بهره‌‌‌برداری از پتانسیل تکنولوژی در قلب قفقاز
ارمنستان از همه طرف به خشکی محصور است بنابراین بندری که بتواند کارهای بازرگانی انجام دهد، ندارد. منابع طبیعی این کشور هم بسیار محدود است. در واقع همه آنچه ارمنستان دارد، سرمایه انسانی است که از وقتی توسعه و پژوهش در حوزه تکنولوژی پیشرفته به یک اولویت ملی در این کشور تبدیل شده، اهمیت ویژه‌‌‌تری پیدا کرده است. ارمنستان سال‌ها به سوی توسعه بخش تکنولوژی پیشرفته خود گام برداشته، اما این جنبش بعد از وقایع سیاسی سال ۲۰۱۸ شدت بیشتری گرفت و کشور کوچکی که در وسط نقشه دنیا قرار گرفته، پر از امید به آینده شد. چشم‌‌‌انداز جدیدی ایجاد شد و قدرت تکنولوژی نیروی محرکه آن بود: IT، توسعه نرم‌‌‌افزار و استارت‌آپ‌‌‌های تکنولوژی پیشرفته، بنیان این تحولات تازه در ارمنستان را شکل می‌دهند.
الکسیس اوهانیان، از هم‌‌‌بنیان‌گذاران وب‌سایت ردیت که نیمه ارمنی است، در مصاحبه با مجله فوربس گفته «مردم ارمنستان هیچ‌گاه نتوانسته‌‌‌اند برای خودشان زندگی کنند. این می‌تواند شروع دورانی باشد که این کشور و به‌‌‌ویژه جوانان - کسانی که بیشترین انگیزه و خوش‌بینی را دارند- این شانس را داشته باشند که سرنوشت و آینده کشورشان را خودشان رقم بزنند و این بخشی از آزمایش ارمنستان است که پیش از این رخ نداده بود.»
همچنین وزیر آموزش و علوم ارمنستان گفته «ما منابع کمی در اختیار داریم و تکنولوژی پیشرفته یکی از اصلی‌‌‌ترین مسیرهای اقتصاد ارمنستان است تا بتوانیم برندهای آموزشی خودمان را صادر کنیم.»
در حال حاضر، تکنولوژی بزرگ‌ترین منبع سرمایه‌گذاری خارجی در ارمنستان است و خیلی از قدرتمندترین شرکت‌های تکنولوژی دنیا مثل اینتل، مایکروسافت، گوگل، IBM، سیناپسیس و سیسکو، حضور فیزیکی در این کشور دارند. در سال ۲۰۱۸ بخش تکنولوژی ارمنستان ۳۳درصد رشد کرد و به یک صنعت ۲۵۰میلیون دلاری در آن سال تبدیل شد. با اینکه این ارقام فعلا ممکن است زیاد به نظر نرسند، اما باید مساحت بسیار کوچک ارمنستان و جمعیت اندک حدود ۳میلیون نفری این کشور را هم در نظر گرفت.
استارت‌آپ‌‌‌های متفاوت
عرصه استارت‌آپی ارمنستان، تحت‌تاثیر شرکت‌هایی مثل «سرویس تیتان» (Service Titan)، پلت‌فرم تکنولوژی نرم‌‌‌افزاری، در خارج از ارمنستان که ارزش آن به بیش از یک‌میلیارد دلار رسیده و همچنین شرکت‌های داخلی مثل «شدومتیک» (Shadowmatic) که در سال ۲۰۱۵ «جایزه طراحی اپل» را برد، به سرعت در حال رشد است.
نارک واردانیان، شرکت Crowdfunding Formula که یکی از برجسته‌‌‌ترین شرکت‌های بازاریابی جمع‌‌‌سپاری در دنیاست را خیلی اتفاقی تاسیس کرد. او در تامین سرمایه استارت‌آپ قبلی خود شکست خورد و در نتیجه شروع به جمع‌‌‌آوری اطلاعات در مورد جمع‌‌‌سپاری کرد. واردانیان شرکت‌ها و افرادی را که کمپین‌‌‌های جمع‌‌‌سپاری موفقی را اجرایی کرده بودند فراخواند و از آنها اطلاعات گرفت. یادداشت‌‌‌هایی برداشت و آنها را در یک کتاب با عنوان «۵۷ راز جمع‌‌‌سپاری» منتشر کرد و در سایت آمازون گذاشت. خودش از اینکه این کتاب خیلی فوری جزو پرفروش‌‌‌ترین‌‌‌های موضوع جمع‌‌‌سپاری قرار گرفته بود، شگفت‌‌‌زده شد.
