فیلم‌های کودکان در سال‌های اخیر با افت مخاطب مواجهند
معادلات فروش در سینمای کودک
اما به نظر می‌رسد که در سال‌های اخیر تولیدات سینمای ایران برای کودکان هم به لحاظ کیفی و هم به لحاظ کمی دچار افت شده است. نتیجه آنکه فروش فیلم‌های کودکان نیز چنگی به دل نمی‌زند و بیشتر فیلم‌های این حوزه در اکران شکست می‌خورند. شاید به همین دلیل است که نه سینماگران چندان به ساخت آثار این ژانر تمایل دارند و نه سینماداران به اکران این آثار روی خوش نشان می‌دهند تا جایی که سال گذشته ابراهیم داروغه‌زاده، معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی در نامه‌ای به رئیس شورای صنفی نمایش خواستار فراهم آوردن شرایط برای اکران فیلم‌های منتخب جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان شد؛ حمایتی حداقلی و مقطعی که درنهایت به تقویت سینمای کودک و نوجوان و جایگاه آن در گیشه و سهم اکران منجر نشد. با نگاهی به فیلم‌های کودک و نوجوان اکران شده در سال‌های اخیر می‌بینیم که سهم کودکان و نوجوانان از سینمای ایران از سال ۹۵ تاکنون اکران ۱۷ اثر بوده است. این در حالی است که بسیاری از این آثار نه تبلیغ مناسبی داشتند و نه سانس‌های کم آنها مناسب مخاطب کودک و نوجوان بود.
فروش سینمای کودک در دو سال گذشته
در این گزارش نگاهی آماری به تعداد فیلم‌های کودک و نوجوان اکران شده از سال ۹۵ تاکنون داشته‌ایم. در سال ۹۵ فیلم سینمایی «جنجال در عروسی» فیلمی سه‌بعدی به کارگردانی و نویسندگی سیدرضا خطیبی، انیمیشن- رئال «مبارک» به کارگردانی محمدرضا نجفی امامی، «ننه نقلی» به کارگردانی پرویز صبری، «فرار از اردو» ساخته غلامرضا رمضانی، «بچه‌های جسور» ساخته حجت الله سیفی، «ناسور» ساخته برادران دالوند و «دزد و پری» ساخته حسین قناعت همه فیلم‌هایی بودند که در سال ۹۵ به قصد جلب تماشاگران کودک و نوجوان اکران شدند. مجموع فروش این فیلم‌ها کمتر از ۵ میلیارد تومان گزارش شده است. این در حالی است که فروش کلی سینما در سال ۹۵ رکوردشکن بود و توانست به ۱۶۰ میلیارد تومان هم برسد. در واقع مجموع فروش پنج میلیارد تومانی در بازار ۱۶۰ میلیاردی سینمای ایرانی نشان‌دهنده سهمی در حدود ۳ درصد است. اما در سال ۹۶ نیز سهم اکران آثار کودک ۱۰ فیلم بود که باز هم بسیاری از این فیلم‌ها در شرایط بدی اکران شدند و صاحبان آنها نسبت به نحوه اکران فیلم هایشان معترض بودند و اظهار می‌کردند از ساخت فیلم در حوزه کودک دلسرد شده‌اند.
فیلم سینمایی «قهرمانان کوچک» ساخته حسین قناعت از جمله آثاری بود که در سال ۹۶ اکران شد و به فروشی بالغ بر ۲ میلیارد تومان دست یافت. «بیست و یک روز بعد» ساخته محمدرضا خردمندان و «شکلاتی» ساخته سهیل موفق از دیگر آثار کودک و نوجوانی بودند که سال گذشته به نمایش در آمدند. همچنین «حقه باز دم دراز» ساخته علیرضا محمودزاده، «فهرست مقدس» ساخته محمدامین همدانی، «کلیله و دمنه» ساخته علیرضا توکلی بینا، «راز سیاوش» به کارگردانی محمد ربانی، «افسانه گل آباد» ساخته محمدرضا عباس نژاد و «پینوکیو، عامو سردار و رئیسعلی» ساخته سیدرضا صافی جزو فیلم‌هایی بودند که صاحبان آنها از نحوه اکرانشان گلایه‌مند بودند. اما انیمیشن «فیلشاه» ساخته کمپانی هنر پویا در آخرین روزهای سال ۹۶ به عنوان یکی از فیلم‌های اکران نوروزی روی پرده رفت و نمایش آن همچنان ادامه دارد. این انیمیشن بعد از بی‌مهری و رفتار ناپسندی که در داوری سی و ششمین جشنواره ملی فیلم فجر با آن شد، توانست اکران نوروز ۹۷ را داشته باشد که این امر به بهتر دیده شدن آن کمک کرد.
