ناپدید شدن یک نوع برنج محبوب به‌دلیل کمبود آب
این نوع برنج دانه بلند نام خود را از عطر آن گرفته است که شبیه به رزین کهرباست. بیش از ۷۰درصد محصول کهربایی در دیوانیه و استان همجوار نجف کشت می‌شود و در مجموع، این رقم بیش از یک‌سوم از ۱۰۰هزار تن برنجی را تشکیل می‌‌‌دهد که هر ساله در عراق کشت می‌شود. الزالمی۵۰ ساله، می‌‌‌گوید: بدون کشت کهربا، احساس ناامیدی می‌‌‌کنم. برای فرار از غم و اندوه از آمدن به اینجا اجتناب می‌‌‌کنم. برنج عنبر از دیرباز در عراق به دلیل عطر متمایزش مورد احترام بوده است. در گویش عراقی، عنبر برای توصیف هر عطر خوشبو به کار می‌‌‌رود.
برنج جزء اصلی رژیم غذایی مردم عراق است که تقریبا در هر وعده غذایی مصرف می‌شود و در شهر المشخاب، در استان نجف، کشت برنج کهربا بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت بومی این منطقه است. با این حال، از آنجا که تغییرات آب و هوایی در عراق تشدید شده است، به نظر می‌رسد برنج کهربایی آخرین قربانی است. کشاورزان در اینجا نه تنها با از دست دادن درآمد دست و پنجه نرم می‌‌‌کنند، بلکه با چالش تغییر شیوه زندگی نیز مواجه شدهاند.
عراق که سال‌ها تحت‌تاثیر خشکسالی قرار گرفته است، اکنون بدترین موج گرمای خود را در دهه‌‌‌های اخیر تجربه می‌‌‌کند. جریان آب در رودخانه‌‌‌های فرات و دجله تقریبا به پایین‌‌‌ترین حد خود رسیده است که منجر به بحران آب آبشاری در حومه‌‌‌های عراق می‌شود، جایی که تکنیک‌‌‌های کشاورزی همگام با زمانه نبوده است. این در حالی است که کشت کهربا که معمولا از اواخر ماه ژوئن تا اکتبر ادامه دارد، مستلزم آن است که برنج در طول تابستان در آب غوطه‌ور بماند.
در سال ۲۰۲۱، وزارت کشاورزی عراق تصمیم «سختی» در راستای ممنوع کردن بیشتر کاشت برنج در تلاش برای حفظ ذخایر آبی در این کشور گرفت. حکیم الخزرجی، معاون اداره کشاورزی نجف می‌‌‌گوید: به دلیل کاهش رهاسازی آب از کشورهای همسایه و کمبود باران، مجبور شدیم سطح کشت برنج کهربا را کاهش دهیم. کارشناسان می‌‌‌گویند سیاست‌‌‌های دولت این صنعت را به‌ویژه در برابر کمبود آب آسیب‌‌‌پذیر کرده است.
در حالی که وزارتخانه‌‌‌ها تجهیزات یارانه‌‌‌ای را برای حمایت از انتقال پرهزینه به روش‌‌‌های آبیاری کم‌‌‌مصرف آب ارائه کرده‌‌‌اند، شرکت‌های کشاورزی مرتبط با نهادهای سیاسی اغلب بیشتر از کشاورزان عادی حمایت شدند. مزارع برنج بیش از ۲۱ مایل مربع در استان نجف را پوشش می‌‌‌دهد. الخزرجی گفت: اکنون کمتر از ۲درصد این زمین‌‌‌های کشاورزی به صورت رسمی در حال مراقبت هستند. هدف تولید نیست، بلکه حفظ دانه‌‌‌ها و محافظت از این‌گونه منحصر‌به‌فرد برنج درحال انقراض است.
