اخبار باشگاه اقتصاددانان

آزمایشگاه‌‌‌های سیاستگذاری یا Policy Labها محیط‌‌‌هایی فرضی برای طراحی و آزمون سیاست‌‌‌ها هستند که به سیاستگذار در اتخاذ سیاست‌‌‌های بهینه و کم‌هزینه کمک می‌کنند. یکی از چالش‌‌‌های اصلی سیاستگذاری، هزینه بالای سنجش اثرات اجرای سیاست‌‌‌ها و زمان از دست رفته است. به‌عنوان مثال، اگر سیاستگذار بخواهد برای کنترل و مصرف انرژی در تولیدات صنعتی سیاست مشخص «الف» را اتخاذ کند، نمی‌‌‌تواند از عواقب اتخاذ این سیاست بر تولید، رفاه اجتماعی، بازار، تورم و... اطلاعات شفافی به دست آورد. با این حال، آزمایشگاه‌‌‌های سیاستگذاری با استفاده از داده‌‌‌ها، امکان آزمایش سیاست‌‌‌ها و کسب اطلاعات ناکامل اما قابل اعتماد را برای سیاستگذار فراهم می‌کنند. «باشگاه اقتصاددانان» در این پرونده با کمک فعالان این حوزه به بررسی این آزمایشگاه‌‌‌ها و اثرات آنها پرداخته است.

امروزه، اجرای خط‌‌‌مشی‌‌‌ها یکی از دغدغه‌های مهم خط‌‌‌مشی‌‌‌گذران است، زیرا آنچه در میدان عمل رخ می‌دهد، لزوما آن چیزی نخواهد بود که مورد نظر سیاستگذاران است. دانش خط‌‌‌مشی‌‌‌گذاری شامل موضوعاتی همچون چرخه و فرآیند خط‌‌‌مشی‌‌‌گذاری، مدل‌‌‌های «خط» و «مشی»‌گذاری، تحلیل خط‌‌‌مشی و... است. با فراگیری این دانش توصیفی، می‌‌‌توان خط‌‌‌مشی‌‌‌های عمومی را ارزیابی و تحلیل کرد. همچنین فرد توانایی پیدا خواهد کرد تا به تدوین خط‌‌‌مشی‌‌‌ها نیز بپردازد.

سالانه سیاست‌‌‌ها و اقدامات متنوعی توسط سازمان‌های مختلف طراحی و اجرا می‌‌‌شوند. با اینکه هریک از این اقدامات برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین‌شده اجرا می‌‌‌شوند، اما ارزیابی میزان نیل به اهداف تعیین‌شده معمولا یا انجام نمی‌شود یا از طریق روش‌هایی انجام می‌شود که نشان‌‌‌دهنده اثربخشی واقعی سیاست یا اقدام اجراشده نیستند. این به معنی هدررفت هزینه‌‌‌های زیاد برای اجرای سیاست‌‌‌ها و طرح‌‌‌هایی است که در واقع تاثیری بر دستیابی به اهداف مدنظر سیاستگذاران نداشته‌‌‌اند.

شاید یکی از اولین سوالاتی که ذهن مردم را نسبت به وضع یک قانون درگیر می‌کند، این باشد که مجلس یا هر نهاد قانون‌گذار دیگر، چطور درباره قانونی ساختن یک مساله به جمع‌‌‌بندی می‌‌‌رسد، مساله را چه کسی تشخیص می‌دهد، نهاد قانون‌گذار چگونه به پاسخ می‌رسد و چطور راهکار قانونی طراحی می‌کند. این سوال زمانی چالش‌‌‌برانگیزتر خواهد شد که به قانون‌‌‌نویسی به‌‌‌مثابه یک «فن» نگریسته شود و جنبه‌‌‌های تخصصی هر حوزه در آن پررنگ شود. سوال دیگر این است که چه نسبتی میان سیاستگذاری و قانون‌گذاری وجود دارد و تهیه‌‌‌کنندگان پیش‌‌‌نویس قانون، دخالتی در امر سیاستگذاری دارند یا صرفا سیاست‌‌‌های ابلاغی را به متون قانونی تبدیل می‌کنند.

استفاده از شواهد و داده‌‌‌های معتبر، یکی از اجزای فرآیند سیاستگذاری است، اما تنها عامل موثر بر آن نیست. فرآیند سیاستگذاری شامل پیمایش تجارب، ارزش‌‌‌ها و دیدگاه‌‌‌های سیاستگذاران و سایر ذی‌نفعان و همچنین انتقال داده‌‌‌ها و شواهد به شیوه‌‌‌ای قابل دسترس است.