یادداشت | روزنامه شماره 6232

«دنیای‌اقتصاد» گزارش می‌دهد؛

مهمانان تحلیف ترامپ؛ از سیاستمداران تا روسای شرکت‌ها

دنیای اقتصاد: با مرور مهمانان مراسم تحلیف می‌توان از هشدار بایدن در سخنرانی خداحافظی خود خطاب به مردم آمریکا یاد کرد که گفت: «دموکراسی آمریکایی در حال سقوط به سمت یک الیگارشی از میلیاردرهای فناوری است».

سوریه چگونه به دامان جنگ داخلی فروغلتید؟

روایت زوال یک ملت

جنگ داخلی سوریه که در مارس۲۰۱۱ آغاز شد، یک نمونه از ویرانگرترین جنگ‌های داخلی است که آثار اقتصادی و سیاسی گسترده‌ای هم در سوریه و هم کشورهای منطقه ایجاد کرد. در تحلیل سطح توسعه، عوامل مختلفی به‌عنوان علت شروع این جنگ داخلی در نظر گرفته شده است.

دوشنبه، ۰۱ بهمن ۱۴۰۳

راز سقف زنی سود بازار بین‌بانکی

از همان ابتدا که سیاست احتیاطی کلانِ کنترل ترازنامه بانک‌ها و سیاست عدم عرضه پول در بازار بین‌بانکی (کنترل مقداری) اجرا شد؛ این احتمال پررنگ می‌نمود که نرخ بهره در بازار افزایش پیدا کند.

یکشنبه، ۳۰ دی ۱۴۰۳

نگاهی به نامه ۱۲۰ نماینده مجلس در مورد FATF

در پی شروع بررسی مجدد FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام، ۱۲۰نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی طی نامه‌ای خطاب به رئیس محترم مجمع تشخیص، آنچه را که «برخی از مخاطرات موجود در مورد دو کنوانسیون FATF و CFT» نامیده‌اند، به استحضار ایشان رسانده‌اند. نظر به اهمیت موضوع، در زیر با حداکثر اختصار، نگاهی به برخی از مهم‌ترین نکات ذکر‌شده در این نامه افکنده شده است:
تحلیلی بر تاثیر آخرین تحولات جهانی بر مفهوم «امنیت و اقتدار غذایی»

۹ فرمان امنیت غذا

دهه‌گذشته جهان شاهد تحولات اساسی در مناسبات بین‌المللی بوده و طبعا اقتصاد و تجارت نیز از اثرات آن مبرا نبوده‌است. در این بین بازار محصولات استراتژیک غذایی دستخوش تحولات غیر‌قابل‌پیش‌بینی وچالش‌های بنیادی قرارگرفته‌ وهمین امر امنیت غذایی را در سطح جهانی، ملی ومحلی به مخاطره انداخته یا تحت‌الشعاع قرار داده است. این تحولات تاثیر بسزایی نه‌تنها بر واقعیت‌های میدانی و ناامنی غذایی داشته بلکه بسیاری از باورها و شاید منظومه فکری، مفاهیم و تعاریف امنیت غذایی را نیز دستخوش تغییر کرده ‌است.

شنبه، ۲۹ دی ۱۴۰۳

«دنیای‌اقتصاد» گزارش می‌دهد؛

مهمانان تحلیف ترامپ؛ از سیاستمداران تا روسای شرکت‌ها

دنیای اقتصاد: با مرور مهمانان مراسم تحلیف می‌توان از هشدار بایدن در سخنرانی خداحافظی خود خطاب به مردم آمریکا یاد کرد که گفت: «دموکراسی آمریکایی در حال سقوط به سمت یک الیگارشی از میلیاردرهای فناوری است».
تاکید دوباره بر همکاری‌‌‌های ایران و روسیه

روز جمعه ۲۸ دی‌ماه و با حضور مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، در مسکو معاهده مشارکت راهبردی ۲۰ساله بین ایران و روسیه که سال‌ها در حال بررسی بود، امضا شد. توافق جدید روسیه و ایران را می‌‌‌توان کامل‌‌‌ترین و جامع‌‌‌ترین توافق میان دو کشور در طول چند صد سال اخیر تلقی کرد. همچنین این توافق، چهارمین توافق بلندمدت و جامعی است که بین ایران و روسیه و در مقطعی اتحاد جماهیر شوروی منعقد می‌شود.