با اینکه واردانیان هیچ‌گاه خودش کمپین موفقی را اداره نکرد، اما به عنوان یک مرجع جمع‌‌‌سپاری شناخته شد. استارت‌آپ‌‌‌های محلی برای مشاوره گرفتن سراغش آمدند. او دانشش را عملی کرد و خیلی زود فهمید که اطلاعاتی که در کتابش منتشر کرده، واقعا مفید و کارآمد است.
بنابراین، در سال ۲۰۱۵ Crowdfunding Formula را تاسیس کرد تا کمپین‌‌‌های تامین سرمایه را برای استارت‌آپ‌‌‌هایی از سراسر دنیا مدیریت کند. داستان‌‌‌های موفقیت به‌‌‌تدریج شروع شدند: ۴میلیون دلار برای شرکت بونیک جیم، ۳میلیون دلار برای کیف پول هوشمند والترمن و... .
یک داستان موفقیت دیگر در عرصه استارت‌آپی ارمنستان، شرکت پیکس‌‌‌آرت (PicsArt) است که امروز به عنوان یکی از برجسته‌‌‌ترین اپلیکیشن‌‌‌های ویرایش عکس در دنیا شناخته می‌شود. میکائیل واردانیان، هم‌‌‌بنیان‌گذار و مدیر محصول پیکس‌‌‌آرت، می‌‌‌گوید ایده تاسیس این شرکت، زمانی به ذهن آنها خطور کرد که دختر هووانس آوویان، دیگر هم‌‌‌بنیان‌گذار و مدیرعامل شرکت، از انتشار یکی از نقاشی‌‌‌هایش در رسانه‌‌‌های اجتماعی و ناتوانی در ویرایش آن، ناامید شده بود. میکائیل می‌‌‌گوید: «ما به این نتیجه رسیدیم چیزی ایجاد کنیم که به افراد بی‌‌‌تجربه که خلاقیت چندانی هم ندارند، امکان خلاق شدن بدهیم.» آنها با یک تیم کوچک متشکل از ۱۰ نفر که بیشترشان هم دانشجو بودند، کارشان را شروع کردند و اولین نسخه اپلیکیشن پیکس‌‌‌آرت را ساختند. این اپلیکیشن در اولین ماه ورود خود به بازار، بیش از یک‌میلیون بار دانلود شد. پیکس‌‌‌آرت که حالا به ۲۸ زبان مختلف در دسترس است، ماهانه بیش از ۱۵۰میلیون کاربر ثابت دارد که بیشتر آنها زیر ۳۵ سال هستند. درآمد شرکت هم با توسعه آن به ۵۰۰ نیرو در سراسر دنیا و دفاتری در ارمنستان، سان‌فرانسیسکو، پکن، مسکو، توکیو و لس‌آنجلس، در سال ۲۰۲۱ به بیش از ۱۰۰میلیون دلار رسید.
به گفته میکائیل، «اگر ۱۰ سال پیش را ببینید، شرکت‌های زیادی در ارمنستان وجود نداشت. در آن زمان، راهاندازی یک استارت‌آپ بخشی از فرهنگ مردم نبود و بیشتر آنها یا از این کار می‌‌‌ترسیدند یا نمی‌‌‌دانستند چطور باید آن را انجام دهند. بنابراین ترجیح می‌‌‌دادند به جای راهاندازی استارت‌آپ که همه چیز در آن غیرقابل پیش‌بینی است، در مکان امن‌‌‌تری کار کنند.»
اما این شرایط امروز تغییر کرده و استارت‌آپ‌‌‌ها به یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای روز در ارمنستان تبدیل شده‌‌‌اند. میکائیل ارزیابی می‌کند که اکنون بیش از ۵۰۰ استارت‌آپ در این کشور فعال هستند که کار خیلی از آنها به خارج از ارمنستان توسعه‌یافته است.
از نمونه‌‌‌های خوب دیگر، می‌توان به «زومرنگ»، اپلیکیشن ویرایش فیلم که وارد رقابت با تیک تاک شده و روزی ۱۰۰هزار دانلود و ۱۰میلیون کاربر دارد و همچنین ggTaxi که جای اوبر را در ارمنستان گرفته و در گرجستان و روسیه هم فعال است، اشاره کرد.
