«تور سمی» چگونه به کاهش گازهای گلخانهای و دریافت جایزه محیط‌زیست منجر شد
نجات هوا با الگوی «نوبل سبز»
امسال در سی‌و‌پنجمین سالگرد جایزه معتبر «محیط‌زیست گلدمن»، از هفت فعال محیط‌زیست از سراسر دنیا تقدیر شد. آزاده چیذری در گزارشی در آخرین شماره تجارت فردا مروری بر این جایزه و برندگان آن در سال ۲۰۲۴ دارد. جایزه محیط‌زیست گلدمن، هر سال به فعالان محیط‌زیست مردمی یکی از شش منطقه جغرافیایی جهان؛ آفریقا، آسیا، اروپا، کشورهای جزیره‌‌‌ای (اقیانوس هند)، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی و مرکزی اهدا می‌شود. این جایزه به «نوبل سبز» نیز معروف است.
بر اساس این گزارش هفت فعال محیط‌زیست مردمی در ۲۹ آوریل جایزه محیط‌زیست گلدمن را دریافت کردند (دو نفر به صورت مشترک). برندگان از میان حدود ۱۰۰ نامزد انتخاب و معرفی شدند. برندگان امسال شامل دو فعال بومی که آزمایش لرزه‌‌‌ای مخرب نفت و گاز را در ایسترن کِیپ آفریقا متوقف کردند؛ فعالانی که از جنگلی در هند در برابر استخراج زغال سنگ محافظت کردند؛ یک سازمان‌‌‌دهنده که مقررات حمل‌‌‌ونقل کالیفرنیا را تغییر داد؛ روزنامه‌‌‌نگاری که ارتباط میان گوشت گاو و جنگل‌‌‌زدایی در برزیل را افشا کرد؛ فعالی که مانع توسعه یک معدن زغال سنگ در استرالیا شد؛ و یک استاد فلسفه حقوق که کمپینی را رهبری کرد که به حقوق قانونی یک اکوسیستم در اسپانیا انجامید، هستند.
این گزارش می‌افزاید: نونهله امبوتوما و سینه‌‌‌گوگو زوکولو از آفریقای جنوبی یکی از این برندگان هستند. هر دو فعال بومی از منطقه ساحل وحشی آفریقای جنوبی، جایزه محیط‌زیست گلدمن ۲۰۲۴ آفریقا را دریافت کردند. در سپتامبر ۲۰۲۲، آنها با موفقیت آزمایش‌‌‌های لرزه‌‌‌ای مخرب نفت و گاز را در ایسترن کیپ متوقف کردند و از تنوع زیستی غنی دریایی منطقه، از جمله نهنگ‌‌‌های مهاجر، دلفین‌‌‌ها و دیگر گونه‌‌‌های حیات‌‌‌وحش محافظت کردند. آلوک شوکلا، از هند دیگر برنده این جایزه است. Alok Shukla، یک فعال محیط‌زیست ۴۳ساله از چاتیسگار هند، کمپین موفقیت‌‌‌آمیزی را برای حفاظت از جنگل‌‌‌های هادئو آرانیا به وسعت ۶۵۷ مایل‌‌‌مربع، که به عنوان «ریه‌‌‌های چاتیسگار» شناخته می‌شود، از معدن زغال سنگ رهبری کرد. این جنگل‌‌‌ها زیستگاه حیات وحش متنوع است و منابع حیاتی را برای نزدیک به ۱۵هزار نفر از مردم بومی آدیواسی فراهم می‌‌‌کند.
آندریا ویدورا از ایالات‌‌‌متحده هم توانست جایزه سال ۲۰۲۴ را به دست آورد. این گزارش در این باره آورده است: Andrea Vidaurre، یک سازمان‌‌‌دهنده اجتماعی ۲۹ساله از اینلند امپایر کالیفرنیا، برنده جایزه محیط‌زیست گلدمن ۲۰۲۴ برای آمریکای شمالی شد. رهبری مردمی ویدورا، هیات منابع هوایی کالیفرنیا (CARB) را متقاعد کرد که دو قانون حمل‌‌‌ونقل تاریخی را در بهار ۲۰۲۳ تصویب کند: مقررات لکوموتیو در حال استفاده و مقررات ناوگان تمیز پیشرفته کالیفرنیا. هدف از این مقررات، محدود کردن انتشار گازهای گلخانهای از کامیون‌‌‌ها و قطارها با هدف دستیابی به ۱۰۰درصد فروش کامیون‌‌‌های باری بدون آلایندگی تا سال ۲۰۳۶ است. ویدورا، یکی از بنیان‌گذاران و هماهنگ‌‌‌کننده خط‌‌‌مشی «جمعیت مردمی برای عدالت زیست‌‌‌محیطی» است که به‌‌‌طور خستگی‌‌‌ناپذیری برای حمایت از قوانین قوی‌‌‌تر در مورد انتشار گازهای گلخانهای تلاش کرد. او در کارگاه‌‌‌های فنی شرکت کرد، نظرات عمومی ارائه کرد و «تورهای سمی» (toxic tours) را برای اعضای CARB و قانون‌گذاران ایالتی ترتیب داد تا شاهد تاثیر صنعت حمل‌‌‌ونقل بر جوامع خط مقدم در اینلند امپایر، در مجاورت سواحل جنوبی ایالت باشند؛ منطقه‌‌‌ای که به دلیل کیفیت پایین هوا و افزایش نرخ بیماری‌‌‌های تنفسی، «منطقه مرگ دیزل» نامیده شده است.