پنجشنبه، ۲۷ دی ۱۴۰۳

برای وحشت زود است

کامپیوتر بیشتر یا درختان بیشتر؛ کدام‌یک میراث بهتری برای آیندگان است؟ ویلیام نوردهاوس، اقتصاددان آمریکایی و برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال ۲۰۱۸ میلادی، فصل مربوط به اقتصاد محیط‌‌‌زیست کتاب «کلیات علم اقتصاد» خود و پل ساموئلسون فقید را با این پرسش آغاز می‌کند؛ پرسشی دقیق که روی نکته مهمی دست می‌‌‌گذارد. صحبت کردن از محیط‌‌‌زیست و توسعه پایدار کاری بسیار سهل است، اما آنچه مشکل است، ارائه راه‌‌‌حل عملی است. کسی دشمن محیط‌‌‌زیست نیست، کسی از انقراض گونه‌‌‌ها، آلودگی‌‌‌ آب‌وهوا و نابودی مراتع و جنگل‌‌‌ها لذت نمی‌‌‌برد؛ برعکس، همه از حفظ تمام گونه‌‌‌های زنده، پاکی آب‌وهوا و حفظ مراتع و جنگل‌‌‌ها لذت می‌‌‌برند. لکن، پایداری این وضعیت رایگان نیست و نیازمند پرداخت هزینه‌‌‌های بزرگ است. این درس اولی است که اقتصاد به ما می‌دهد؛ هر عملی، تاکید می‌‌‌کنم که هر عملی، هزینه‌‌‌های خود را دارد؛ مساله‌ای که به زیرکی در دل پرسش ویلیام نوردهاوس قرار دارد.
احیای بسترهای روابط راهبردی و تمدنی با تاجیکستان

تاجیکستان عرصه فرصت‌های بسیار و تهدیدات محدود برای ایران است. اکثریت غالب جامعه تاجیکستان پارسی‌زبانان و ایرانی‌تباران (همچون پامیری‌ها) هستند و هویت مذهبی در جامعه سنت‌گرای مسلمان این کشور با محوریت اهل سنت حنفی صوفی‌مسلک و اقلیت‌های اسماعیلیه و شیعیان اثنی‌عشری به‌شدت قوی است. تاجیک‌ها نقش و قابلیت زیادی برای احیای تمدن ایرانی-اسلامی در آسیای مرکزی و فراتر از آن داشته و موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد در تداوم محور پارسی-ایرانی در همسایگی افغانستان قرار گرفته است. این عوامل حتی بدون اشاره به جزئیات بیشتر برای عبور از نگاه عمل‌گرایانه‌ مرسوم در سیاست خارجی ایران نسبت به تاجیکستان و تعامل با این کشور از منظر رویکردهای راهبردی و حتی فراتر از آن، تمدنی کافی است.

چهارشنبه، ۲۶ دی ۱۴۰۳

نقش سیاست خارجی در راهبرد توسعه

چهاردهمین انتخابات ریاست‌جمهوری ایران در شرایطی برگزار شد که رئیس‌جمهوری سابق ایران، سیدابراهیم رئیسی، در یک سانحه هوایی به شهادت رسید. همین اتفاق سبب برگزاری انتخابات زودهنگام -یک‌سال زودتر از موعد- ریاست‌جمهوری شد؛ انتخاباتی که به پیروزی مسعود پزشکیان، نامزد مورد حمایت اصلاح‌طلبان منجر شد. انتخاب پزشکیان در واقع تغییر نگاه ملی به سیاست خارجی هم بود. اگر در دو دولت سابق سیاست خارجی به دلایلی تعلیق یا قفل شده بود، اما در دولت چهاردهم سمت و سوی سیاست خارجی، حل چالش‌های موجود است. این نگاه به نوعی علامتی به کشورهای اروپایی و ایالات متحده بود. کشوری که به‌تازگی انتخابات ریاست‌جمهوری هم در آن برگزار و به پیروزی دونالد ترامپ منتهی شد.