الزالمی، حداقل خوش‌شانس بود که یک شغل دولتی پیدا کرد. بسیاری از کشاورزان دیگر مانند ریاض عبدالامیر ۵۳ ساله بیکار هستند. وی گفت: ما قبلا خودکفایی اقتصادی بسیار خوبی داشتیم، به تغییرات سیاسی یا افزایش نرخ دلار اهمیت نمی‌‌‌دادیم. کهربا واحد پول ما بود، اما اکنون حتی نمی‌توانم هزینه‌‌‌های روزانه خانه‌‌‌ام را تامین کنم. پسر بزرگش قصد داشت مزرعه را به ارث ببرد. او اکنون در زمینه ساخت‌وساز فعالیت می‌‌‌کند و برنامه ازدواج خود را به حالت تعلیق درآورده است.
عبدالامیر گفت: المشخاب شاهد دورانی است که در طول تاریخ به خود ندیده است. من حتی نمی‌توانم آن را یک مرگ آهسته بنامم. این یک مرگ سریع است و ما هیچ راه‌حل جایگزینی نداریم. مثنی السلامی، یک محقق اجتماعی، مدعی است که نرخ جرم و جنایت در این منطقه در حال افزایش است که او آن را به بیکاری گسترده نسبت می‌‌‌دهد. او هشدار داد: جوانان با پتانسیل‌‌‌های بکر ممکن است به فعالیت‌‌‌های دیگر روی آورند، اگر جایگزین‌‌‌های اقتصادی در دسترس نباشد. تا همین اواخر، برنج کهربایی پای ثابت هر سفره‌ای در عراق بود و به سراسر منطقه صادر می‌‌‌شد. در حال حاضر، مردم محلی مجبور به روی آوردن به انواع برنج وارداتی گران‌‌‌تر از هند و ایران شدهاند. حسین عقیل، ۴۱ ساله، در حالی که از یک بازار محلی خرید می‌‌‌کرد، گفت: قیمت برنج سر به فلک کشیده و به پنج برابر نرخ معمول خود رسیده است. با این حال، بحران از دست دادن متمایزترین غذای منطقه برای او ناراحت‌‌‌کننده‌‌‌تر از افزایش قیمت بود. بیشتر کارخانه‌‌‌های تولید برنج کهربایی اکنون برای نگهداری برنج‌‌‌های وارداتی استفاده می‌‌‌شوند.
دخیل بیدایوی، ۵۳ ساله که چند کیسه برنج ایرانی را به بازار تحویل می‌‌‌داد، خود کشاورز سابق است و اکنون به عنوان راننده کامیون کار می‌‌‌کند. او گفت: من قبلا مثل یک پادشاه بودم که بهترین برنج را تولید می‌‌‌کردم. اکنون مانند یک برده هستم. با ناپدید شدن برنج کهربایی، بازار سیاه ایجاد شده است. حسین علی، ۲۰ ساله، یک تاجر محلی، گفت: پرسیدن در مورد این برنج دقیقا مانند سوال درباره مواد مخدر است. کسانی هستند که آن را مخفیانه پرورش می‌‌‌دهند و مخفیانه می‌‌‌فروشند، اما فقط در مقادیر بسیار محدود. در حالی که خبرنگاران این مقاله در شهر گشت می‌‌‌زدند، کشاورزان در حال حفاری در منطقه‌ای بودند که کشت برنج در آن دیگر مجاز نیست. یکی از پیرمردها که نخواست نامش فاش شود از ترس مقامات توضیح داد: در زندگی ما به جز کشت برنج در هیچ چیز دیگری مهارت نداریم. مرد دیگری بیل را تهدیدآمیز به سمت خبرنگاران تکان داد و از آنها خواست که آنجا را ترک کنند.
الخزرجی گفت که بودجه فدرال اخیرا تصویب شده شامل غرامت برای کشاورزانی است که قادر به کشت در زمین خود نیستند. به گفته وی، در سال آینده آزمایش بذرکاری مکانیکی در این استان آغاز خواهد شد تا بتوان برنج کهربا را با مصرف آب کمتری کشت کرد. اما الزامی نسبت به این امر بدبین است و او از انتظار خسته شده است. او در حالی که به مزارع خود خیره شده بود، گفت: من سال آینده هر اتفاقی بیفتد در زمینم بازهم برنج می‌‌‌کارم، نمی‌توانم آن را این طور رها کنم. روح من در اینجا ریشه دارد.