این گزارش می‌افزاید: ویدورا از طریق تلاش‌‌‌های خود، اتحادیه‌‌‌های کارگری انبارها و کامیون‌‌‌ها را بسیج کرد تا به یک ائتلاف سراسری از سازمان‌ها و جوامع عدالت زیست‌‌‌محیطی بپیوندند که خواستار کاهش انتشار گازهای گلخانهای بودند. حمایت او موجب تصویب قانون کامیون‌‌‌های تمیز پیشرفته در سال ۲۰۲۰ شد که یک جدول زمانی برای فروش کامیون‌‌‌های بدون آلایندگی در کالیفرنیا تعیین کرد و متعاقب آن، در چند ایالت دیگر تصویب شد. ویدورا به فشار برای مقررات قوی‌‌‌تر ادامه داد، که به تصویب یکپارچه قانون ناوگان تمیز پیشرفته و قانون لکوموتیو در حال استفاده از سوی CARB در آوریل ۲۰۲۳ منجر شد. انتظار می‌‌‌رود این مقررات پیشگامانه از هزاران مرگ زودرس ناشی از بیماری‌‌‌های تنفسی در طول سه دهه آینده جلوگیری کند و به عنوان الگویی برای سایر ایالت‌‌‌ها برای اتخاذ استانداردهای مشابه عمل کند و به طور بالقوه باعث تاثیر قابل‌توجهی در سطح کشور بر کیفیت هوا و سلامت عمومی شود.
برزیل هم از کشورهایی بود که توانست با مارسل گومز به این جایزه برسد. Marcel Gomes، روزنامه‌‌‌نگار تحقیقی ۴۵ساله از سائوپائولو، برزیل، یک کمپین بین‌المللی را هماهنگ کرد که ارتباط میان گوشت گاو JBS، بزرگ‌ترین شرکت بسته‌‌‌بندی گوشت جهان، و جنگل‌‌‌زدایی غیرقانونی در جنگل‌‌‌های آمازون برزیل، ساوانای (دشت بی‌‌‌درخت) سرادو و تالاب‌‌‌های پانتانال را افشا کرد.
موراوا ماروچی جانسون از استرالیا هم توانست برنده دیگر این جایزه باشد. Murrawah Maroochy Johnson از Birri Gubba (قوم بیری گوبا که قبلا با نام بیریا شناخته می‌‌‌شد، مردم بومی استرالیا در ایالت کوئینزلند هستند) در استرالیا، با موفقیت مانع از توسعه معدن زغال سنگ واراتا در حوضه Galilee کوئینزلند شد. این معدن می‌توانست پناهگاه طبیعی بیمبل باکس به مساحت ۲۰هزار هکتار را نابود کند و در طول عمر خود ۵۸/۱ میلیارد تن دی‌‌‌اکسید کربن به جو اضافه کند. جانسون، مدیر ان‌‌‌جی اُ Youth Verdict، با دفتر مدافعان محیط‌زیست برای به چالش کشیدن درخواست معدن‌‌‌کاری پروژه در دادگاه‌‌‌های کوئینزلند همکاری کرد. آنها استدلال کردند که سوزاندن زغال سنگ از معدن واراتا تغییرات آب‌‌‌وهوایی را بدتر می‌‌‌کند و به حقوق انسانی و فرهنگی بومیان در سراسر کوئینزلند لطمه می‌‌‌زند. دادگاه با شنیدن شهادت شاهدان بومی موافقت کرد و به آنها اجازه داد داستان‌‌‌ها، آهنگ‌‌‌ها و رقص‌‌‌هایی را به اشتراک بگذارند که ارتباط میان محیط و دانش فرهنگی آنها را نشان می‌‌‌دهد. شاهدان اثرات تغییرات آب‌‌‌وهوایی بر سرزمین‌‌‌های سنتی خود و تخریب میراث فرهنگی آنها را توصیف کردند. در نوامبر ۲۰۲۲، دادگاه با استناد به سهم معدن در تغییرات اقلیمی و تاثیر آن بر حقوق انسانی و فرهنگی بومیان، توصیه کرد که درخواست اجاره معدن و سازمان محیط‌زیست رد شود. پرونده جانسون، سابقه‌‌‌ای ایجاد کرد که به دیگر افراد بومی این امکان را می‌‌‌دهد تا با پیوند دادن تغییرات آب‌‌‌وهوایی به حقوق بشر و بومیان، پروژه‌‌‌های زغال سنگ را به چالش بکشند. با جلوگیری از نفوذ بیشتر به حوضه Galilee، تلاش‌‌‌های جانسون مانع از انتشار ۵/۱ میلیارد تن کربن در جو شد.