فروش فیلم‌های کودک در سال ۹۶ البته بسیار بهتر از سال قبلش بود؛ اما باز با این اوصاف هنوز میانگین فروش فیلم‌های کودک در سینمای ایران بالا نیست. مجموع فروش ۱۰ فیلم کودک در سال گذشته به حدود ۱۳ میلیارد تومان نزدیک شده است. البته همچنان‌که گفته شد بخشی از فروش فیلم فیلشاه مربوط به دو ماه اخیر است. از این فروش ۱۳ میلیاردی ۷ میلیارد تومان به تنهایی به فیلم فیلشاه اختصاص دارد. به بیان دیگر، ۹ فیلم از مجموع ۱۰ فیلم کودک که در سال ۹۶ اکران شده‌اند، در مجموع کمتر از ۶ میلیارد تومان فروش داشته‌اند.
کارشناسان چه می‌گویند؟
مرضیه برومند، کارگردان سینمای کودک با بیان اینکه سینمای کودک روی خط زلزله است، می‌گوید: زمانی اولویت سینما فرهنگ کودک بود؛ اما اکنون اکران فیلم‌های کودک نمی‌تواند با فیلم‌های بزرگسال رقابت کند و باید به صورت زیرساختی از سینمای کودک حمایت شود و می‌توانیم در فیلم‌های متوسط نیز به ظرفیت سینمای خانگی هم توجه کنیم. وی گفت: سینمای کودک به‌شرط حمایت در اکران موفق می‌شود، سینمای کودک بدون حمایت نمی‌تواند روی پای خود بایستد؛ زیرا نمی‌توانیم با فیلم‌های بزرگسال رقابت کنیم و ما نمی‌خواهیم از برگ خریدهای گول زننده استفاده کنیم.
همچنین غلامرضا آزادی، کارگردان سینمای کودک معتقد است: یکی از ضعف‌های سینمای کودک به‌دلیل نداشتن اکران این است که به‌جای تبدیل شدن به سریال در تلویزیون به فیلم‌های سینمایی تبدیل شده‌اند. وی با بیان اینکه بچه‌ها با سینما بهتر می‌توانند زندگی کنند، افزود: ما در گذشته ژانرهای مختلف حوزه کودک داشتیم؛ اما در طول سال‌های گذشته سینمای بزرگسال با ترفند سینمای کودک را نقد کرد. اما امیرحسین صدیق، بازیگر فیلم‌ها و سریال‌های موفق ژانر کودک نیز در این باره می‌گوید: «سینمای کودک و نوجوان ایران حتما می‌تواند به دوران طلایی بازگردد؛ اما باید دیدگاه مدیران تغییر کند. هنرمندان ما همان هنرمندان موفق گذشته هستند؛ اما چرا کار نمی‌کنند و چرا با آنها بی‌مهری می‌شود. کار در حوزه کودک احتیاج به حمایت و اختصاص بودجه دارد و سینمای کودک و نوجوان جزو اهداف بلندمدت است که می‌توان تاثیرات آن را در آینده جامعه دید. برای من کمی عجیب است که هیچ علاقه‌ای برای این فرهنگ‌سازی وجود ندارد. از ژانر کودک و نوجوان یا حمایت نمی‌شود یا با حب و بغض با سینمای کودک برخورد می‌شود. دوستان فکر می‌کنند که چون کودک کوچک است کار در حوزه کودک نیز کوچک خواهد بود؛ اما این‌گونه نیست و کار برای کودکان و نوجوانان روحیات بزرگ می‌خواهد که فعلا موجود نیست.» او افزود: «علت افت سینمای کودک مشخص است و جواب دست تصمیم‌گیرندگانی است که باید از آنها پرسید چرا نمی‌خواهند سینمای کودک پیشرفت داشته باشد.»
شورای بی‌اثر سینمای کودک؟
حجت‌الله ایوبی، رئیس پیشین سازمان سینمایی، در اسفند سال ۹۳ طی حکمی اعضای «شورای سیاست‌گذاری و راهبری سینمای کودک و نوجوان» را با هدف تقویت و احیای این سینما تعیین کرد. مهدی ارگانی، مسعود کرامتی، حمید جبلی، جواد حاتمی، مهدی یزدانی، محسن چینی‌فروشان، علیرضا تابش، فرشته طائرپور و مرضیه برومند اعضای این شورا شدند. فرشته طائرپور پیش‌تر انگیزه اصلی تشکیل این شورا را «ممانعت از تداوم تنزل کیفی و کمی در تولیدات فیلم‌های کودک و نوجوان و همچنین نظارت پیگیر بر روند تولید و نمایش آثاری دانست که برای این دو نوع مخاطب ساخته می‌شود.» اما آن شورا نیامده از دست رفت. مسعود کرامتی، یکی از اعضای شورای سیاست‌گذاری و راهبری سینمای کودک و نوجوان، درباره سرنوشت آن شورا گفته بود: «شورا را چه کسی راه انداخت؟ آن شورا چه کرد؟ نتیجه‌اش چه شد؟ هیچ. چرا؟ چون شورا را کسی راه انداخت که هیچ حمایتی نکرد.» آن طور که کرامتی ادعا می‌کند، سال گذشته جلساتی تشکیل و طرح‌هایی مطرح شد و «مثلا قرار بود فارابی و وزارت فرهنگ و ارشاد از آن طرح‌ها حمایت کنند؛ اما هیچ‌کس اقدامی نکرد.»
ارسال نظر