احتمال برگزاری غیر فیزیکی جشنوارههای هنری قوت گرفت
زمزمه‌های برگزاری آنلاین جشنواره فیلم فجر
در حالی که اغلب جشنوارههای مهم جهان در این مدت یا تعطیل شده یا به‌ناچار به صورت آنلاین برگزار شده‌اند، پیشنهاد برپایی جشنوارههای فجر به ویژه سینما و تئاتر به صورت غیرفیزیکی چندان دور از انتظار نبود. در ماه‌های نخست سال زمزمه‌هایی برای جایگزین کردن شیوه برپایی این جشنواره‌ها به گوش رسید اما تاکنون جز برگزاری جلساتی برای هماهنگی و مشورت کمتر خبری قطعی درباره آن منتشر شده است. در ادامه این جلسات در روزهای گذشته دومین جلسه هماهنگی جشنوارههای سینمایی با حضور حسین انتظامی، رئیس سازمان سینمایی و دبیران پنج جشنواره ملی و جهانی فجر، حقیقت، کوتاه و کودک و نوجوان برپا شد؛ جلسه‌ای که با توجه به تمرکز آن برای برگزاری آنلاین، می‌توان از آن نتیجه گرفت خبری از لغو این فستیوال وجود ندارد و بیشتر نگرانی‌ها برای چگونگی اجرای آن است. نکته شایان توجه در این نشست حضور ابراهیم داروغه‌زاده به عنوان دبیر جشنواره ملی فجر است زیرا پیش از این وی بارها تاکید کرده بود که دیگر تمایلی به پذیرش مسوولیت دبیری این جشنواره ندارد و حتی اول اسفند ۹۸ در گفت‌وگویی با تیتر «بعید است دوباره دبیری جشنواره را قبول کنم» با یکی از خبرگزاری‌ها تصمیم قطعی خود را اعلام کرده بود. با این حال برخی حضور او را در این گروه به فال نیک گرفته‌اند و بر این باورند با توجه به پزشک بودن او در صورت ادامه همکاری، احتمالا نظارت بهتری از نظر رعایت پروتکل‌های بهداشتی هنگام برپایی بخش‌هایی که به صورت فیزیکی برگزار خواهد شد، صورت خواهد گرفت.
آنچه علاقه‌مندان به سینما را تا حدی به برپایی آنلاین جشنواره فیلم امیدوار کرده استفاده از تجربه‌های مشابه خارجی است که تا زمان برپایی این جشنواره به وقوع خواهد پیوست. به همین دلیل بخش مهمی از دومین جلسه هماهنگی جشنوارههای سینمایی به همین موضوع اختصاص یافت. در این نشست که محمدمهدی عسگرپور، دبیر جشنواره جهانی فیلم فجر، علیرضا تابش، دبیر جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان و محمد حمیدی مقدم، دبیر جشنواره سینما حقیقت و سیدصادق موسوی و دبیر جشنواره فیلم کوتاه تهران نیز حضور داشتند با توجه به کرونا و ضرورت اتخاذ سیاست‌ها و روش‌های اقتضایی مقرر شد، هر یک از دبیران در شورای سیاست‌گذاری خود، جنبه و میزان برگزاری آنلاین را بررسی کنند. همچنین گزارشی از نرم‌افزار جشنواره جهانی ارائه و مقرر شده همه جشنواره‌ها از یک پلت‌فرم مشترک که قابلیت شخصی‌سازی داشته باشد استفاده کنند. همچنین در جلسه رائد فریدزاده، دبیر شورای بین‌الملل سازمان سینمایی و معاون بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی هم گزارشی را از تجربه بازار مجازی کن و حضور ایران در این جشنواره ارائه کرد.
هر چند درباره نحوه برگزاری بخش‌های اصلی جشنواره فجر پس از کرونا تا همین اواخر بلاتکلیفی به چشم می‌خورد ولی به نظر می‌رسد متولیان جشنواره سینما حقیقت از مدت‌ها قبل به این نتیجه رسیده بودند که این جشنواره حتما برگزار شود، از این رو بررسی برگزاری آنلاین آن از مدت‌ها قبل شروع شده بود تا اگر شرایط برگزاری فیزیکی به لحاظ همه‌گیری بیماری مهیا نبود، به صورت آنلاین برپا شود. برخی کارشناسان معتقدند در شرایطی که بسیاری از جشنوارههای سینمایی دنیا به تعویق افتاده یا برای امسال تعطیل شده‌اند، شاید جشنوارههای فیلم کوتاه تهران و حقیقت شرایط ایده‌آل‌تری برای آنلاین برگزار شدن داشته باشند، اما برای برگزار شدن یا نشدن بقیه جشنواره‌ها شاید نیاز باشد رویکرد دیگری را درنظر گرفت.