از اسپانیا ترزا ویسنته این جایزه را به دست آورد. ترزا ویسنته، استاد ۶۱ساله فلسفه حقوق در دانشگاه مورسیا، اسپانیا، یک کمپین تاریخی و مردمی را رهبری کرد که موجب تصویب قانون جدیدی در سپتامبر ۲۰۲۲ شد که حقوق قانونی منحصربه‌‌‌فردی را به اکوسیستم Mar Menor اعطا کرد؛ بزرگ‌ترین تالاب آب شور اروپا. آب‌‌‌های زمانی بکرِ مار منور به دلیل استخراج معادن، توسعه شهری، زیرساخت‌‌‌های گردشگری و کشاورزی فشرده به شدت آلوده شده بود. ویسنته در سال ۲۰۱۹، پس از مرگ انبوه ماهی‌‌‌ها، کمپینی را برای اعطای شخصیت حقوقی به مرداب راه‌‌‌اندازی کرد. وقتی او از مرگ ماهی‌‌‌ها مطلع شد، در دانشگاه ریدینگ در انگلستان، در حال مطالعه این بود که چگونه کشورهای دیگر با موفقیت به منابع طبیعی برای حفاظت از آنها حقوق قانونی اعطا کرده‌‌‌اند.
این گزارش آورده است: او پیش‌‌‌نویس لایحه‌‌‌ای را نوشت و به همراه همکارانش، یک ابتکار قانون‌گذاری مردمی (ILP) را به پارلمان ارائه کرد که با وجود قرنطینه‌‌‌های کووید-۱۹، مستلزم جمع‌‌‌آوری ۵۰۰هزار امضای دست‌‌‌نویس بود. ویسنته با هزاران داوطلب در سراسر اسپانیا کار کرد و در تظاهرات شرکت کرد، با نمایندگان دولت لابی کرد و با رسانه‌‌‌ها مصاحبه کرد. در اوت ۲۰۲۱، او به ۷۰هزار نفر در یک «آغوش» نمادین در اطراف مار منور پیوست. تا نوامبر ۲۰۲۱، این کمپین نزدیک به ۶۴۰هزار امضا جمع‌‌‌آوری کرد و در سپتامبر ۲۰۲۲، سنا این لایحه را به عنوان قانون تصویب کرد. او هرگز شک نکرد که موفق خواهد شد. او گفت: «مردم فهمیده بودند که بخشی از آن اکوسیستم هستند و از این ایده که بتوانند از حقوق خود دفاع کنند، هیجان‌‌‌زده بودند. زمانی که مردم اختلافات سیاسی، مذهبی یا اقتصادی خود را فراموش کنند و خود را به ایده جدیدی از عدالت بسپارند، این یک موفقیت مطمئن است.» قانون به مار منور و حوضه آن حق حفاظت، حفاظت در برابر فعالیتهای مضر و اصلاح آسیب‌‌‌های زیست‌‌‌محیطی را می‌‌‌دهد. همچنین سه نهاد قانون‌گذاری را برای نظارت بر اجرا ایجاد می‌‌‌کند. استراتژی حقوقی منحصر‌‌‌به‌‌‌فرد ویسنته سابقه‌‌‌ای برای دموکراتیک کردن حفاظت از محیط‌زیست و گسترش نقش جامعه مدنی در کمپین‌‌‌های زیست‌‌‌محیطی ایجاد کرد و مار منور را به نخستین اکوسیستم در اروپا تبدیل کرد که از چنین حقوق قانونی برخوردار است.
