تحلیل راهنمایان گردشگری از کارنامه یک‌ساله دولت
گره توریسم خارجی کجاست؟
محسن حاجی سعید، رئیس جامعه انجمن‌‌‌های راهنمایان گردشگری به «دنیای‌اقتصاد» می‌‌‌گوید: قضاوت در این باره را شاید نتوان در یک سال انجام داد. در این حوزه به واسطه شلوغی کارهایی که در وزارتخانه انجام می‌شود و تغییر و تحولات درون سازمانی که اتفاق می‌‌‌افتد تمرکز روی اجرای قول‌‌‌ها چندان زیاد نیست. به گفته این فعال حوزه گردشگری عملکرد متولی گردشگری در پیگیری مطالباتی که بخش خصوصی از او داشته مثبت بوده است. حاجی‌‌‌سعید با بیان این مطلب می‌‌‌افزاید: اما اگر بخواهیم در حوزه گردشگری ورودی و توسعه آن صحبت کنیم، این امر در سطح کلان‌‌‌تری باید حل شود، زیرا این موضوع به مسائل بین‌المللی و به شکل مشخص به مذاکرات برجام گره خورده و تا این مساله حل نشود، گردشگری ورودی نیز رشد قابل‌توجهی را تجربه نخواهد کرد. او گردشگری را صنعتی می‌‌‌داند که توسعه آن با سایر وزارتخانه‌‌‌ها مربوط است. رئیس جامعه انجمن‌‌‌های راهنمایان گردشگری ادامه می‌دهد: علاوه بر آن باید متولی گردشگری سیاست‌های حمایتی را برای اهداف و قول‌‌‌هایی که یک سال پیش داده در پیش بگیرد.
«راه‌‌‌اندازی شبکه تلویزیون اینترنت تخصصی حوزه گردشگری»، «اجرای برنامه‌های گردشگری خانواده محور»، «توسعه گردشگری در حوزه‌های فرهنگی، ادبی و ادیان و مذاهب با تمرکز بر کشورهای همسایه و حوزه تمدنی»، « استفاده از ظرفیت گردشگری خروجی برای تقویت جذب گردشگری ورودی»، « تلاش در جهت تسهیل و لغو روادید گردشگران ورودی از بازارهای هدف گردشگری»، «ایجاد جاذبه‌های مکمل در مجاورت ظرفیت‌های گردشگری موجود»، «حمایت از کسب‌و‌کارهای آسیب دیده از کرونا و برنامه‌ریزی برای مواجهه با موج گردشگری پساکرونا (استمهال وام‌های اعطا شده، حق بیمه سهم کارفرمای تامین اجتماعی، قبوض آب و برق و گاز در دوره کرونا و بخشودگی اجاره‌بهای اماکن در اختیار بخش خصوصی)، «تکمیل و ساماندهی نظام جامع آماری گردشگری» از جمله وعده‌‌‌های داده شده دولت در این زمینه است. نگاهی به این وعده‌‌‌ها نشان می‌دهد اغلب آنها همچنان روی زمین مانده‌‌‌اند. با این حال حاجی‌‌‌سعید می‌‌‌گوید: گردشگری داخلی ایران پس از یک دوره طولانی وقفه به واسطه شیوع کرونا امسال رونق گرفته است. البته در سال گذشته کم وبیش شاهد سفر بودیم اما همچنان مردم دل‌نگرانی‌های جدی بابت مسافرت داشتند. از این رو رونقی که امسال شاهد آن بودیم ما را از یک بحران جدی که در توریسم داشتیم خارج کرده و حداقل در حوزه راهنمایان اتفاقات خوبی افتاده است.
او اضافه می‌کند: در صنف راهنمایان گردشگری در این یک سال شاهد چند اتفاق بودیم که یکی از اصلی‌‌‌‌‌‌ترین آنها تثبیت حمایت از بیمه راهنمایان در لایحه بودجه کشور بود. هر چند این روزها درگیر حواشی ایجاد شده بین سازمان هدفمندسازی یارانه‌‌‌ها و بیمه هستیم ولی در لایحه بودجه پیشنهادی دولت برای اولین بار راهنمایان گردشگری مشمول حمایت از اقشار خاص قرار گرفتند که البته این موضوع دومین خواسته ما از متولی گردشگری بود. به گفته حاجی‌‌‌سعید اولین خواسته باز شدن مرزها و صدور ویزای گردشگری بود که ظرف دو ماه برقرار و ویزاها برای متقاضیان سفر به ایران صادر شد. او ادامه می‌دهد: در دولت قبل وزارت بهداشت مقاومتی غیرمنطقی برای صدور ویزاها داشت که خوشبختانه با رایزنی‌‌‌های صورت گرفته برطرف شد.
