تابلوی کمالالملک چه سالی سوراخ شد؛ ترمیم می‌شود؟
سرنوشت گربه‌وقناری کاخ گلستان
آن زمان مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان در گفت‌‌‌وگو با رسانه‌‌‌ها اعلام کرد: «این موضوع در دست بررسی و اقدام است.» همچنین یکی از مسوولان هم در این باره گفت: «شاید هنگام میخ زدن به دیوار پاره شده است»! این اظهارنظر در حالی است که این تابلو و سایر آثار موجود در این مجموعه و سایر موزه‌‌‌ها و... جزئی از اموال عمومی و میراث فرهنگی ایران هستند که باید به دقت مورد نگهداری قرار گیرند. احمد محیط طباطبایی رئیس کمیته ملی موزه‌‌‌های ایران در این باره به «دنیای‌اقتصاد» میگوید: آسیبی که تابلوی «گربه و قناری» دیده است به پیش از سال ۲۰۱۷ برمی‌‌‌گردد که پس از آن مرمت شده و از این جهت دارای یک پرونده مرمتی است.
او در این باره که آیا درباره حفاظت و نگهداری از این اثر و سایر آثار نباید دقت بیشتری صورت بگیرد، همچنان که جامعه دغدغه‌‌‌هایی درباره شیوه نگهداری از آنها دارد، به آیین‌‌‌نامه‌‌‌هایی که در این باره تصویب شده اشاره و عنوان می‌کند: سال ۱۳۸۲ «آییننامه مستندسازی و تعیین بهره‌بردار اموال غیر‌منقول دستگاه‌های اجرایی» توسط معاون اول رئیس‌جمهور وقت به دستگاه‌های مرتبط ابلاغ شد. همچنین هیات وزیران در جلسه مورخ ۵/ ۵/ ۱۳۸۴ بنا به پیشنهاد شماره ۴۶۴۷۸۴۲.۱ مورخ۲/ ۵/ ۱۳۸۴سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و به استناد بندهای «الف» و «و» ماده (۱۱۴) قانون برنامه چهارم توسعه‌‌‌اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران- مصوب ۱۳۸۳ و مواد مربوط به قانون راجع به‌‌‌حفظ آثار ملی- مصوب ۱۳۰۹ آییننامه مدیریت، ساماندهی، نظارت و حمایت از مالکان و دارندگان اموال‌‌‌فرهنگی- تاریخی منقول مجاز را تصویب کرد.
طباطبایی با بیان اینکه بر اساس ماده ۱۶ فصل دوم آییننامه سال ۱۳۸۴ مشخص شده بود که «سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تمهیدات و تدابیر لازم را برای ایجاد زمینه‌‌‌های حسن‌‌‌استفاده دارندگان آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی فراهم و دستورالعمل‌های لازم را تدوین و ابلاغ خواهدکرد» اضافه کرد: همچنین بنا بود اموالی را که در اختیار نهادها و دستگاه‌های مختلف قرار دارند به شکل متناوب رصد کنند تا ببینند چه شرایطی دارند.
او ادامه می‌دهد: دولت مکلف است نسبت به میراثی که به همه تعلق دارد نظارت خود را اعمال کند. بنابراین چنانچه در این زمینه قصوری درباره نگهداری یا حفاظت از این آثار اتفاق بیفتد به خلأ قانونی بازنمی‌‌‌گردد؛ زیرا ما در این زمینه آیین‌‌‌نامه‌‌‌های لازم را داریم که باید اجرا شوند. محیط طباطبایی میگوید: ما در کمیته ملی موزه‌‌‌های ایران، کمیته حفاظت را داریم که در آن کارشناسان خبره و قدیمی حضور دارند و می‌توانند در این زمینه کمک کنند.
گفته‌‌‌های این کارشناس موزه و فعال حوزه میراث فرهنگی نشان می‌دهد ایران در زمینه دستورالعمل‌‌‌ها و قوانین مرتبط با نگهداری از این اموال مشکلی ندارد، مشکل در بخش اجرای این آیین‌‌‌نامه‌‌‌ها و قوانین است که باعث می‌شود موردی مانند آنچه در کاخ گلستان شاهد آن بودیم رخ دهد. علاوه بر کاخ گلستان، دوستداران میراث فرهنگی نسبت به نگهداری آثار در بسیاری از مراکز تاکنون نگرانی‌های خود را ابراز کرده‌‌‌اند. نمونه آن اتفاقی بود که در انتقال بخشی از اسناد از تهران به شیراز رخ داد. در سال ۹۲ این جابه‌جایی بسیار خبرساز شد و انتقادهای جدی به همراه داشت به‌ویژه که در آن زمان کارشناسان اجازه نیافتند در زمان بار زدن این اسناد و مدارک حضور داشته باشند و جمعی از افراد ناآشنا به اهمیت این اسناد آنها را در کامیون گذاشتند و بردند.
البته در آن زمان انتقادها به این جابه‌جایی چندان بالا گرفت که بار دیگر آنها به تهران بازگردانده شدند. اسناد و اشیای تاریخی و هنری میراثی هستند که متعلق به همه انسان‌‌‌‌‌‌هاست و عدم‌توجه و اهمال در مراقبت و حفاظت از آنها، خدشه وارد کردن به حقوق همگان و بالاخص همه ایرانیان است. از این روست که به نظر می‌رسد باید شاهد سخت‌‌‌گیری‌‌‌های بیشتر و نظارت کافی روی اجرای قوانین مرتبط با این امر باشیم. تابلوی «گربه و قناری» کمالالملک ممکن است برای همیشه اینگونه باقی بماند یا آنچنان که برخی کارشناسان میراث فرهنگی می‌‌‌گویند در آینده شاهد مرمت دوباره آن باشیم به شکلی که اثری از سوراخ در آن نباشد. با این حال این تابلو و برخی اتفاقات دیگر در این حوزه نشان می‌دهد که ما نیازمند دقت بیشتر در نگهداری از آثار تاریخی و هنری خود هستیم و باید در این زمینه دستورالعمل‌‌‌ها و قوانین را اجرایی کنیم.
