تحولات حوزه انرژی از سوی دفتر فناوری اطلاعات و آمار وزارت نیرو بررسی شد
روایت ۹۸ از صنعت آب و برق
نمای کلی از صنعت آب و برق در آخرین ماه سال ۹۸ در چهار بخش «آب»، «آب و فاضلاب»، «برق» و «انرژی» منعکس شده است. خلاصه وضعیت بخش «آب» در اسفند سال گذشته نشان می‌دهد تولید انرژی نیروگاه‌های برق- آبی در اسفند نسبت به بهمن ماه، ۱۵ درصد افزایش داشته است. همچنین براساس برآوردهای «دفتر فناوری اطلاعات و آمار وزارت نیرو»، حجم آب صرفه‌جویی شده از چاه‌ها نسبت به ماه گذشته، ۶/ ۳۳ درصد کاهش داشته است. میزان نصب کنتور هوشمند آب و برق روی چاه‌های آب هم، نسبت به ماه گذشته ۲/ ۳۶ درصد کاهش داشته است.همچنین تصویر بخش «آب‌و فاضلاب» در سال ۹۸ نشان می‌دهد «انشعابات آب» در پایان اسفند ۹۸ نسبت به ماه قبل در بخش شهری و روستایی به‌ترتیب، ۰۵/ ۰ و ۱۲/ ۰ درصد افزایش را به ثبت رسانده است. «طول شبکه جمع‌آوری فاضلاب و خطوط انتقال فاضلاب» در پایان اسفند ۹۸ هم نسبت به ماه قبل از آن، یک درصد افزایش داشته است.
اما تصویر کلی صنعت برق در سال ۹۸ چگونه ترسیم شده است؟ طبق بررسیها «انرژی دریافتی» در پایان اسفند ۹۸ نسبت به دوره مشابه ۵۰،۹۷ درصد کاهش داشته است؛ «انرژی ارسالی» هم در پایان اسفند نسبت به دوره مشابه ۹۷ معادل ۲۸ درصد افزایش را تجربه کرده است؛ «بهره‌برداری از واحدهای جدید نیروگاهی» نیز تا پایان اسفند نسبت به پایان بهمن سال قبل ۹/ ۰ درصد افزایش را به ثبت رسانده و تعداد «روستاهای برق‌دار شده» هم تا پایان اسفند نسبت به پایان اسفند ۹۷ معادل ۲۴/ ۰ درصد افزایش را در کارنامه خود به ثبت رسانده است. طبق بررسیها، «تعداد مشترکین برق» هم تا پایان اسفند ۹۸ نسبت به پایان دی‌ماه ۹۸، ۴۵/ ۰ درصد افزایش داشته است. اما پرونده بخش «انرژی» در سال قبل حکایت از آن دارد که «ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک» تا پایان اسفند ۹۸ نسبت به ماه بهمن، ۲/ ۴ درصد افزایش داشته است. میزان «برق تولیدی از منابع تجدیدپذیر» نیز در اسفند ۹۸ نسبت به ماه قبل، ۲۵ درصد افت را به ثبت رسانده است. همچنین اجتناب از انتشار گازهای گلخانه‌ای در اسفند نسبت به بهمن ۲۱ درصد کاهش داشته است.
عملکرد بخش آب
برآوردها حکایت از آن دارد که حجم ریزش‌های جوی از اول مهر ۹۸ تا پایان اسفندماه سال آبی جاری برابر با ۴/ ۳۰۵ میلیارد مترمکعب بوده است. طبق ارزیابی‌ها، ارتفاع بارندگی‌ها در کل کشور نسبت به زمان مشابه سال آبی گذشته، ۷ درصد کاهش داشته است. این در حالی است که ارتفاع بارش‌ها نسبت به میانگین بلندمدت ۱۳ درصد افزایش را به ثبت رسانده است. همچنین بررسیها نشان می‌دهد ارتفاع بارندگی‌ها در کل کشور (۵/ ۲۸ میلی‌متر) نسبت به بهمن‌ماه (۶/ ۲۵ میلی‌متر)، ۳/ ۱۱ درصد افزایش داشته است.اما از وضعیت سدها چه خبر؟ بررسیها بیانگر آن است که حجم آب موجود در مخازن سدهای کل کشور تا پایان اسفند ۹۸ (۳۰۶۹۱ میلیون مترمکعب) نسبت به ماه گذشته (۲۷۴۲۴ میلیون مترمکعب)، ۱۲ درصد افزایش را تجربه کرده است. این در حالی است که حجم آب ورودی به سدهای مخزنی کل کشور نسبت به ماه گذشته (۳۷۲۰ میلیون مترمکعب)، ۹۷ درصد افزایش داشته است. حجم آب خروجی مخازن سدهای کل کشور هم نسبت به ماه گذشته (۳۱۴۷ میلیون مترمکعب)، ۲۸ درصد افزایش را ثبت کرده است. در این میان طبق آمارهای منتشرشده، به تعداد سدهایی که از محل اعتبارات ملی ساخته می‌شوند، سد جدیدی اضافه نشده و در اسفندماه تغییری نداشته‌اند.