به گفته رئیس جامعه انجمن‌‌‌های راهنمایان گردشگری یکی از دل‌نگرانی‌های فعلی در جامعه گردشگری دلاری شدن نرخ برخی خدمات گردشگری مانند نرخ بلیت هواپیماست. او می‌‌‌گوید: خوشبختانه متولی گردشگری موضع‌‌‌گیری درستی در قبال این موضوع داشت. در هیچ کشوری در دنیا نرخ بلیت بر اساس ملیت افراد تعیین نمی‌شود و این موضوع می‌تواند آسیب جدی برای توریسم ایران به همراه داشته باشد. خوشبختانه تاکنون این خواسته مورد تایید دولت نبوده و امیدواریم شاهد چنین موردی در آینده نیز نباشیم.
گفته‌‌‌های این فعال حوزه گردشگری نشان می‌دهد در حوزه راهنمایان ما شاهد دو اتفاق مثبت بوده‌‌‌ایم که یکی از آنها به بیمه این قشر مربوط می‌شود. هر چند در چند روز گذشته خبرهایی به گوش می‌رسد که این دستاورد با چالش جدی مواجه شده است. رئیس جامعه انجمن‌‌‌های راهنمایان گردشگری در گفت‌‌‌وگویی «با بیان اینکه از اول تیر حمایت بیمه‌‌‌ای دولت از راهنمایان به عنوان یکی از اقشار خاص قطع شده است، گفته بود: به‌رغم پیگیری مستمر تشکل ملی راهنمایان و مخالفت وزارت میراث فرهنگی در تبیین ناکارآمدی شاخصه‌‌‌های وزارت کار برای دهکبندی این قشر، همچنان ملاک بهره‌‌‌مندی روش اشتباه پیشنهادی وزارت کار است.
دلایل ناکارآمدی شاخصه‌‌‌های وزارت تعاون (سفر خارج از کشور، تراکنش بانکی، خودروی گران‌قیمت و سرپرست خانوار بودن) در دهکبندی این قشر به این شرح است: ۱- تراکنش حساب بانکی آنها به واسطه واریز تنخواه تور، ممکن‌‌‌است بالا تشخیص داده شود.۲- سفر خارج از کشور، ماموریت شغلی آنها محسوب می‌شود. ۳- برخی که راهنما-راننده هستند، خودروی مناسب برای ترانسفر تورها خریداری کرده‌‌‌اند تا خدمات بهتری به گردشگران ارائه دهند. ۴- برخی از راهنمایان مجرد، سرپرست موقت خانوار هستند و این افراد مستقل زندگی می‌کنند، در حالی که بر اساس دهکبندی وزارت کار، سرپرست خانوار ولدشان محسوب می‌شود.با شاخصه‌‌‌های فعلی وزارت کار، تقریبا ۷۰درصد راهنمایان مشمول حذف می‌‌‌شوند.»
این گفته‌‌‌ها نشان می‌دهد متولی گردشگری باید از دستاورد سال اول خود دفاع کرده و در سه سال آتی که سکان‌‌‌دار گردشگری ایران است به سایر وعده‌‌‌های خود در این حوزه نیز عمل کند. به عنوان نمونه توسعه توریسم داخلی، گردشگری خانواده‌‌‌محور یا سفر ارزان، مستلزم تعطیلات دو روز آخر هفته است که بارها هم از سوی فعالان این حوزه مورد تاکید قرار گرفته و هم برخی کارشناسان و رسانه‌‌‌ها بیش از یک دهه است به آن پرداخته‌‌‌اند. آنها معتقدند در ایران تنها زمانی از سفرهای تهاجمی در ایام تعطیلات خاص دست خواهیم کشید که بتوانیم سفر را در ایام مختلف سال داشته باشیم. این موضوع علاوه بر آنکه رونق خدمات و کسب و کارهای گردشگری را در تمام ایام سال به دنبال دارد، منجر به ارزان شدن سفر نیز خواهد شد.
