بوم‌گردی، گونه‌ای از صنعت گردشگری است که در پاسخ به اشتیاق و علاقه گردشگران به طبیعت‌گردی و تجربه زندگی در اقامتگاه‌ها و محیط‌های بومی در جوامع بشری رواج یافته است. گردشگران در بوم‌گردی ضمن اسکان در مناطق گردشگری روستایی، با فرهنگ جوامع محلی و آیین‌ها و آداب و سنن مردم این جوامع آشنا شده و از غذاهای محلی آنها استفاده می‌کنند.

آذربایجان‌شرقی علاوه بر برخورداری از قابلیت‌های تاریخی، طبیعی و اکوسیستم متنوع جنگلی و کوهستانی، با داشتن مولفه‌های رونق این صنعت مانند چادر عشایری (اوبا)، خانه‌های صخره‌ای در دل کوه‌ها و خانه‌های روستایی کاه‌گلی از استان‌های مهم بوم‌گردی در کشور محسوب می‌شود.

توسعه بوم‌گردی در آذربایجان‌شرقی هم موجب درآمدزایی پایدار برای اهالی روستاها می‌شود و هم آنها را در مسیر توسعه قرار داده و زمینه افزایش امکانات در روستاها را فراهم می‌کند.

هر چند آذربایجان‌شرقی خیلی دیرتر از سایر استان‌های پیشرو در صنعت بوم‌گردی، فعالیت در این حوزه مهم را کلید زد، اما در سایه انتخاب تبریز به‌عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی در سال ۲۰۱۸، گام‌های اساسی در راستای توسعه بوم‌گردی استان برداشته شد، به گونه‌ای که تنها در نیمه نخست امسال ۲۶ اقامتگاه بوم‌گردی در شهرستان کلیبر به بهره‌برداری رسید.

البته در تبیین چرایی اهمیت یافتن توجه به توسعه بوم‌گردی، نباید این نکته را نیز نادیده گرفت که دولت تدبیر و امید با باور به نقش بی‌چون و چرای گردشگری در توسعه کشور به ویژه مناطق محروم روستایی، تدابیر ویژه‌ای را برای توسعه بوم‌گردی اتخاذ کرده است.

با همین نگاه بود که رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور شهریور امسال در نشست با سرمایه‌گذاران و فعالان بخش خصوصی گردشگری اعلام کرد در یک سال گذشته از محل تسهیلات اشتغال‌زایی روستایی کم‌بهره ۲۴۰۰ میلیارد تومان به توسعه گردشگری و رونق صنایع‌دستی و ترویج بوم‌گردی اختصاص یافته است.

به گفته علی اصغر مونسان، علاوه بر این با توافق سازمان برنامه و بودجه و سازمان میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و همچنین صندوق توسعه ملی، بیش از ۸۷۰۰ میلیارد تومان تسهیلات برای حمایت از سرمایه‌گذاران حوزه گردشگری، تورگردی و دفاتر خدمات توریستی اختصاص یافته است.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار آذربایجان‌شرقی در این باره می‌گوید: گردشگری به‌طور عام و بوم‌گردی به‌طور خاص در جهان کنونی به یک صنعت تبدیل شده و علاوه بر تحول و پویایی اقتصاد جهانی نقش مهمی در توسعه و بهبود مناطق مختلف کشورها ایفا می‌کند. جواد رحمتی، رونق بوم‌گردی را در توسعه و آبادی روستاها موثر می‌داند و می‌گوید: این مکان‌ها علاوه بر تاثیر در آبادانی روستاها می‌تواند کمک حال معیشت و اقتصاد خانوارهای روستایی باشد.

وی، افزایش درآمد، ایجاد فرصت‌های شغلی، توسعه راه‌ها و حفظ مکان‌های قدیمی و تاریخی را تنها بخشی از دستاوردهای رونق بوم‌گردی می‌داند و یادآوری می‌کند: در سال‌های گذشته دولتمردان و تصمیم گیرندگان اقتصادی و سیاسی کشور با ورود به این بحث، زمینه رشد و توسعه برخی مناطق دارای قابلیت بوم‌گردی را فراهم کرده‌اند.

