یک سال حلوا حلوا کردن و یک سال تلخکامی
شاید بتوان برجام را یکی از محوریترین موضوعات نوشتهها و اظهارنظرهای کاربران توییتر در سالی که گذشت، معرفی کرد. مهمترین و پراستفادهترین کلمههایی که در سال ۱۳۹۹ در فضای توییتر فارسی و در جمع فعالان حوزه بورس مورد استفاده قرار گرفت، سیاست آزمون و خطا و موش آزمایشگاهی بود. همچنین دامنه نوسان، رمزارزها و کوچ سهامداران به رمزارزها، سهام عدالت، بلاتکلیفی سهامداران، صف فروش، هسته معاملات، بورس مسکن، بیاعتمادی و... از دیگر کلمات پراستفاده کاربران فعال در حوزه بورس بوده است. اما در سال ۱۴۰۰، این کلمات در فضای توییتر و جمع فعالان بورسی بیشتر به چشم میآمد: درآمد دولت از بورس، دخالتهای سیاسیون در بورس، اقتصاد دستوری، اعمال نظرات غیرکارشناسی در بورس، دامنه نوسان، افزایش قیمت دلار، رشد نقدینگی، سقوط بورس، وضعیت رمزارزها، عرضه سیمان در بورسکالا، وام اجاره مسکن، شناسایی مزارع استخراج رمزارزها، برخورد با سالمندان در صف تزریق واکسن، بحران آب در بخشهای جنوبی کشور، قطعی برق در نقاط مختلف کشور، عرضه سهام استقلال و پرسپولیس، حمله روسیه به اوکراین، ارز ۴۲۰۰تومانی و وضعیت بودجه. همچنین راهاندازی قرارگاههای مختلف در حوزههای اقتصادی و اجتماعی از جمله قرارگاه مدیریت عرضه مرغ و صفهای مختلف برای تهیه اقلام روزانه، مثل صف مرغ، شکر، کره، گوشت و...؛ تجمعهای متعدد سهامداران در مقابل ساختمان سازمان بورس و مجلس شورای اسلامی در اوایل سالی که گذشت؛ نفوذ خرید رمزارزها در فضای اقتصادی کشور و روی آوردن مردم از بورس به رمزارزها و بیاعتمادی سهامداران به بورس و... از دیگر موضوعاتی بود که در فضای توییتر و اینستاگرام از سوی کاربران پیگیری شد. در سالی که گذشت، یکی از موضوعات اصلی و محوری بحثها در اوایل سال، انتخابات وضعیت بورس و سهامداران بود. در آن زمان از نظر کاربران کاندیداها در تلاش بودند تا توجه سهامداران را به هر قیمتی که شده به خود جلب کنند؛ چراکه میدانند با جلب اعتماد و نظر آنها میتوانند سبد رای پر و پیمانتری داشته باشند. حتی از سوی برخی از کاندیداهای انتخابات ریاستجمهوری وعده داده شد که اگر رئیسجمهور شوند، مشخص میکنند رانتهایی که در بورس به برخی از اشخاص داده شده، از سوی چه نهادهایی بوده و چه افرادی این رانتها را دریافت کردهاند. در سال ۹۹، امیرحسین قاضیزاده که نایبرئیس مجلس بود پیگیر تخلفات رخداده در حوزه بورس بود. او حتی لیستی از متهمان بازار سرمایه را که به گفته او با عملکرد خود باعث سقوط بورس شده بودند، بهمنظور رسیدگى و برخورد لازم برای آیتالله رئیسى، رئیس قوه قضاییه ارسال کرده بود. بعدتر او در زمان انتخابات ریاستجمهوری اعلام کرد که رئیسجمهور میتواند سهروزه مشکلات بورس را حل کند و به این بازار آشفته سر و سامان دهد و تاکید کرده بود که «اگر رئیسجمهور شوم، سهروزه مشکلات بورس را حل میکنم»؛ اما حالا او در دولت سیزدهم حضور دارد و یکی از پرسشهای کاربران در سالی که گذشت، این بود که سرانجام آن لیست چه شد و چرا رئیس دولت برای حل مشکل بورس در سهروز، از قاضیزاده استفاده نمیکند.
در اوایل سالی که گذشت، بورس موضوع پررنگتری در مجلس بود؛ برای مثال مهدی باقری، عضو هیاترئیسه کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی در بخشهایی از نطق میاندستور خود بیان کرد که «دار و ندار بخشی از مردم زنجان و بلکه ایران در بورس به تاراج رفت. سرمایه کشور را به بهانه تامین ارز برای تامین کالاهای اساسی به یغما بردند و از محل بیتدبیری رانتهای بزرگ ایجاد شد و سوءمدیریت چنان بیداد کرد که مساله دولت به تامین مرغ، روغن، تخممرغ و... تنزل یافت.»
علی نیکزاد، نایبرئیس مجلس شورای اسلامی هم در صفحه شخصی خود نوشت: «۴۶میلیون نفر از مردم بعد از دعوت شما به بورس، تا ۴۰درصد از سرمایهشان را از دست دادهاند. اگر قرار است حمایتی از بازار سرمایه شود، آن را مثل مسائل دیگرتان، معطل برجام نکنید.» به مرور بورس و دغدغه سهامداران به حاشیه رفت و با روی کار آمدن دولت سیزدهم و ظهور موضوعات دیگر در فضای اقتصادی و اجتماعی کشور، دیگر صحبت تند و تیزی از بورس و وضعیت سهامداران در مجلس نشد. یکی بحثهای اقتصادی جنجالی هم که در سال ۱۴۰۰ در فضای توییتر فارسی در گرفت، صحبتهای احمد توکلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در نشست اقتصادی با رئیس دولت سیزدهم بود. او از رئیسی درخواست کرده بود که در اولین اقدام کارت هوشمند غذا توزیع کند. این صحبتها توجه کاربران فعال در حوزه اقتصاد را به خود جلب کرده بود. آنها با به اشتراک گذاشتن صحبتهای توکلی درباره وضعیت پیشآمده برای کشور ابراز نگرانی میکردند. در میان این گلایهها از وضعیت اقتصادی مردم و ایده توزیع کارت غذا، افرادی هم بودند که به این موضوع میپرداختند که مسوولان کشور درصدد هستند در تمام حوزههای زندگی مردم با توزیع کارت و یارانه و سهمیه به نوعی دخالت کنند.
اتفاق خوبی که امسال هم گسترش پیدا کرد، نفوذ بیشتر استفاده از توییتر و اینستاگرام برای مطرح کردن دغدغهها و خواستههای مردم بود. امسال هم سهامداران بیش از هر زمان دیگری یاد گرفتند از قدرت شبکههای اجتماعی برای پیگیری مطالبات خود استفاده کنند و وعدهها یا صحبتهای متناقض مسوولان را به رویشان بیاورند که نمونه آن طرح صیانت یا محدود کردن دسترسی کاربران به اینترنت بود که واکنش مسوولان را در پی داشت.
در نهایت در طول سالی که گذشت، حرف مردم در شبکههای اجتماعی حول یکمحور بود؛ سیاستهای مداخلهای و آزمون و خطایی مسوولان کشور باعث به وجود آوردن چنین وضعیتی برای مردم شده و صرفا سیاستگذار نه در عمل، بلکه در حرف و وعده به فکر دغدغهها و خواستههای مردم است.