اخبار یادداشت

کامپیوتر بیشتر یا درختان بیشتر؛ کدام‌یک میراث بهتری برای آیندگان است؟ ویلیام نوردهاوس، اقتصاددان آمریکایی و برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال ۲۰۱۸ میلادی، فصل مربوط به اقتصاد محیط‌‌‌زیست کتاب «کلیات علم اقتصاد» خود و پل ساموئلسون فقید را با این پرسش آغاز می‌کند؛ پرسشی دقیق که روی نکته مهمی دست می‌‌‌گذارد. صحبت کردن از محیط‌‌‌زیست و توسعه پایدار کاری بسیار سهل است، اما آنچه مشکل است، ارائه راه‌‌‌حل عملی است. کسی دشمن محیط‌‌‌زیست نیست، کسی از انقراض گونه‌‌‌ها، آلودگی‌‌‌ آب‌وهوا و نابودی مراتع و جنگل‌‌‌ها لذت نمی‌‌‌برد؛ برعکس، همه از حفظ تمام گونه‌‌‌های زنده، پاکی آب‌وهوا و حفظ مراتع و جنگل‌‌‌ها لذت می‌‌‌برند. لکن، پایداری این وضعیت رایگان نیست و نیازمند پرداخت هزینه‌‌‌های بزرگ است. این درس اولی است که اقتصاد به ما می‌دهد؛ هر عملی، تاکید می‌‌‌کنم که هر عملی، هزینه‌‌‌های خود را دارد؛ مساله‌ای که به زیرکی در دل پرسش ویلیام نوردهاوس قرار دارد.

تاجیکستان عرصه فرصت‌های بسیار و تهدیدات محدود برای ایران است. اکثریت غالب جامعه تاجیکستان پارسی‌زبانان و ایرانی‌تباران (همچون پامیری‌ها) هستند و هویت مذهبی در جامعه سنت‌گرای مسلمان این کشور با محوریت اهل سنت حنفی صوفی‌مسلک و اقلیت‌های اسماعیلیه و شیعیان اثنی‌عشری به‌شدت قوی است. تاجیک‌ها نقش و قابلیت زیادی برای احیای تمدن ایرانی-اسلامی در آسیای مرکزی و فراتر از آن داشته و موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد در تداوم محور پارسی-ایرانی در همسایگی افغانستان قرار گرفته است. این عوامل حتی بدون اشاره به جزئیات بیشتر برای عبور از نگاه عمل‌گرایانه‌ مرسوم در سیاست خارجی ایران نسبت به تاجیکستان و تعامل با این کشور از منظر رویکردهای راهبردی و حتی فراتر از آن، تمدنی کافی است.