دوشنبه، ۲۴ دی ۱۴۰۳

بادهای ناموافق

رهبران جدید سوریه در تلاش برای به رسمیت شناخته‌شدن در سطح بین‌المللی، الگوهای اندکی برای دنبال کردن دارند. کتاب راهنمایی در مورد نحوه‌‌ اداره‌‌ یک دولت برای گروه‌‌‌هایی که زیر نام‌‌‌های تروریستی فعالیت می‌کنند وجود ندارد؛ همچنین مجموعه قوانین واضحی برای دولت‌‌‌های خارجی به‌‌‌منظور از سر گرفتن نحوه‌‌ فعالیت‌‌‌های خود با یکی از زیرمجموعه‌‌‌های القاعده وجود ندارد.

یکشنبه، ۲۳ دی ۱۴۰۳

نقدی بر مطلب «تصاحب بانک!»

یادداشتی که در تاریخ ۱۶ دی ۱۴۰۳ به قلم آقای امیرحسین امین‌آزاد در روزنامه «دنیای اقتصاد» منتشر شده است، به موضوع تصاحب بانک‌ها و نصب سرپرست برای بانک‌های مشکل‌دار پرداخته و پیشنهاد داده است که حداقل برای یک دوجین از ۱۹بانکی که نسبت کفایت سرمایه زیر حداقل قانونی دارند، تصاحب بانک و نصب سرپرست انجام شود. نویسنده در مقاله خود، این عدم اقدام را به ضعف در عملکرد بانک مرکزی نسبت داده و استدلال کرده است که مواد قانونی مربوطه در قانون جدید بانک مرکزی، ابزارهای لازم برای چنین اقدامی را در اختیار این نهاد قرار داده است. اگرچه نیت اصلاح نظام بانکی قابل احترام است، اما این دیدگاه و پیشنهاد، از ابعاد مختلف قابل تامل و نقد است.

شنبه، ۲۲ دی ۱۴۰۳

پایان دادن به فقر شدید

پایان دادن به فقر شدید یکی از اهداف بزرگ توسعه پایدار جهانی است که در دهه‌‌‌های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است. با این حال، به‌رغم پیشرفت‌‌‌های قابل‌توجه، هنوز حدود ۱.۲ میلیارد نفر در جهان زیر خط فقر شدید بانک جهانی یعنی ۲.۱۵ دلار در روز زندگی می‌کنند و ایران نیز در سال‌های اخیر با چالش‌‌‌های جدی در حوزه فقر و نابرابری مواجه بوده است. این مقاله به تحلیل وضعیت فقر در ایران با تاکید بر درس‌‌‌های جهانی برگرفته از تجربه کشورهایی مانند چین و جنوب آسیا می‌‌‌پردازد و راهکارهای پیشنهادی برای کاهش فقر در ایران ارائه می‌دهد.

پنجشنبه، ۲۰ دی ۱۴۰۳

اهمیت سفر سودانی به تهران

سفر محمد شیاع السودانی به تهران جدا از اینکه اهمیت سیاسی دارد و در آن درباره وضعیت گروه‌های مسلح عراقی موسوم به فصائل که بخشی از الحشد‌الشعبی هستند، صحبت شده است، به لحاظ اقتصادی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. در این سفر درباره موضوع صادرات برق و گاز ایران به عراق صحبت شده است.