اما نکته قابل‌توجهی که در مقایسه انرژی تولیدی تجمعی نیروگاه‌های برق آبی در سال جاری با سال گذشته (تا پایان اسفند ۹۸) دیده می‌شود این است که تولید انرژی نیروگاه‌های برق- آبی در اسفند (۱۹۲۵ گیگاوات ساعت) نسبت به ماه بهمن (۱۶۷۵ گیگاوات ساعت)، ۱۵ درصد افزایش داشته است. انرژی تولیدی تجمعی نیروگاه‌های برق آبی در اسفند نسبت به برنامه در مقایسه با ماه بهمن ۱۳ درصد رشد داشته است. البته تعداد نیروگاه‌های برق‌آبی کشور در اسفند نسبت به بهمن تغییری نداشته است.آب‌های زیرزمینی هم در سال ۹۸ اعداد قابل‌توجهی را به ثبت رسانده‌اند. طبق ارزیابی‌ها، حجم آب صرفه‌جویی شده از چاه‌ها (جلوگیری از اضافه برداشت چاه‌های مجاز و پر و مسلوب‌المنفعه کردن چاه‌های غیرمجاز: جمعا ۱۲/ ۱۴ میلیون مترمکعب) نسبت به ماه گذشته (۲۵/ ۲۱ میلیون مترمکعب)، ۶/ ۳۳ درصد کاهش داشته است. در این میان تعداد منابع آب زیرزمینی در کل کشور نسبت به ماه گذشته (۷۳۳۶۵۸)، تغییر چندانی را به ثبت نرسانده است.میزان نصب کنتور هوشمند آب و برق روی چاه‌های آب نسبت به ماه گذشته نیز، ۲/ ۳۶ درصد کاهش را نشان می‌دهد. همچنین میزان صدور مجوز چاه جهت تامین آب (کشاورزی در دشت‌های آزاد، آشامیدنی شهری و روستایی، صنعت و خدمات): جمعا ۵ فقره بوده که نسبت به بهمن‌ماه، ۹۶ درصد کاهش را تجربه کرده است. همچنین تعداد چاه‌های مجاز (۵۱۹۲۰۰) نسبت به بهمن‌ماه (۵۱۹۱۹۵) تغییر چندانی نداشته است. از سوی دیگر ۲۴۳۵ هکتار از سطح شبکه‌های در دست اجرا کاسته و به سطح شبکه‌های احداث شده افزوده شده است.
صنعت آب و فاضلاب
وضعیت صنعت آب و فاضلاب شهری و روستایی در سال ۹۸ چگونه بوده است؟ طبق ارزیابی‌ها، انشعابات آب در پایان اسفند ۹۸ نسبت به ماه قبل، در بخش شهری و روستایی به ترتیب ۰۵/ ۵ و ۱۲/ ۰ درصد افزایش داشته است. تعداد مخازن آب و حجم تولیدی آن در پایان اسفند ۹۸ هم نسبت به ماه قبل، در بخش روستایی به ترتیب ۷/ ۰ و ۲/ ۱ درصد رشد را تجربه کرده است.
