فلز سرخ با چه ریسک‌ها و فرصتهایی روبه‌رو است؟
تولیدکنندگان بورسی مس از دوربین جهانی
ویژگی دیگر مس این است که بیش از دیگر فلزات بازیافت می‌شود. بازیافت مس، بازدهی استفاده از این فلز را گسترش می‌دهد و به ذخیره انرژی منتهی می‌شود. ایران با داشتن ذخایر غنی از کانسارهای مس استعداد زیادی در توسعه این بخش دارد. با توجه به اینکه مس نقش زیادی در توسعه اقتصادی جوامع دارد و در واقع با رشد تولیدات صنعتی همبستگی زیادی دارد، ازاین‌‌‌رو صنعت مس ایران با همراهی رشد تولیدات صنعتی کشورهای جهان، می‌تواند نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشور ایفا کند و به یکی از منابع عمده ارز کشور تبدیل شود. ازاین‌‌‌رو توجه به این صنعت امری ضروری و اجتنابناپذیر است. در حال حاضر آسیا با سهم 8/ 58درصدی بزرگ‌ترین تولیدکننده مس تصفیه شده جهان است و در مجموع سه کشور چین، شیلی و ژاپن بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مس تصفیه شده محسوب می‌شوند. در سال 2020 ایران با تولید 279،330 تن کاتد، رتبه نوزدهم تولید مس پالایش شده را در دنیا دارا بوده، به طوری که سهم تولید مس ایران در این سال 2/ 1درصد بود. همچنین در منطقه آسیا طی سال 2020، ایران رتبه هفتم تولید مس پالایش شده را داشته به طوری که سهم تولید مس ایران از منطقه 04/ 2درصد بوده است.
روند قیمتی مس جهانی
موسسه Roskill با اشاره به اینکه افزایش تقریبا دو برابری واردات قراضه مس چین در نیمه نخست 2021 می‌تواند در واردات کاتد، کنسانتره، بلیستر و آند تغییراتی ایجاد کند، پیش‌بینی کرد که با این شرایط، وضع بدتر و بهبود قیمت مس با مشکل مواجه شود. بر اساس دادههای این موسسه، چین هم اکنون از 95 کشور جهان قراضه مس وارد می‌کند. واردات 6ماهه این کشور از مالزی 160 هزار تن، ژاپن 130 هزار تن، آمریکا 104 هزارتن، هنگ‌کنگ 54 هزار تن، تایلند 49 هزار تن، تایوان 40 هزار تن، کره‌جنوبی 31 هزار تن، انگلستان 26 هزار تن، ایتالیا 23 هزار تن و از سایر کشورها 204 هزار تن برآورد شده است.
واردات سال گذشته این کشور تحت‌تاثیر مسائلی اعم از کووید-19، کاهش قیمت‌ها، مشکلات تجاری با ایالات متحده، لجستیک و کاهش 50 درصدی سهمیه واردات قراضه قرار گرفت، زیرا دولت چین به دنبال دستیابی به اهداف پایدار سبز تا پایان سال 2020 بود.
پس از انجام برخی تغییرات برای میزان متفاوت مس از سال 2020 تا 2021، Roskill برآورد کرده که این امر باعث جهش 103درصدی سالانه (معادل 350 هزار تن مس محتوا) در واردات قراضه چین شده است. به گفته این موسسه، عرضه قراضه عملکرد مشترک قیمت، تولید، نرخ بازیابی و لجستیک بین‌الملل است و سازوکار نهایی تعدیل قیمت برای بازار مس به شمار می‌رود. واردات ماهانه قراضه چین به طور متوسط در نیمه دوم سال 2020 تنها 86 هزار تن ناخالص بود و از ماه نوامبر که قانون جدید واردات به اجرا درآمد، شتاب بیشتری گرفت.
با توجه به اینکه واردات قراضه مس چین در فصل نخست 2021 به طور متوسط 137 هزار تن در ماه است و با توجه به بهبود دسترسی به قراضه جهانی، Roskill نتیجه می‌گیرد که به احتمال زیاد آنها می‌توانند به طور متوسط 146 هزار تن در ماه طی فصل دوم 2021 واردات داشته باشند. این میزان برای افزایش واردات قراضه سالانه چین از 944 هزار تن در سال 2020 به 7/ 1میلیون تن در سال 2021 میلادی (756 هزار تن بیشتر از پارسال یا افزایش 80 درصدی) کافی است.