چهارشنبه، ۱۹ دی ۱۴۰۳

آینده‏‏‌ای نویدبخش یا چالش پیچیده حقوقی؟

فناوری بلاک‌چین در سال‌های اخیر با ارائه راه‌‌‌حل‌‌‌های نوآورانه‌‌‌ای مانند قراردادهای هوشمند، چشم‌‌‌انداز تعاملات حقوقی و تجاری را متحول کرده است. قراردادهای هوشمند، که ماهیت آنها در کدنویسی خودکار و اجرای تعهدات بر بستر بلاک‌چین نهفته است، به کاربران این امکان را می‌دهند که با حذف واسطه‌‌‌ها، تعهداتشان را سریع‌‌‌تر، دقیق‌‌‌تر و با هزینه کمتر انجام دهند. اما این فناوری نوین، همان‌طور که وعده آینده‌‌‌ای روشن را می‌دهد، پرسش‌‌‌های حقوقی عمیقی را نیز به همراه آورده است که نظام‌‌‌های حقوقی را به چالش کشیده و نیاز به بازاندیشی جدی دارند.
سوریه چگونه به دامان جنگ داخلی فروغلتید؟

روایت زوال یک ملت

جنگ داخلی سوریه که در مارس۲۰۱۱ آغاز شد، یک نمونه از ویرانگرترین جنگ‌های داخلی است که آثار اقتصادی و سیاسی گسترده‌ای هم در سوریه و هم کشورهای منطقه ایجاد کرد. در تحلیل سطح توسعه، عوامل مختلفی به‌عنوان علت شروع این جنگ داخلی در نظر گرفته شده است.

سه‌شنبه، ۱۸ دی ۱۴۰۳

زیر و بم صندوق‌های اهرمی

صندوق‌های سرمایه‌گذاری اهرمی که از اواخر سال ۱۴۰۰ در بازار سرمایه ایران پا به عرصه وجود گذاشتند، تنها در کمتر از ۳ سال با استقبال و رشد قابل‌توجهی مواجه شدند. به گونه‌ای که هم اکنون تعداد آنها به هفت صندوق و ارزش آنها به بیش از ۵۰ همت رسیده است.

دوشنبه، ۱۷ دی ۱۴۰۳

ریشه مشکلات؛ سیاست‌ها یا رویه‌ها؟

سال‌ها پیش، یکی از مدیران بازنشسته بانک مرکزی خاطره‌ای را برایم تعریف کرد که به نظرم نمونه‌ای روشن از تاثیر محیط بر رفتار افراد است. او گفت: «قبل از انقلاب، به عنوان دانشجوی بورسیه در آمریکا مشغول به تحصیل بودم.

یکشنبه، ۱۶ دی ۱۴۰۳

تصاحب بانک!

در بخش اول از این یادداشت که در شماره‌های قبلی روزنامه «دنیای اقتصاد» به چاپ رسید، در خصوص شرایط و چگونگی تصاحب (Take over)بانک و نصب سرپرست (Conservatorship) برای آن توضیحاتی داده شد.
فشار مالیاتی به بخش‌خصوصی

مقامات دولت سیزدهم (و برخی مقامات دولت چهاردهم) استدلال می‌کنند نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در ایران همواره کمتر از ۷درصد بوده است. در‌حالی‌که متوسط این نسبت در کشورهای توسعه‌یافته بین ۲۵ تا ۳۵درصد است. بنابراین، نتیجه‌گیری می‌کنند این نسبت در ایران نیز باید افزایش پیدا کند.

شنبه، ۱۵ دی ۱۴۰۳

مرد پشت پرده سیاست‌های اردوغان

فرد پشت پرده سیاست‌های اقتصادی ترکیه چه کسی می‌تواند باشد؟ رجب طیب‌اردوغان بیش از دو دهه است که فرد اول تصمیم‌گیرنده سیاست‌های ترکیه است. در این مدت همیشه یک فرد در کنار او بوده و رابط میان دولت و مردم و بازرگانان است.