همچنین تعداد تصفیه‌خانه‌های آب در مدار و ظرفیت اسمی آن در پایان اسفند ۹۸ نسبت به ماه قبل آن، در بخش شهری به ترتیب ۶/ ۰ و ۰۹/ ۰ درصد افزایش داشته است. از سوی دیگر حجم آب تولیدی (جمعا زیرزمینی و سطحی) در پایان اسفند نسبت به بهمن‌ماه در بخش شهری و روستایی به ترتیب، ۱۰ و ۱۱ درصد افزایش داشته و میزان آب تولیدی (جمعا زیرزمینی و سطحی) در پایان اسفند نسبت به ماه قبل، در بخش شهری و روستایی به ترتیب ۱۰ و ۴ درصد افزایش داشته است.همچنین انشعابات فاضلاب در پایان اسفند ۹۸ نسبت به ماه قبل، ۱۳/ ۰ درصد افزایش، طول شبکه جمع‌آوری فاضلاب در پایان اسفند نسبت به بهمن (۶۳۹۸۰ کیلومتر)، یک درصد افزایش را ثبت کرده است.اما در شاخص‌های بخش آب و فاضلاب چه تغییر و تحولات آماری به ثبت رسیده است؟ براساس اطلاعاتی که هر شش ماه یکبار به روز می‌شود تا پایان اسفند سال گذشته ۱۴۰ شهر در وضعیت زرد (۱۰ درصد کمبود آب نسبت به آب مورد نیاز)، ۳۴ شهر در وضعیت نارنجی (۲۰ درصد کمبود آب نسبت به آب مورد نیاز) و ۵۹ شهر در وضعیت قرمز (بیش از ۲۰ درصد کمبود آب نسبت به آب مورد نیاز) قرار داشته‌اند.
کارنامه صنعت برق
آمار تفصیلی صنعت برق ایران در سال ۹۸ حاکی است سهم مصرف برق مشترکان صنعتی در سال گذشته با ۷/ ۰ درصد رشد به ۷/ ۳۴ درصد رسیده است که بالاترین سهم مصرف مشترکان برق در سال رونق تولید محسوب می‌شود. مطابق این آمار، سهم مصرف برق مشترکان خانگی طی ۱۰ سال گذشته هیچ‌گونه افزایشی نداشته است. این سهم در بین مشترکان عمومی روند کاهشی داشته و با ۲/ ۰ درصد رشد منفی از ۳/ ۹ درصد در سال ۹۷ به ۱/ ۹ درصد در سال گذشته رسیده است.
شاخص متوسط مصرف برق مشترکان، ۷ هزار و ۴۱۲ کیلووات ساعت اعلام شده که نسبت به سال قبل آن ۱۳۵ کیلووات ساعت رشد نشان می‌دهد. همچنین متوسط مصرف برق مشترکان خانگی با ۶۸ کیلووات ساعت افزایش از ۲ هزار و ۹۶۰ کیلووات ساعت در سال ۹۷، به ۳ هزار و ۲۸ کیلووات ساعت در سال گذشته رسید. همچنین آمارها از بهبود روند مصرف برق در بخش روشنایی معابر کشور حکایت دارد و سهم مصرف در این بخش با ۱/ ۰ درصد کاهش از ۹/ ۱ درصد سال ۹۷ به ۸/ ۱ درصد در سال گذشته رسیده و مصرف برق سایر مصارف با ۱/ ۰ درصد افزایش، رشد ۴/ ۷ درصدی نشان می‌دهد و همچنان به‌طور متوسط رشد ۱/ ۰ درصدی این بخش طی ۱۰ سال گذشته تداوم دارد.آمار تفصیلی صنعت برق در سال ۹۸ نشان می‌دهد سهم مصرف برق مشترکان کشاورزی ۵/ ۰ درصد کاهش داشته که نسبت به کاهش متوسط ۲/ ۰ درصدی مصرف این بخش طی ۱۰ سال گذشته، کاهش بیشتری نشان می‌دهد و در عین حال سهم برق مصرفی مشترکان صنعتی با ۷/ ۰ درصد رشد نسبت به سال ۹۷ به ۷/ ۳۴ درصد رسیده است. رشد مصرف این بخش مهم تولیدی طی سال ۹۸ در مقایسه با متوسط مصرف ۱۰ ساله ۸۷ تا ۹۷ نیز به میزان ۵/ ۰ درصد افزایش یافته که نشان از رونق بخش صنعت در سال گذشته دارد.در این میان، آمارها همچنین نشان می‌دهد تعداد مشترکین برق تا پایان اسفند ۹۸ نسبت به دی ۹۸ (۳۶۵۱۸ هزار مشترک)، ۴۵/ ۰ درصد افزایش داشته است. همچنین برآوردها حکایت از آن دارد که مجموع طول شبکه فشار متوسط و ضعیف تا پایان اسفند (۸۱۵) نسبت به پایان اسفند ۹۷ (۸۰۱)، ۷/ ۱ درصد افزایش داشته است. تعداد و ظرفیت ترانسفورماتورهای برق کشور تا پایان اسفند ۹۸ نسبت به پایان اسفند ۹۷ به ترتیب ۲/ ۳ و ۵/ ۲ درصد افزایش را به ثبت رسانده است.