جشنواره تئاتر فجر
مشکلات جشنواره تئاتر فجر به طور طبیعی در دوران شیوع اپیدمی از نظر برپایی نسبت به جشنواره فجر به مراتب بیشتر است، زیرا در این فستیوال علاوه بر تماشاچیان، نمایش‌ها نیز باید به صورت زنده انجام شود و احتمال خطر ابتلای بازیگران و عوامل صحنه نیز وجود دارد از این رو جشنواره تئاتر فجر نیز سرنوشتی جز تعطیلی یا نمایش آنلاین نخواهد داشت، که البته با تاکید دبیر این جشنواره بر روشن نگهداشتن چراغ این رویداد، احتمال برپایی آنلاین آن نیز قوت گرفته است. در روزهای گذشته حسین مسافر آستانه، دبیر سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر، با ابراز مخالفت با تعطیلی کامل تئاتر تاکید کرد: فعلا کرونا با ماست و باید به زندگی برگردیم و نمی‌توانیم تئاتر را به طور کامل تعطیل کنیم. درست است که شرایط آرامی برای اجرای تئاتر نداریم ولی مشخص نیست این وضعیت تا کی ادامه داشته باشد.
وی درباره احتمال برگزاری جشنواره به صورت آنلاین نیز گفت: این هم یکی از مواردی است که مشغول مطالعه آن هستیم. در هر صورت چاره‌ای نداریم جز استفاده از تکنولوژی. چه شرایط برای برگزاری جشنواره به شکل فیزیکی فراهم باشد و چه نباشد، باید از پتانسیل‌های فضای مجازی بهره ببریم. البته در گام اول ضروری است زیرساخت‌های لازم را ایجاد کنیم.
چالش بزرگ و جشن حافظ
برگزاری جشنوارههای مهم سینما و تئاتر در کشورمان تفاوت بزرگی با اغلب جشنوارههای بین‌المللی دارد. در فستیوال‌های جهانی عموما آثاری به رقابت خواهند پرداخت که پیش از آن به اکران یا تماشای عموم درآمده‌اند در حالی که در ایران آثار قبل از عرضه عمومی به رقابت می‌پردازند از این رو می‌توان گفت جشنوارههای خارجی مشکلی با عنوان «آماده نبودن اثر برای جشنواره ندارند» در حالی که در ماه‌های اخیر بسیاری از پروژه‌های سینمایی و نمایشی به دلیل رعایت نکات بهداشتی تعطیل شده‌اند و حتی در صورت برگزاری آنلاین این جشنواره‌ها معلوم نیست آثار درخوری برای رقابت شرکت کنند. البته این مشکل شامل جشنواره‌هایی چون جشن حافظ نمی‌شود، زیرا طبق اساسنامه این جشنواره کلیه فیلم‌های سینمایی ایرانی نمایش‌داده‌شده در سینماهای کشور و مجموعه‌های داستانی تلویزیونی و ویدئویی صدا و سیما و شبکه نمایش خانگی از ابتدای فروردین تا انتهای اسفند مورد داوری قرار می‌گیرند. از این رو این جشنواره چون با آثار تولید شده و به نمایش درآمده سر و کار دارد مشکلی از نظر آثار رقابتی نخواهد داشت. با این حال این جشن نیز مجبور است خود را با شرایط این روزهای جامعه وفق دهد و تصمیمات جدیدی برای نحوه برگزاری خود بگیرد. امید معلم، دبیر جشن حافظ درباره این تصمیمات توضیح داده است: جشن حافظ امسال قرار است بیستمین سالش را تجربه کند. در سالی که اتفاقات مختلفی در کشور از جمله شیوع بیماری کووید-۱۹ پیش آمده که بسیاری از رویدادهای مهم سینمایی در جهان را هم تحت‌تاثیر خودش قرار داده و بسیاری از سینماها تعطیل و بسیاری از جشنواره‌ها لغو شده‌اند. جشن حافظ هم از این قاعده مستثنی نیست. منتها امسال به جای اینکه جشن را به طور کلی لغو و به سال آینده موکول کنیم، تصمیم گرفتیم جشن امسال به شکل آنلاین برگزار کنیم و نامزدها و برگزیدگان به شکل اینترنتی اعلام شوند.
