بسته مطالعاتی هفته۱
تاریخ ایران: از کتیبه‌های باستانی تا کج‌فهمی‌های معاصر
شوش: کاوش‌های باستان‌شناسی
احسان(اسماعیل) یغمایی
کتاب «شوش: کاوش‌های باستان‌شناسی» از معدود آثاری است که همه منابع و مقدمات آن مستقیما از دل خاک و از سوی پژوهشگری ایرانی استخراج شده است. مولف در مقدمه کتابش این موضوع را اینگونه توضیح می‌دهد: شوش را نخستین بار چشمان تیزبین «بنجامین بن جناح» خاخام کلیمی شناخت، اما «کنت لوفتوس» این انگلیسی زیرک در سال ۱۸۵۰ مسیحی نخستین کلنگ را بر تپه‌های آن زد. او پس از چندگاهی با مخالفت روحانیون و مردم بومی روبه‌رو شد و به ناگزیر آنجا را ترک کرد. اما انگلیسی‌ها بنا به خصیصه ذاتی و نژادی، بیدی نیستند که از این بادها بلرزند. پس از او دو انگلیسی دیگر آمدند و راه را گشودند و چون هموار شد آن را به فرانسویان سپردند و خود در پی نفت رفتند که ثروتی بود بیکران و بی‌صاحب. جز فرانسوی‌ها، کاوشگران آمریکایی نیز در شوش به کاوش پرداخته‌اند. گروه فرانسویان را باستان‌شناسان دیگر کشورها همراه و همیار بودند و سرانجام پس از نزدیک یک سده و نیم، کاوش شوش به ایرانی‌ها سپرده شد.
تولد تمدن در خاور نزدیک
هنری فرانکفورت/ سحر قدیمی
کتاب «تولد تمدن در خاور نزدیک» از تاریخ و تمدن فراتر رفته و جنبه‌های انسان‌‌شناسانه تمدن‌های مشرق‌زمین را بررسی کرده است. مولف در مقدمه کتابش نوشته است: ما در این کتاب به نوآوری‌های حائز اهمیت اجتماعی و سیاسی پرداخته‌ایم که تغییرات بزرگِ خاور نزدیک از آنان ریشه گرفت. این نوآوری‌ها، تقریبا به صورت مستقیم سرچشمه ظهور نخستین جوامع متمدن محسوب می‌شوند. با این همه، مطالعات اندکی درباره آنها صورت گرفته و بیشتر به تغییرات در زمینه تکنولوژی و هنر، ظهور مذهب و اختراع خط پرداخته شده است. در کتاب حاضر، گسترش تکنولوژی و هنر، تا جایی که شرایط سیاسی و اجتماعی را آشکار کنند، بررسی شده‌اند.
سرگذشت شاهزاده خانم ایرانی
مسعود کوهستانی‌نژاد
«سرگذشت شاهزاده خانم ایرانی»، تصوری را که تا امروز درباره زهرا تاج السلطنه دختر ناصر‌الدین شاه قاجار وجود داشته و حتی بزرگانی مانند علی‌اکبر دهخدا را به خطا انداخته است، تصحیح می‌کند. تاج‌السلطنه در این کتاب که روایتی داستانی از زندگی خود و محیط پیرامونش است، می‌کوشد تصویری از ایران عهد ناصری ارائه کند؛ اما از آنجا که ظاهرا بخش‌هایی از این کتاب، اوایل حکومت پهلوی نوشته یا بازنویسی شده است، در جاهایی از آن، جلوه‌هایی از دوران جدید هم دیده می‌شود. این کتاب علاوه بر اینکه از نظر تاریخی اهمیت دارد، از جنبه دیگری هم بسیار مهم است. تصویری که از عصر مشروطه تاکنون از تاج‌السلطنه به عنوان زنی لاابالی ارائه شده جای خود را به تصویر زنی فاضله و مبادی آداب و اخلاق می‌دهد که به مسائل مهم ایران در دورانِ گذار به عصر جدید، عمیقا می‌اندیشیده و برنامه‌هایی نیز برای اصلاح امور داشته است.
جزایر ایرانی خلیج فارس
مسعود کوهستانی‌نژاد
«جزایر ایرانی خلیج فارس» تصویرهای پیشین را درباره کوشندگان جنبش اعاده حاکمیت ایران بر جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی تغییر می‌دهد. محور این تغییر داوری، سپهبد حاج‌علی رزم‌آرا است که در گرماگرم کشاکش ایران و انگلستان ترور شد. طبق اسناد ارائه شده در کتاب، سه روز بعد از پیاده‌شدن نیروی نظامی ایران در ابوموسی، رزمناو انگلیسی فلیمنگو در روز ۹ اسفند/۲۸ فوریه وارد آب‌های ساحلی ایران شده و در بندر گناوه لنگر انداخت. سه روز بعد از آن و در صبح روز چهارشنبه ۱۶ اسفند، سپهبد رزم‌آرا که سهم زیادی در اعاده حاکمیت ایران بر جزایر داشت، هنگام حضور در مراسم ختم آیت‌الله فیض در مسجد شاه تهران ترور شد. چهارده ماه بعد و در روزهای پایانی نخستین سال نخست‌وزیری دکتر محمد مصدق، بار دیگر بحرین و جزایر ایرانی خلیج فارس موضوع مکاتبات اعتراض‌آمیزی از سوی دولت ایران به سفارت انگلستان در تهران شد، ولی همزمان پای دولت عراق نیز به میان کشیده شد و...
ارسال نظر