اما وضعیت برق روستایی‌ها چگونه بوده است؟ بررسیها حاکی است تعداد روستاهای برق‌دار شده تا پایان اسفند ۹۸ نسبت به پایان اسفند ۹۷، معادل ۲۴/ ۰ درصد افزایش داشته است. طول شبکه فشار روستایی (متوسط و ضعیف) تا پایان اسفندماه ۹۸ (۲۴۶۴۸۷ کیلومتر) نسبت به پایان اسفند ۹۷ (۲۴۶۱۱۸ کیلومتر)، ۱۴/ ۰ درصد افزایش داشته است. تعداد و ظرفیت ترانسفورماتور روستایی نیز تا پایان اسفند ۹۸ نسبت به پایان اسفند ۹۷، به ترتیب ۲۴/ ۰ و ۰۸/ ۰ درصد افزایش را تجربه کرده است.نگاهی به ظرفیت (نامی و عملی)، تولید و نیاز مصرف تا پایان اسفند هم نشان می‌دهد کل ظرفیت نصب‌شده نیروگاهی در مدت زمان مورد بررسی نسبت به پایان بهمن (۸۲۶۹۰مگاوات)، تقریبا افزایشی نداشته است. از سوی دیگر، تولید ناویژه انرژی برق کشور از ابتدای سال ۹۸ نسبت به دوره مشابه ۹۷، معادل ۴/ ۵ درصد افزایش، انرژی دریافتی در پایان اسفند ۹۸ نسبت به دوره مشابه ۹۷ (۲۶۵۳)، ۵۰ درصد کاهش و انرژی ارسالی در پایان اسفند ۹۸ نسبت به دوره مشابه ۹۷ (۶۳۲۴)، ۲۸ درصد افزایش داشته است. در این میان بهره‌برداری از واحدهای جدید نیروگاهی تا پایان اسفند ۹۸ نسبت به پایان بهمن ۹۸ (۲۲۲۳ مگاوات)، ۹/ ۰ درصد افزایش را به ثبت رسانده است. همچنین مجموع طول خطوط انتقال و فوق توزیع برق کشور تا پایان اسفند ۹۸ نسبت به دوره مشابه سال ۹۷، معادل ۷/ ۰درصد افزایش را تجربه کرده است. ظرفیت کل پست‌های برق (انتقال، فوق توزیع و بلافصل) هم تا پایان اسفند ۹۸ نسبت به پایان سال ۹۷، معادل ۴ درصد رشد را ثبت کرده است.
نمرات انرژیهای تجدیدپذیر
گزارش عملکرد نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک نشان می‌دهد ظرفیت این نیروگاه‌ها تا پایان اسفند ۹۸ (۴۹۴.۴ مگاوات) نسبت به ماه گذشته (۴۷۴.۶ مگاوات)، ۲/ ۴ درصد افزایش داشته است. میزان برق تولیدی از منابع تجدیدپذیر در اسفند ۹۸ هم نسبت به ماه گذشته (۷۱ میلیون کیلووات ساعت)، ۲۵ درصد کاهش را تجربه کرده است. همچنین آمارها حکایت از آن دارد که اجتناب از انتشار گازهای گلخانه‌ای در اسفند ۹۸ نسبت به ماه قبل، ۲۶ درصد کاهش را به ثبت رسانده است. میزان عدم مصرف سوخت فسیلی در اسفند ماه نسبت به ماه قبل هم ۲۵ درصد کاهش و میزان عدم مصرف آب در این بازه زمانی هم نسبت به ماه قبل ۲۵ درصد کاهش را به ثبت رسانده‌اند.از سوی دیگر ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک نصب شده در اسفند ۹۸ نسبت به ماه قبل (۸۶۵ مگاوات)، ۳/ ۲ درصد افزایش داشته است. طبق اعلام وزارت نیرو این روند کاهشی در بخش‌های مختلف انرژیهای پاک به دلیل کاهش مدت زمان تابش خورشید بوده است.