رحمتی ادامه می‌دهد: با گسترش بوم‌گردی در آذربایجان‌شرقی، شاهد توسعه برخی مناطق محروم روستایی خواهیم شد. مدیرکل بنیاد مسکن آذربایجان‌شرقی نیز معتقد است در راستای رونق بوم‌گردی در استان برای منازل روستایی در روستاهای هدف گردشگری تسهیلات پرداخت می‌شود.

حافظ باباپور می‌گوید: این روستاها در استان به دو بخش خانه‌های دارای بافت با‌ارزش و خانه‌های با قابلیت تبدیل شدن به بوم کاشانه تقسیم شده‌اند. وی اظهار می‌کند: سکونت در اقامتگاه‌های بومی برای بسیاری از گردشگران دارای جاذبه‌های فراوانی بوده و این استان با برخورداری از مولفه‌های رونق بوم‌گردی می‌تواند از آنها برای جذب گردشگران داخلی و خارجی بهره ببرد.

باباپور ادامه می‌دهد: مردم به لحاظ آلودگی شهرهای بزرگ و ترافیک همواره در پی محیطی آرام و به دور از هیاهو هستند و علاقه‌مندان به طبیعت و جاذبه‌های گردشگری، در بوم‌گردی، علاوه بر کسب تجربه خوب و لذتبخش به بهبود معیشت خانوارهای روستایی کمک می‌کنند. مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان‌شرقی نیز می‌گوید: آذربایجان‌شرقی با دارا بودن قابلیت‌های بی‌بدیل طبیعی و تاریخی و تنوع آداب و رسوم در مناطق روستایی مستعد توسعه بوم‌گردی است.

مرتضی آبدار، توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی را از زیرساخت‌های اساسی توسعه گردشگری روستایی و عشایری می‌داند و می‌افزاید: فعالیت اقامتگاه‌های بوم‌گردی و اقامت گزینی گردشگران در این مکان‌ها، سبب آشنایی بیشتر و عمیق‌تر گردشگران با فرهنگ اصیل روستایی می‌شود. وی با مهم دانستن توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی و فراهم‌سازی موقعیتی مناسب برای فعالیت روستاییان در این حوزه اظهار می‌کند: در این راستا تاکنون بیش از ۶۳ مجوز اقامتگاه بوم‌گردی روستایی در استان صادر شده است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان‌شرقی با تاکید بر اینکه توجه به ظرفیت‌های موجود در مناطق روستایی و توسعه بوم‌گردی از اهداف اصلی این اداره کل است، یادآوری می‌کند: تلاش می‌کنیم با تدوین برنامه‌ای مدون در سه حوزه اقامتگاه‌های بوم‌گردی روستایی، عشایری و طبیعی، گام‌های موثری برای تقویت ظرفیت‌های این حوزه برداریم.

آبدار اضافه می‌کند: در راستای توسعه این اقامتگاه‌ها با فرمانداری‌ها و اداره‌های کل منابع طبیعی، امور عشایر، جهاد کشاورزی، راه و شهرسازی و بنیاد مسکن، تعاملات تکمیلی برای سرعت بخشی فرآیند اداری انجام شده است.

وی با بیان اینکه توسعه کمی اقامتگاه‌های بوم‌گردی باید مبتنی بر صیانت از ظرفیت‌های فرهنگی و معنوی روستاها و عشایر باشد، یادآوری می‌کند: توسعه این اقامتگاه‌ها هر چند در ایجاد اشتغال برای ساکنان روستا نقش مستقیمی دارد اما حضور گردشگر نیز نباید به جامعه میزبان آسیب بزند.

آبدار تاکید می‌کند: با تقویت ظرفیت‌های بوم‌گردی روستاها و ایجاد اشتغال برای جوانان روستاها می‌توان هم حوزه گردشگری روستایی را پایدار ساخت و هم سبب جلوگیری از مهاجرت از روستاها شد.