موسسه بین‌المللی مطالعات مس (ICSG) دادههای مقدماتی از عرضه و تقاضای مس در پنج ماه نخست 2021 را در بولتن ماه آگوست این موسسه منتشر کرد. دادههای اولیه حاکی از آن است که تولید معادن مس جهان در پنج ماه نخست امسال با افزایش 8/ 4درصدی در مقایسه با زمان مشابه 2020 مواجه شده است. تولید کنسانتره مس در مدت یادشده 5/ 6درصد افزایش یافته و استخراج به روش SX-EW (استخراج انحلالی) با 2 درصد افت مواجه شده است. تولید در پرو، دومین تولیدکننده مس جهان با رشد 17 درصدی مواجه شد، چرا که تولید مارس-مه در مقایسه با مدت مشابه 2020 (دوره اوج پاندمی)، رشد 35 درصدی را شاهد بود. با این وجود، تولید مس این کشور از ژانویه تا آوریل 2021، هنوز 7 درصد کمتر از مدت مشابه 2019 است. تولید در اندونزی با توجه به افزایش تولید از معدن زیرزمینی «گراسبرگ» با رشد 72 درصدی همراه بود. در شیلی، بزرگ‌ترین تولیدکننده مس جهان، تولید کلی در پنج ماهه با افت 2 درصدی مواجه شد، به گونه‌ای که رشد 2 درصدی تولید کنسانتره این کشور نتوانست کاهش 13 درصدی تولید به روش SX-EW را جبران کند. همچنین رشد قوی تولید در کنگو، مغولستان و پاناما به دلیل توسعه معادن و فعالیت‌های جدید مشاهده شد و تولید در ایالات متحده تغییر خاصی نداشت. همچنین دادههای اولیه نشان می‌دهد که مصرف ظاهری مس جهان در پنج ماه نخست 2021 با افزایش 5/ 4درصدی در مقایسه با زمان مشابه 2020 مواجه شده است. اگرچه مصرف از نیمه دوم سال 2020 شروع به بازیابی کرد، اما تقاضای جهانی هنوز زیر سطح قبل از همه‌گیری است.
از مهم‌ترین عوامل اثر‌گذار بر قیمت بازار‌های کالایی از جمله مس، شاخص دلار است. این شاخص که نرخ برابری دلار در مقابل سبدی از ارزهای جهانی را اندازه می‌گیرد در هفته آخر ماه آگوست روند نزولی داشته به طوری که کاهش یک درصدی را تجربه کرده است که این امر موجب افزایش قیمت مس نیز شده است. در آینده تحولات شاخص دلار متاثر از سیاست‌های آمریکاست به طوری در صورت ادامه سیاست‌های انبساطی و عملکرد ضعیف شاخص‌های اقتصادی این کشور، موجب تضعیف بیشتر شاخص دلار و در صورت بهبود شاخص‌های اقتصادی و افزایش نرخ بهره برای مهار تورم شاهد افزایش شاخص دلار خواهیم بود. با توجه به شرایط فعلی و گسترش گونه جدید ویروس کرونا به نظر می‌رسد اقتصاد آمریکا در شرایط آسیب‌پذیر باقی خواهد ماند و نیاز به کمک‌های مالی و ایجاد طرح‌های ملی مانند طرح یک تریلیون دلاری زیرساخت‌ها، از سوی دولت اجتنابناپذیر خواهد بود. از طرفی افزایش شدید پایه پولی و نقدینگی در دو سال اخیر و ادامه روند موجود، احتمال وقوع تورم‌های بالاتر از سطوح فعلی را تقویت می‌کند.
در مجموع قیمت مس طی دو سال اخیر از یک‌سو به دلیل تنش‌های تجاری بین آمریکا و چین و از سوی دیگر به دلیل بحران شیوع ویروس کرونا در ابتدای سال 2020 دچار نوسان‌‌‌های بسیاری شد که با وجود تقاضای مناسب این فلز، حتی قیمت‌های زیر 5 هزار دلار را هم تجربه کرد و در میان‌‌‌مدت نتوانست به اهداف قیمتی که از سوی موسسات معتبر بین‌المللی پیش‌بینی می‌‌‌شد، دست یابد. البته بعد از بازگشت تقاضای چین به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده مس جهان، قیمت‌ها از سطوح قبل از شروع جنگ تجاری عبور کرده و حتی رکورد‌های قیمتی را شکسته و هم اکنون بعد از اصلاح قیمت، در قیمت‌های بالای 9،400 هزار دلار بر تن در حال معامله است. در ادامه پیش‌بینی می‌شود با توجه به محرک‌های اقتصاد چین، بهبود نسبی اقتصاد جهان، ادامه طرح‌های حمایت مالی دولت‌‌‌ها و از طرفی ادامه روند بلندمدت کاهش ارزش دلار، شاهد ادامه روند صعودی قیمت مس در میان‌‌‌مدت و بلندمدت باشیم.