پنجشنبه، ۱۳ دی ۱۴۰۳

حلقه مفقوده یک استدلال

در سرمقاله روزنامه «دنیای‌اقتصاد» شماره۶۱۹۰ مورخ ۱۰دی۱۴۰۳ با عنوان «چرا استدلال دلارزداها درباره بنزین نادرست است؟» به قلم آقای دکتر حمید قنبری، ادعای دلارزداها به‌طور مستدل مورد نقد قرار گرفته است.

چهارشنبه، ۱۲ دی ۱۴۰۳

آینده دسترسی کسب‌وکارها به برق بررسی شد

دورنمای اقتصاد برق ایران تا ۱۴۰۷

طبق تازه‌‌‌ترین گزارش وزارت نیرو، بازار برق کشور در مرداد ماه ۱۴٠۳ با حدود ۱۸‌هزار مگاوات ناترازی مواجه بوده است. همچنین، در پیک روز حدود ۸٠‌هزار مگاوات نیاز مصرفی داشته که این عدد نسبت به مدت مشابه سال پیش ۸.۷درصد رشد داشته است. در چشم‌‌‌انداز قانون برنامه هفتم، تقاضای برق کشور ۸۵‌هزار مگاوات پیش‌بینی شده است. این مسأله نشان می‌دهد قانون برنامه هفتم نیاز مصرفی برق و در نتیجه نیاز به تولید برق کشور را به درستی پیش‌بینی نکرده است. اگر فرض کنیم نرخ رشد نیاز مصرفی برق کشور ثابت باشد (۸.۷درصد) و افزایش پیدا نکند، در پایان برنامه هفتم نیاز مصرفی کشور بیشتر از ۱۲۰‌هزار مگاوات خواهد بود.

سه‌شنبه، ۱۱ دی ۱۴۰۳

آسیب‏‏‌شناسی نظام درآمدی شهرداری‏‏‌ها

جمعیت کشور در دوره زمانی (۱۴۰۰-۱۳۳۵) از ۱۹.۰ میلیون نفر به حدود ۸۴ میلیون نفر افزایش یافت. یعنی تقریبا ۴.۴ برابر شد. در همین دوره جمعیت شهرنشین کشور با نرخ بیشتری افزایش یافت و از حدود۶.۰میلیون نفر به ۶۳.۹ میلیون نفر رسید و ۱۰.۶۷ برابر شد.

دوشنبه، ۱۰ دی ۱۴۰۳

رونق اقتصاد صرفه‌جویی راهکار سریع کاهش ناترازی و کمبود حامل‌های انرژی

طی سال‌های اخیر، کمبود انرژی یکی از عوامل اثرگذار بر تصمیمات اقتصادی سرمایه‌گذاران بازارهای مالی و صاحبان صنایع بوده است. به دلیل یارانه‌‌‌ای بودن نرخ حامل‌‌‌های انرژی در کشور، توجه چندانی به ارزش انرژی نمی‌شود و نتیجه این سیاست را می‌توان در تولید محصولات انرژی‌بر بدون درنظر گرفتن هزینه تمام‌شده انرژی و آمایش سرزمینی و مقاومت سرسختانه در توسعه بازار انرژی دید.

یکشنبه، ۰۹ دی ۱۴۰۳

سه مانع امنیت غذا

شرایط جغرافیایی ایران و نیاز جمعیت روبه‌‌‌رشد به غذا، واردات را در این زمینه اجتناب‌‌‌ناپذیر می‌‌‌کند. سال‌‌‌های طولانی ایده خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی موردپسند بدنه سیاستگذاری کشور بوده است. اما نمی‌‌‌توان انتظار داشت که در شرایط اقلیمی و سطح فناوری موجود، حتی در صورت خودکفایی در چند محصول، از جهان خارج بی‌‌‌نیاز بود. این مساله مستقل از این است که آیا خودکفایی در محصولی که مزیتی در آن نداریم از ‌‌‌نظر اقتصادی مطلوب است یا خیر؟

شنبه، ۰۸ دی ۱۴۰۳

۲۰ درصد سهم برای ۵۰‌ درصد جمعیت

در حال حاضر زنان بخش مهمی از جمعیت در سن کار را در سطح دنیا تشکیل می‌دهند، اما بررسی‌ها(۱) نشان می‌دهد که حتی آموزش برابر زن و مرد، به مشاغل برابر برای این دو منجر نشده و همچنان تبعیض جنسیتی درآمدی یکی از چالش‌های حوزه بازار کار زنان است.

