فرصت خودکفایی در نساجی
تا چند سال پیش 100درصد الیاف بایکو موردنیاز کشور به صورت وارداتی از کشورهای آسیای شرقی تامین می‌‌‌شد و هرسال حجم بالایی از ارز برای واردات این الیاف از کشور خارج می‌‌‌شد. با کمک متخصصان داخلی، شرکت کیمیاپلی‌‌‌استر توانست برای اولین بار تکنولوژی تولید الیاف بایکو را وارد ایران کند و با تولید این نوع الیاف، به‌عنوان اولین واحد تولیدکننده الیاف بایکو فعالیت خود را ادامه دهد. در حال حاضر دو شرکت داخلی نسبت به تامین این الیاف در کشور فعالیت می‌کنند و با توجه به مشکلات تحریم‌‌‌های بانکی، طولانی بودن زمان حمل، ارسال وجه و مسائل دیگر، صرفه‌‌‌جویی قابل ملاحظه‌‌‌ای را برای بسیاری از شرکت‌های داخلی و صنایع پایین‌‌‌دستی در این حوزه به ارمغان آورده‌‌‌اند.
چالش‌‌‌های صنعت نساجی در زنجیره صنایع تکمیلی پتروشیمی
شرکت عطرین‌‌‌نخ یکی از واحدهای تخصصی تولید نخ فیلامنت تابیده در کشور است که تامین‌‌‌کننده نیاز چند صد واحد بافندگی متوسط و کوچک در کشور به شمار می‌آید. چیپس پلی‌‌‌استر به عنوان محصول صنایع پتروشیمی در کارخانه‌های ذوبریسی می‌‌‌تواند به انواع مختلفی از نخ‌‌‌های فیلامنتی به صورت نیمه آرایش‌‌‌یافته (POY) یا کاملا آرایش‌‌‌یافته (FDY) تولید شود که این نخ‌‌‌ها در بخش بعدی یا به نخ تکسچره تبدیل شده یا در فرآیند تابندگی به انواع مختلف نخ تابیده تبدیل می‌‌‌شوند که این محصولات نهایی در صنایع بافندگی تاری-پودی یا حلقوی مورد استفاده قرار می‌‌‌گیرند. با توجه به محدودیت‌های تامین الیاف و مواد اولیه طبیعی، صنعت پلی‌‌‌استر در دنیا رشد بسیاری داشته است. امروزه تقریبا بیش از 65درصد منسوجاتی که در دنیا استفاده می‌‌‌شوند پلی‌‌‌استری هستند و به تبع آن، در ایران هم با فاصله زمانی این اتفاق نمود یافته است. شاید در گذشته، مثلا 30سال پیش، استفاده از پلی‌‌‌استر در ایران به این اندازه نبود و تنها شرکت پلی‌‌‌اکریل ایران انواع الیاف و نخ فیلامنت پلی‌‌‌استر را تولید می‌‌‌کرد؛ اما اکنون حجم بسیاری از البسه و منسوجات خانگی، پلی‌‌‌استر هستند و بیش از 100 واحد ذوبریسی فعال در این صنعت وجود دارد.
عدم‌توسعه زنجیره بالادستی؛ چالش صنعت نساجی
اما چالش پیش‌روی این بخش از صنعت نساجی در کشور ما عدم‌رشد زنجیره بالادستی پلی‌‌‌استر در ایران است. شرکت پتروشیمی تندگویان، تنها واحد تولیدکننده چیپس پلی‌‌‌استر در ایران است که به‌تنهایی بار تامین مواد اولیه کلیه صنایع پایین‌‌‌دستی را نه‌تنها در حوزه نساجی، بلکه در حوزه بطری و فیلم‌‌‌های بسته‌‌‌بندی به دوش می‌‌‌کشد و در طول فعالیت بیش از 20ساله خود، بدون هیچ طرح توسعه‌‌‌ای، با همان ظرفیت اولیه باقی مانده است. این، در صورتی است که در صنایع پایین‌‌‌دستی هر روز شاهد طرح‌‌‌های توسعه‌‌‌ای هستیم. شرکت‌های گروه صنعتی گلریز قم نیز به عنوان صنعت پایین‌‌‌دستی پتروشیمی تندگویان، هم‌اکنون دارای چند طرح توسعه هستند که به تبع آن نیازمند تامین مواد اولیه بیشتری از سوی پتروشیمی خواهند بود.
جای بسی تاسف است که با وجود اینکه مملکت ما، کشور نفت و پتروشیمی است، در حوزه مواد اولیه‌‌‌ای که محصول صنایع نفت و پتروشیمی است به کشور واردکننده تبدیل شده‌‌‌ایم. البته سرمایه‌گذاری در این حوزه در مقیاس صنایع پایین‌‌‌دستی محسوب نمی‌شود و دولت و هلدینگ‌‌‌های بزرگ پتروشیمی باید در این زنجیره ورود کنند. اجرای طرح تولید ماده‌‌‌ای به نام اسید ترفتالیک خالص (PTA) از پارازایلین (PX) و منواتیلن‌‌‌گلایکول (MEG) که به میزان قابل‌توجهی در صنایع پتروشیمی ایران در داخل کشور در حال تولید است، سبب می‌شود صنایع پایین‌‌‌دستی بتوانند با سرمایه‌گذاری و ایجاد واحد پلیمریزاسیون سبب توسعه بخش‌‌‌های صنایع تکمیلی شوند. در حال حاضر در گروه صنعتی گلریز نیز واحد مشابهی وجود دارد که به دلیل مشکلات تامین مواد اولیه با توقف ناخواسته تولید مواجه شده است. این مهم، نیازمند استراتژی درست صنعتی در این حوزه است که می‌‌‌تواند در قالب برنامه هفتم توسعه گنجانده شود؛ اما متاسفانه هنوز در این برنامه هیچ بند و پاراگراف ویژه‌‌‌ای به حوزه صنایع نساجی و صنایع مشابه اختصاص داده نشده است. قابل تقدیر است که سیاستگذاران ما چه در دولت و چه در مجلس، از نظرات بخش خصوصی و متخصصان کارآزموده که عصاره و خلاصه آنها انجمن‌‌‌های تخصصی همچون انجمن صنایع نساجی ایران با قدمتی بیش از 60سال است، به عنوان بزرگ‌ترین و قدیمی‌‌‌ترین تشکل بخش خصوصی، استفاده کنند و در برنامه هفتم توسعه برای رفع این معضل بزرگ در کشور چاره‌‌‌ای بیندیشند.
