ترکیه۲۰۲۳ از نگاه نزدیک
سال۲۰۲۳ برای رئیس‌جمهوری ترکیه سال سرنوشت‌سازی هم هست. مردم ترکیه در ژوئن سال جدید باید به پای صندوق های رای بروند و رئیس‌جمهور آینده این کشور را انتخاب کنند. اردوغان هم قرار است با شعار «برای آخرین بار» وارد صحنه انتخابات شود. احتمال پیروزی اردوغان در حال حاضر ۵۰-۵۰ است. با این حال او سعی دارد با قرار دادن ترکیه در مرکز تصمیم‌گیری منطقه‌ای و تا حدودی جهانی هم از لحاظ اقتصادی و هم از لحاظ سیاسی نقش سازنده خود را ایفا کند. چگونه این کار انجام می‌شود؟ بهتر است نگاهی بیندازیم به رویدادهای یک‌سال گذشته.
در سال گذشته و در چنین روزهایی، جهان منتظر حرکت پوتین علیه اوکراین بود. خبرهایی که لحظه به لحظه می‌رسید نشان می‌داد که پوتین قصد دارد به اوکراین حمله کند. حرکتی که در اوایل فوریه انجام شد و پوتین جنگی را شروع کرد که بعد از یک‌سال هنوز درگیر آن است. با شروع جنگ کشورهای عضو ناتو سریعا علیه پوتین موضع گرفتند و این کشور را تحریم کردند؛ البته به جز ترکیه. ترکیه تنها کشور عضو ناتو است که موضع بی‌طرفانه - البته با محکومیت حمله- گرفت و همچنان نقش واسطه را بین کشورهای غربی و روسیه بازی می‌کند. برای مثال، چند ماه بعد درحالی‌که جهان به‌خاطر حمله روسیه به اوکراین با بحران قیمت غله روبه‌رو شده بود و در بازارهای جهانی تا ۵۰درصد افزایش یافته بود، اردوغان توانست نقش منجی را بازی کند تا کشتی‌های حامل غله اوکراین از دریای سیاه عبور کنند و به این ترتیب جهان را از بحران قیمتی نجات دهد.
همچنین بحران گازی اروپا که در پی حمله روسیه به اوکراین ایجاد شده بود برای ترکیه از دو لحاظ فرصت شد. اول آنکه اکتشاف و بهره‌برداری از میادین گازی و نفتی در دریای سیاه توجیه‌پذیر شد و دوم، هاب گازی اروپا را از طرف روسیه گرفت. خبر اول را رجب طیب‌اردوغان حدود یک هفته قبل از سال نو میلادی به مردم خود داد. او اعلام کرد که کشتی حفاری فاتح ترکیه، در حفاری چای‌جوما-۱، ذخایر گاز طبیعی با حجم ۵۸میلیارد مترمکعب را در عمق ۳هزار و ۲۳متری زیر دریا کشف کرد. اردوغان درباره این اکتشاف جدید گفت: ذخایر گاز طبیعی ما در دریای سیاه با اکتشاف جدید در چای‌جوما-۱، در حدود ۱۷۰میلیارد متر مکعب افزایش یافته و در مجموع به ۷۱۰میلیارد متر مکعب رسیده است. او همچنین درباره ذخایر گاز طبیعی در دریای سیاه گفت که در نتیجه تجزیه و تحلیل داده‌ها، حجم ذخیره ۵۴۰میلیارد مترمکعبی قبلی ترکیه به ۶۵۲میلیارد مترمکعب افزایش یافته است.
اردوغان با اشاره به بحران انرژی در جهان گفت: ذخایر گاز طبیعی در دریای سیاه، اکتشاف جدید ما، دریچه‌ای را برای اکتشافات مشابه در دیگر میدان‌های گازی مجاور منطقه باز خواهد کرد. حفاری‌های جدید را فورا آغاز خواهیم کرد. رئیس جمهور ترکیه با تاکید بر اینکه ارزش گاز طبیعی که در دریای سیاه کشف کرده‌اند، با بهای امروز در بازارهای بین‌المللی، بالغ بر یک تریلیون دلار است، افزود: ترکیه مصمم است به‌عنوان مرکز انرژی حوزه‌های خزر، مدیترانه و خاورمیانه باشد و هدف نهایی ما به پایان رساندن و اتمام وابستگی کشورمان به نفت و گاز طبیعی خارجی در اسرع وقت و اعلام خودکفایی ترکیه در زمینه تامین انرژی است.
شاید به همین دلیل است که وزیر انرژی ترکیه برنامه کاهش وابستگی به ۱۰درصد تا سال۲۰۵۰ را در نظر دارد و برای ساکنان آن کشور هم یک کاهش ۱۲درصدی قیمت برای مشترکان گاز اعلام کرده است. اما درباره هاب گازی ترکیه هم پاداشی بود که پوتین به اردوغان بابت میانجی‌گری داد. موضوعی که بعدا الکساندر نواک، وزیر سابق انرژی روسیه و معاون فعلی نخست‌وزیر در اواخر سال گذشته به این صورت شرح داد: «تلاش‌ها برای ایجاد مرکز گاز طبیعی در ترکیه ادامه دارد. می‌توان در سال۲۰۲۳ در این باره تصمیم‌گیری کرد. نه فقط تامین کنندگان روسی، بلکه سایر کشورهای صادرکننده نیز می‌توانند در این پروژه سهیم شوند.»
به گزارش خبرگزاری آناتولی، وی در ادامه افزود: «قیمت گاز در آینده با توجه به شرایط بازار در مرکز گاز طبیعی در ترکیه تعیین خواهد شد. ما در حال حاضر با همکاران ترکیه‌ای خود و سایر کشورهایی که می‌توانند در این پروژه شرکت کنند، فعالانه روی این موضوع کار می‌کنیم.»
از لحاظ سیاسی هم بهتر است نگاهی به اوضاع ترکیه در منطقه بیندازیم: اردوغان برای ثبات منطقه‌ای خود سه اقدام اساسی کرد. اول رابطه ترکیه را با عربستان سعودی و اسرائیل بهبود بخشید. دوم، در چالش بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان، جانب آذربایجان را گرفت و آن کشور را تسلیح کرد و در عین حال از طریق روسیه با ارمنستان یک دیپلماسی توسعه‌ای را بنیان گذاشت و سوم، در آینده نه چندان دور روابط خود را با سوریه تحکیم می‌کند و چالش سوریه را از طریق روسیه و با کمک آن کشور حل می‌کند. آن هم از طریق نشست سه‌جانبه سران روسیه، سوریه و ترکیه! با این حساب آیا نمی‌توان گفت که ترکیه ۲۰۲۳، تنها کشوری در منطقه است که می‌داند چه می‌خواهد و آن را چگونه باید به‌دست آورد؟