پنجشنبه، ۰۶ دی ۱۴۰۳

واکاوی میل کسب‌وکارهای نوپا به انحصارطلبی

کسب‌وکارهای نوپا به شرکت یا کسب‌وکاری گفته می‌شود که معمولا به‌تازگی و در نتیجه کارآفرینی یک یا چند فرد ایجاد شده ‌‌‌است. چنین مجموعه‌‌‌هایی معمولا رشد سریعی دارند و در جهت تولید راه‌حلی نوآورانه و دوام‌پذیر برای رفع یک نیاز در بازار شکل می‌‌‌گیرند.

چهارشنبه، ۰۵ دی ۱۴۰۳

راهکار عملی رفع ناترازی برق

۱.قدرت عملی نیروگاه‌‌‌های کشور ۷۶‌درصد ظرفیت اسمی معادل ۹۴هزار و ۵۹مگاوات بوده و قدرت تامین‌‌‌شده در پیک مصرف ۶۶‌درصد توان نامی نیروگاهی کشور معادل ۶۲هزار و ۵۸مگاوات است. ۲. حداکثر تقاضا در هفت‌‌‌ماه سال‌جاری با رشد متوسط ‌‌‌سالانه ۸.۷‌درصد به ۷۹هزار و ۸۷۲مگاوات معادل۱۲۴درصد حداکثر توان تولیدی در زمان‌‌‌پیک رسیده است. این عدم‌توازن در دوره هشت‌ماهه ‌‌‌گذشته۳۰‌درصد رشد داشته و ناترازی ظرف دوسال گذشته ۱۵درصد افزایش یافته است.

سه‌شنبه، ۰۴ دی ۱۴۰۳

تحول صنعت و معدن با «زنجیره‌‌‌های بلوکی»

توسعه فناوری‌‌‌های نوین در بخش‌های مختلف، به‌ویژه اقتصاد با هدف حداکثرسازی منافع مادی ذی‌نفعان به شکل فزاینده‌‌‌ای در حرکت است و ساختارهای نرم در این منظومه به شکلی فزاینده از ابزارها و برنامه‌های کاربردی آن متاثر شده است. اهمیت و اعتبار داده‌‌‌ها که پایه اطلاعات و در نهایت دانش بشر امروز است بیش از گذشته مورد توجه است و اساس ارزش‌آفرینی‌های اقتصادی از همین توجه خاص، شکل می‌گیرد و دستیابی به منافع اقتصادی را ممکن ساخته است.

دوشنبه، ۰۳ دی ۱۴۰۳

غذا زیر سایه ریسک‌‌‌های امنیتی

امنیت غذایی یک مفهوم چند‌بُعدی با هدف دسترسی افراد به غذای کافی، سالم و مغذی است و یکی از ارکان اساسی توسعه هر کشور محسوب می‌شود. مساله امنیت غذایی در دنیای امروز به یک مساله مهم تبدیل شده است؛ به گونه‌ای که بسیاری از کشورهای قدرتمند از این مساله به عنوان سلاحی برای دیکته کردن شرایط موردنظر خود به کشورهای ضعیف‌تر استفاده می‌کنند.

یکشنبه، ۰۲ دی ۱۴۰۳

رصد بورس با ۱+۵ عامل کلیدی

از ۲ آبان که کف جدیدی برای شاخص کل رقم خورد تا اول دی‌ماه، بازار سهام با رشد ۳۶درصدی همراه بود. در این مدت بسیاری از تحلیلگران شروع یک روند صعودی را برای بورس تهران پیش‌بینی کرده‌اند.