاد کشاورزی، می‌توان انتظار داشت که هیجان قیمتی در بازار برنج فروکش کند. وی با اشاره به پایان بلاتکلیفی فعالان این حوزه در ارتباط با سیاست‌‌‌های دولت در قبال واردات برنج، گفت: بازگشت این کالا به فهرست کالاهای مشمول ارز ترجیحی و همچنین از سرگیری تخصیص ارز برای این کالا بعد از چند ماه انتظار، به تنزل سطح انتظارات تورمی از بازار هر دو کالای برنج وارداتی و برنج ایرانی کمک موثری خواهد کرد.
خاکی با ارزیابی مثبت از افزوده شدن برنج به لیست کالاهای مشمول دریافت ارز ترجیحی در سال ۱۴۰۳ گفت: انجمن تلاش دارد علاوه بر تنظیم بازار برنج، انتظارات و دغدغه‌‌‌های تامین‌‌‌کنندگان این کالای اساسی را انعکاس دهد. انجمن واردکنندگان برنج ایران، طی این مدت بارها از طریق مکاتبه و جلسات رسمی و غیررسمی با متولیان دولتی درباره وضعیت بلاتکلیف بازار و عواقب ابهام درباره سیاست‌‌‌های آتی دولت، هشدارهایی را مطرح کرد و این رویه تعاملی درنهایت به مصوبه اخیر هیات وزیران و اقدامات بعدی دست‌‌‌اندرکاران امر منتهی شد.
تبعات عدم‌تخصیص ارز ترجیحی به برنج
خاکی تصریح کرد: ادامه بلاتکلیفی چندماهه واردکنندگان برنج در مورد سیاست‌‌‌های ارزی دولت می‌توانست علاوه بر بازار برنج وارداتی، بازار برنج داخلی را نیز تحت‌تاثیر قرار دهد. به این ترتیب هیات وزیران در مصوبه جدیدی، لیست کالاهای اساسی مشمول ارز ۲۸۵۰۰ تومانی را تکمیل کرده و برنج را نیز به آن افزود. سخنگوی انجمن واردکنندگان برنج ایران با اشاره به ازسرگیری صدور نظر دستگاه و تخصیص ارز برای تسویه مطالبات چند ماهه واردکنندگان برنج گفت: اکنون با اعمال این گشایش از سوی وزارت جهاد کشاورزی و خروج بازیگران بازار برنج از بلاتکلیفی، می‌توان انتظار داشت که هیجان قیمتی نیز در بازار این کالای استراتژیک فروکش کند و تعادل مطلوب حاکم شود.
وی افزود: چند ماه تا فرا رسیدن ماه محرم مانده و چگونه نیاز این بازار تامین خواهد شد؟ مساله دیگر اینجاست چنانچه قرار نیست ارز ترجیحی به برنج تخصیص پیدا کند، چه کسی پاسخگوی زیان و خسارت هنگفت واردکنندگان خواهد بود؟ اکنون انتظار حداقلی از مجموعه دولت این است مطالبات معوق ارز ترجیحی مربوط به محموله‌‌‌هایی که ماه‌‌‌ها قبل ترخیص و توزیع شده‌‌‌اند، در اسرع وقت پرداخت و همچنین نسبت به اعلام فوری و شفاف پایه ارزی واردات برنج در سال‌جاری اقدام شود.
تهدیدهای بازار برنج
در همین حال مسیح کشاورز، دبیر انجمن تولیدکنندگان و تامین‌‌‌کنندگان برنج ایران نیز معتقد است: بلاتکلیفی در تامین ارز و شائبه عدم‌تامین کسری برنج کشور از محل واردات، تنظیم بازار برنج را تهدید می‌‌‌کند و احتمال افزایش قیمت برنج ایرانی و خارجی را افزایش می‌‌‌دهد. به گفته وی، برنج دومین محصول کشاورزی پرمصرف کشور است و همچنان برای تامین ۴۰ تا ۵۰درصد نیاز کشور وابسته به واردات هستیم، اما تصمیمات خلق‌‌‌الساعه، بازار این محصول را تحت‌تاثیر قرار می‌‌‌دهد.
کشاورز با اشاره به تبعات تعلل در تخصیص ارز به واردات برنج گفت: در حالی که ارز برنج بعد از واردات و عرضه محصول در بازار، از سوی دولت تخصیص می‌‌‌یابد، بسیاری از واردکنندگان بیش از ۷ماه در صف تخصیص ارز معطل می‌‌‌مانند. طولانی شدن زمان تخصیص ارز، موجب تحمیل هزینه‌‌‌های سنگین به واردکنندگان می‌شود، چراکه واردکنندگان برنج با سرمایه شخصی یا تامین سرمایه از محل وام و گرفتن اعتبار ارزی از بانک‌‌‌های ارزی داخلی و صرافی‌‌‌های خارجی و داخلی، برنج وارد می‌‌‌کنند و طولانی شدن پروسه تخصیص ارز، موجب افزایش هزینه و از دست رفتن صرفه اقتصادی واردات برنج می‌شود.
کشاورز با ابراز نگرانی از وضعیتی که پیش روی بازار برنج قرار گرفته است، توضیح داد: اگر دولت و به طور خاص وزارت جهادکشاورزی و بانک مرکزی با فعالان صنعت برنج همراهی نکنند، قیمت برنج مانند سال ۱۴۰۱، با جهش قیمت غیرمنطقی روبه‌رو شده و این محصول از سفره بسیاری خانواده‌‌‌های ایرانی خارج می‌شود.
راهکارهای پیشنهادی به دولت
وی با تاکید بر اینکه انجمن تولیدکنندگان و تامین‌‌‌کنندگان برنج ایران، برای بازگشت ثبات و تنظیم بازار برنج، راهکارهایی را به دولت پیشنهاد می‌‌‌دهد، تصریح کرد: تا پیش از فرا رسیدن دوره ممنوعیت فصلی واردات، مجوز ثبت‌سفارش ۸۰۰هزار تا یک میلیون تن برنج صادر شود. دبیر انجمن تولیدکنندگان و تامین‌‌‌کنندگان برنج ایران پیشنهاد کرد: دولت مطالبات ارزی واردکنندگان باقی‌مانده از سال گذشته در اسرع وقت پرداخت و برای سال‌جاری نیز ارز نیمایی به واردات این محصول اختصاص یابد و با توجه به تنش‌‌‌های سیاسی پیش آمده در فضای بین‌الملل و اهمیت اطمینان خاطر طرف‌‌‌های تجاری، بخشی از ارز مورد نیاز برای ثبت‌‌‌سفارش‌‌‌های جدید را به صورت پیش پرداخت در اختیار واردکنندگان قراردهند.
طرفداران برنج وارداتی
بر اساس این گزارش، گرچه برخی بر این باورند که ایران خود تولیدکننده برنج است و نباید این کالا از محل واردات تامین شود، اما در مقابل گروهی دیگر معتقدند که بخشی از نیاز کشور از محل واردات تامین می‌شود؛ بنابراین برای تامین کسری داخلی چاره‌‌‌ای جز واردات نیست، در عین حال علاوه بر اینکه قیمت برنج وارداتی نسبت به برنج تولید داخل مناسب‌‌‌تر است، بخشی از اقشار جامعه که ذائقه مصرف برنج خارجی را دارند، علاقه‌‌‌ای به مصرف برنج تولید داخل ندارند؛ بنابراین باید واردات به‌‌‌گونه‌‌‌ای انجام شود که این گروه از جامعه که مصرف‌کننده برنج وارداتی هستند آسیب نبینند.
